Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Premier Wielkiej Brytanii Rishi Sunak ogłosił, że wybory do brytyjskiego parlamentu odbędą się 4 lipca. Powiedział o tym podczas przemówienia przed słynnymi drzwiami rezydencji przy Downing Street 10.

Jednocześnie premier i lider partii Torysów stwierdził, że mimo bardzo trudnych pięciu lat Wielka Brytania może pochwalić się wzrostem ekonomicznym – choć zdaje sobie sprawę, że wielu osobom może być trudno.

„Udowodnię, że kierowany przeze mnie konserwatywny rząd nie zagrozi naszej stabilności gospodarczej” – przekonywał Sunak.

Podkreślił też zalety nowego sposobu prowadzenia polityki imigracyjnej, w ramach której Wielka Brytania planuje odsyłać osoby przebywające na jej terenie nielegalnie do Rwandy. Jednocześnie zauważył, ze państwo potrzebuje stabilnego rządu w czasie wojny w Ukrainie, która naruszyła światowy porządek bezpieczeństwa.

Sondaże mówią na razie o dużym prawdopodobieństwie zwycięstwa konkurentów Sunaka z Partii Pracy. Pod wodzą prawnika walczącego o prawa człowieka, sir Keira Starmera, zapracowała na sporą przewagę nad Partią Konserwatywną. W niektórych sondażąch wynosi ona nawet 20 proc.

Były dyrektor departamentu Funduszu Sprawiedliwości Tomasz Mraz mówił podczas posiedzenia Zespołu ds. Rozliczeń pod przewodnictwem Romana Giertycha o nieprawidłowościach w rozstrzyganiu konkursów, w których Fundusz przyznawał środki wnioskującym. Jego wypowiedzi wskazują, że Fundusz był kierowany ręcznie przez byłego ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobrę oraz wiceministra Marcina Romanowskiego.

Mówił o wielu przypadkach przekroczenia kompetencji i niewłaściwego wydatkowania środków. Chodzi między innymi o:

• Pracownicy Funduszu byli poddawani naciskom ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości przy rozstrzyganiu konkursów.
• Urzędnicy pomagali wybranym organizacjom pisać wnioski o dotacje za opłatą do 12 tysięcy złotych.
• W ramach konkursu, w którym środki przyznano Fundacji Profeto, wskazał na swoje wątpliwości. „W celach statutowych nie było celów zbieżnych z konkursem” – mówił Mraz. Jak stwierdził, w odpowiedzi od innej osoby z kierownictwa FS usłyszał, że ministrowi Ziobrze bardzo zależy na tym podmiocie, i że powinien on wygrać.
• Zbigniew Ziobro osobiście zdecydował o przyznaniu Fundacji im. Janusza Lea 6,5 mln złotych na przygotowania sprzyjającego Suwerennej Polsce serwisu informacyjnego. Fundacja nie miała nic wspólnego z potomkami zasłużonego prezydenta Krakowa.
• Dwie fundacje-beneficjenci Funduszu były powiązane z posłem Suwerennej Polski Dariuszu Mateckim.

Dyrektor Mraz twierdzi, że sam starał się kierować strumień pieniędzy we właściwą stronę, ale nie było to możliwe bez akceptacji Ziobry i wysokich urzędników Minsiterstwa Sprawiedliwości. Przeprosił jednocześnie pomijane przez FS organizacje samorządowe za działanie Funduszu.

Fundusz Sprawiedliwości sprzyjał Fundacji Profeto

Wśród organizacji, które mogły liczyć na wsparcie Funduszu, szczególnie ciekawym przypadkiem jest Fundacja Profeto. O organizacji założonej przez księdza Michała Olszewskiego pisaliśmy wielokrotnie. Organizacja, założona przez księży sercanów, zajmuje się przede wszystkim prowadzeniem katolickich mediów. W 2020 roku otrzymała z Funduszu Sprawiedliwości dotację na budowę ośrodka dla ofiar przestępstw, tzw. „Archipelagu – wysp wolnych od przemocy”. W kolejnych latach, dzięki podpisywanym z resortem Ziobry aneksom, dotacja wzrosła z 43 mln do ponad 98 mln złotych (wypłaconych zostało 66 mln).

W lutym 2024 roku we wspólnym śledztwie z portalem tvn24.pl w OKO.press ujawniliśmy, że co najmniej 3,6 mln zł przekazanych przez resort Ziobry Fundacji Profeto nie poszło na budowę ośrodka i w tajemniczy sposób zaginęło.

W marcu prokuratura przyznała, że powodem przeszukania domu byłego ministra sprawiedliwości były właśnie działania w sprawie wsparcia Fundacji Profeto.

Ziobro, Romanowski i Woś pod lupą prokuratury

Według portalu TVN24.pl prokuratora szykuje pierwsze kroki przeciwko Ziobrze, Romanowskiemu i kolejnemu z wiceministrów w MS, Michałowi Wosiowi. Śledczy zamierzają wystąpić o uchylenie immunitetu tej trójce w związku z postępowaniem w sprawie Funduszu Sprawiedliwości.

„Wiem, że prace są bardzo intensywne, jest zgromadzony potężny materiał dowodowy. Prokuratura nad tym pracuje. Dalszych działań procesowych możemy się spodziewać wkrótce. Nikt o tej sprawie absolutnie nie zapomniał” – zapewniał niedawno w Wirtualnej Polsce minister sprawiedliwości Adam Bodnar.

Rosyjskie ministerstwo obrony przedstawiło projekt zmiany morskich granic kraju. Z dokumentów przedstawionych przez tamtejsze agencje prasowe Moskwa chce uznać za swoje wewnętrzne wody część basenu Zatoki Fińskiej w okolicy obwodu kaliningradzkiego. W ten sposób granica zbliży się do fińskiej strefy wpływów i kilku ważnych wysp należących do tego kraju.

Informację tę na razie bagatelizuje fińskie MSZ. Szefowa resortu, Elina Valtonen twierdzi, że nie ma na razie oficjalnej informacji o takich zamiarach Rosji. „Robienie wielkiej sprawy z czegoś, co niekoniecznie tego wymaga, może być tym, co gra na korzyść naszego wschodniego sąsiada” – stwierdziła ministra rządu w Helsinkach.

Znacznie mocniej zareagowała Litwa. „To oczywista eskalacja przeciwko NATO i UE i musi spotkać się z odpowiednio stanowczą reakcją” – napisał Gabrielius Landsbergis, minister spraw zagranicznych tego kraju. Polskie Ministerstwo Obrony Narodowej w odpowiedzi na pytanie „Rzeczpospolitej” stwierdziło, że na razie „z uwagą obserwuje doniesienia w tej kwestii”.

Posłanka Magdalena Filiks zapytała zeznającego przed komisją śledczą ds. wyborów kopertowych Mateusza Morawieckiego o możliwość przeprowadzenia demokratycznych wyborów w trybie korespondencyjnych.

„Kilkaset tysięcy, być może kilka milionów ludzi mogło nie dostać swoich kart do ręki” – mówiła Filiks. Według niej do takich nieprawidłowości mogłoby dojść przez brak wymaganego potwierdzenia odbioru przy dostarczeniu kart. W takiej sytuacji, po wrzuceniu ich do skrzynek pocztowych, nie byłoby wiadomo, kto wypełnił daną kartę. – „Jak to miało zapewnić atrybuty demokratycznego wyboru?”

„Z tego, co się orientuję, w innych państwach techniczne aspekty obejmowały ten temat. Ze względu na ekstraordynaryjną sytuację ci, którzy zajmowali się organizacją od strony technicznej, stwierdzili widocznie, że to nie będzie konieczne” – odpowiadał były premier przyznając, że nie zajmował się tą stroną organizacji wyborów. – „Wierzę w urzędników, we współpracowników, przy tylu decyzjach, które zlecałem wtedy, i później, i wcześniej, musiałem wierzyć, że je zrealizują” – wyjaśniał Morawiecki.

Morawiecki nie chce odnosić się do książki Dziubki

Członkowie komisji śledczej kolejny raz powoływali się w swoich pytaniach na treści książki Kamila Dziubki „Kulisy PiS”. Były premier skrytykował ten wybór.

„Bardzo wiele razy odpowiadałem, czy miałem wątpliwości w sprawie wyborów kopertowych, i chcę powiedzieć, że niedopuszczalne jest używanie tego typu sprawozdań. Jak rozumiem, Kamil Dziubka oparł się na informacjach od kogoś, zresztą informacje te są bardzo podobnie brzmiące do tych, które przed państwa komisją składał Jarosław Gowin” – mówił były prezes Rady Ministrów.

Wcześniej przewodniczący komisji, poseł Dariusz Joński (KO) wyszedł z zaskakującą propozycją zorganizowania konfrontacji Morawieckiego z byłym wicepremierem i szefem Ministerstwa Aktywów Państwowych Jackiem Sasinem. Według niego zeznania obu świadków mogłyby być rozbieżne.