Ostatni dzień kampanii samorządowej

Andrzej Duda powołał starego premiera Mateusza Morawieckiego na nowego premiera, a wraz z nim nowy rząd, który jednak będzie tylko rządem przejściowym. Los nowego gabinetu jest bowiem zależny od większości sejmowej, a więc jest to los przesądzony – miną nieco ponad dwa tygodnie i rządu Morawieckiego nie będzie.

Skąd więc ten bałagan i dlaczego Duda powołał na premiera właśnie Morawieckiego, który nie ma szans na parlamentarną większość?

Wszystko odbywa się na podstawie art. 154 konstytucji, który reguluje powstawanie rządu po wyborach parlamentarnych. Upraszczając, zakłada on trzy kroki w tworzeniu rządu: w pierwszym inicjatywa należy do prezydenta, w drugim do Sejmu, w trzecim ponownie wraca do prezydenta.

Jesteśmy obecnie wciąż w pierwszej fazie. Andrzej Duda miał prawo w określonych terminach konstytucyjnych powołać na premiera dowolną osobę, posiadającą bierne prawo wyborcze w Polsce. I powołał Mateusza Morawieckiego, z całą świadomością, że Morawiecki jako przedstawiciel PiS nie ma żadnych szans na uzyskanie w Sejmie wotum zaufania.

„Dopełniamy politycznego i historycznego, konstytucyjnego zwyczaju, powołując po wyborach parlamentarnych rząd Rzeczypospolitej Polskiej, który jest formowany przez kandydata przedstawionego przez ugrupowanie, obóz polityczny, który wygrał wybory parlamentarne” – mówił Duda podczas uroczystości. Co do faktów miał rację, ale niepełną – nigdy wcześniej nie było bowiem tak, że ugrupowanie, które zdobyło najwięcej głosów, nie miało żadnej zdolności koalicyjnej.

Teraz Morawiecki ma 14 dni na wygłoszenie expose i uzyskanie wotum zaufania. Zapewne wykorzysta ten czas do samego końca, pozorując rozmowy z innymi partiami w Sejmie. Z całą pewnością jednak nie znajdzie większości i 11 grudnia zakończy swoje działanie. Jednak wszyscy tymczasowi ministrowie i wiceministrowie dostaną po dwóch tygodniach pracy trzymiesięczną odprawę.

Dopiero 12 grudnia rozpocznie się drugi krok konstytucyjny: rząd wyłoni większość sejmowa, a więc Koalicja Obywatelska, Trzecia Droga i Lewica. Po przegłosowaniu wotum zaufania dla nowego gabinetu, Duda będzie miał obowiązek niezwłocznie go powołać.

Kto jest w tymczasowym rządzie Morawieckiego?

W nowy rządzie Morawieckiego zostało dwoje ministrów ze starego gabinetu: Mariusz Błaszczak i Marlena Maląg. Mamy też kilkoro sekretarzy stanu z poprzedniego rozdania. Oto skład rządu:

• Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej – Małgorzata Jarosińska-Jedynak
• Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej – Dorota Bojemska
• Szefowa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów – Izabela Antos
• Ministerstwo Sprawiedliwości – Marcin Warchoł
• Minister Klimatu i Środowiska – Anna Łukaszewska-Trzeciakowska
• Ministerstwo Edukacji i Nauki – Krzysztof Szczucki
• Minister Sportu i Turystyki – Danuta Dmowska-Andrzejuk
• Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi – Anna Gembicka
• Ministerstwo Aktywów Państwowych – Marzena Małek
• Ministerstwo Zdrowia – Ewa Krajewska
• Ministerstwo Obrony Narodowej – Mariusz Błaszczak
• Ministerstwo Rozwoju i Technologii – Marlena Maląg
• Ministerstwo Spraw Zagranicznych – Szymon Szynkowski vel Sęk
• Ministerstwo Finansów – Andrzej Kosztowniak
• Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Dorota Chorosińska
• Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji – Paweł Szefernaker
• Ministerstwo Infrastruktury – Alvin Gajadhur
• Minister-członek Rady Ministrów – Jacek Ozdoba

Protest przewoźników trwa już 21 dobę. Według policji kolejki do przejść na granicy polsko-ukraińskiej się zmniejszyły, choć nadal są ekstremalnie długie. Z porannych danych wynika, że w Dorohusku na przejazd przez granicę czeka ok. 580 ciężarówek, a szacowany czas sięga 125 godzin. Do odprawy w Hrebennem czeka ok. 700 tirów, a czas oczekiwania to 160 godzin, kolejka ciągnie się przez 45 kilometrów. Właściciele firm spedycyjnych twierdzą, że ukraińskie ciężarówki zdominowały polski rynek po zmianie unijnych przepisów ograniczających ich ruch po Wspólnocie.

W maju 2022 roku przywódcy unijnych krajów przyjęli rozporządzenie znoszące ograniczenia w transporcie części produktów z Ukrainy, na które wcześniej obowiązywały zezwolenia kwotowe. Według polskich przedsiębiorców zaburza to reguły konkurencji na unijnym rynku, i to nie tylko w Polsce. Ustalone w 2022 roku reguły obowiązują do maja 2024. Blokujący przejazd przewoźnicy naciskają na skrócenie tego okresu i wprowadzenia systemu zezwoleń na przewóz komercyjny, z wyłączeniem pomocy humanitarnej. Protestujący, zrzeszeni w inicjatywie Komitet Obrony Przewoźników, domagają się również kontroli firm powstałych za naszą wschodnią granicą po rozpoczęciu pełnoskalowego konfliktu w Ukrainie.

Protest przewoźników: Ukraina reaguje

Temat budzi coraz większe emocje wśród naszych sąsiadów. W weekend protesty zdecydowanie skrytykował mer Lwowa. „Cały wasz gigantyczny wkład w zwycięstwo Ukrainy jest niwelowany przez marginalną grupę, która blokuje dostawy towarów humanitarnych do kraju drugi rok broniącego swojej niepodległości i bezpieczeństwa Europy” – pisał w mediach społecznościowych. Protestujący odpierali, że przepuszczają zarówno pomoc humanitarną, jak i paliwo.

W sobotę w Dorohusku pojawił się ukraiński wiceminister infrastruktury Serhij Derkacz. „Jeżeli protestującym chodziło o to, żeby doprowadzić do kryzysu energetycznego w Ukrainie, to im to się zaczyna udawać” – mówił tłumacząc, że w kolejkach, mimo obietnic protestujących, nadal widać cysterny z paliwem. – „Otrzymujemy przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ok. 30 proc. wszystkiego, co potrzebujemy dla naszego sektora energetycznego. Kiedy mamy sytuację, że ponad miesiąc te cysterny stoją już w oczekiwaniu w kolejkach to (powoduje) bardzo duże napięcie, presję i duży problem dla naszych systemów energetycznych” – wyjaśniał Derkacz.

Ukraiński biznes chce spotkania z Tuskiem

Łagodniej i bardziej lakonicznie o sprawie wypowiada się prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski, który wyraził nadzieję, że sprawy idą „w dobrym kierunku”.

Radio TOK FM podaje, że ukraińscy biznesmeni starając się zakończyć kryzys, stawiają na kontakt z Donaldem Tuskiem. Ukraińcy wcześniej prosili o spotkanie z Andrzejem Dudą. Pałac prezydencki jednak milczy. Dlatego Zrzeszenie Ukraińskiego Biznesu w Polsce chciałoby utworzenia okrągłego stołu z udziałem premiera projektowanego rządu, który mógłby pomóc w zakończeniu protestu przewoźników.

Ci nie planują iść na kompromis. Od dziś przez całą dobę blokowane jest kolejne przejście graniczne – w Medyce. Tam do protestu przyłączyli się rolnicy, domagający się od rządu interwencji na rynku taniejących zbóż.

„W razie otwarcia likwidacji likwidatorami są wszyscy członkowie Zarządu oraz kierownik komórki organizacyjnej Spółki zajmującej się obsługą prawną. W okresie likwidacji do składania oświadczeń w imieniu Spółki wymagane jest współdziałanie dwóch likwidatorów, w tym jednego będącego członkiem ostatniego Zarządu” – czytamy w piśmie Piotr Glińskiego, które ujawniła Wirtualna Polska.

Zmiany mają dotyczyć statutów TVP, Polskiego Radia oraz Polskiej Agencji Prasowej.

W poniedziałek 27 listopada Rada Mediów Narodowych stosunkiem głosów 3 do 2 wyraziła zgodę na wprowadzenie zmian.

Plany przyszłej koalicji

Krok Glińskiego jest ruchem wyprzedzającym wobec zapowiedzi przyszłej koalicji o odpolitycznianiu TVP. Politycy obiecywali jeszcze w kampanii wyborczej, że media publiczne zmienią się bardzo szybko. Na drodze stoi jednak Rada Mediów Narodowych – ciało wprowadzone przez rząd PiS, którego główną funkcją jest powoływanie zarządów spółek. Powstało w celu obejścia przepisów o Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji, która umocowana jest w Konstytucji.

Przyszła koalicja ma kilka scenariuszy jak szybko i bez interwencji ustawowej uzyskać wpływ na wybór zarządu TVP, Polskiego Radia i PAP. Opisywaliśmy je na łamach OKO.press. Jedną z nich jest właśnie metoda na postawienie w stan likwidacji.

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 23 marca 2020 roku prawa z akcji do TVP, Polskiego Radia oraz PAP wykonuje jednoosobowo minister kultury i dziedzictwa narodowego. Minister, występując jako walne zgromadzenie, podjąłby zgodnie z kodeksem handlowym uchwałę o postawieniu spółki TVP S.A. w stan likwidacji i ustanowił zarząd komisaryczny, którego RMN nie mogłaby odwołać. Stan likwidacji miałby być utrzymywany aż do wypracowania reform na drodze legislacyjnej.

Zmieniając statuty spółek, PiS próbuje nie dopuścić do takiego scenariusza.