Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

„Składamy gratulacje Ambasadorowi desygnowanemu Rose’owi, który obecnie przygotowuje się do reprezentowania prezydenta USA we wzmacnianiu amerykańsko-polskiego sojuszu z jednym z naszych najbliższych i najbardziej zaufanych partnerów” – napisała ambasada USA w Warszawie w serwisie X.

Prezydent USA Donald Trump mianował Rose'a nowym ambasadorem USA w Polsce w lutym. We wrześniu tę decyzję poparła senacka komisja spraw zagranicznych, mimo tego że za jego kandydaturą nie zagłosował żaden polityk Demokratów.

Tom Rose jest prawicowym publicystą i komentatorem radiowym. Prowadził program radiowy Bauer & Rose Show. Wcześniej był wydawcą i szefem dziennika „Jerusalem Post”. W latach 80. był też dziennikarzem japońskiej stacji telewizyjnej. Jest autorem książki „Wielki cud” o operacji uwolnienia wielorybów spod arktycznego lodu, która doczekała się w 2012 r. hollywoodzkiej ekranizacji. Był również doradcą wiceprezydenta Mike’a Pence’a.

Jaki jest kontekst?

Tom Rose jest znany z proizraelskich poglądów. Kiedy senacka komisja po raz pierwszy głosowała w sprawie powołania Rose'a (w lipcu 2025, głosowanie było nieważne z przyczyn formalnych), nowy ambasador chwalił Polskę jako wzorowego sojusznika i zapowiadał, że będzie się starał o poprawę relacji między Polską a Izraelem.

W przeszłości wielokrotnie komentował sytuację polityczną w Polsce – m.in. krytykował rząd Donalda Tuska za rzekome grożenie aresztowaniem premiera Izraela Benjamina Netanjahu. Wypowiadał się również pozytywnie – Radosława Sikorskiego opisał jako „wielkiego polskiego patriotę” i „jednego z najbardziej doświadczonych i myślących mężów stanu na scenie europejskiej”.

Przeczytaj więcej w OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

„Rosja rozpoczęła 16 października rano zakrojony na szeroką skalę atak rakietowy na Ukrainę, atakując miasta w kilku regionach, a także ukraińską infrastrukturę energetyczną” – podaje portal Kyiv Independent. Ataki odnotowano w okolicach Charkowa, Sum, Winnicy, Czernichowa i Połtawy.

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski podał na X: „Rosja wystrzeliła przeciwko Ukrainie ponad 300 dronów szturmowych i 37 pocisków, z czego znaczną część stanowiły pociski balistyczne” – napisał prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski na portalu X. ”W obwodzie czernihowskim zaatakowano miasto Nieżyn – uszkodzono pocztę, a jedna osoba została ranna. W obwodzie charkowskim wróg zaatakował infrastrukturę krytyczną i oddział Państwowej Służby Ratowniczej. Są ranni. Wszędzie trwają prace naprawcze. Służby ratunkowe działają" – dodał.

Ataki rozpoczęły się od startu bombowców MiG-31 z kilku rosyjskich lotnisk około godziny 5:20 rano. Pierwsze eksplozje odnotowano w Charkowie i Izium (obwód charkowski), Kropywnyckim (obwód kirowohradzki) oraz Połtawie. Później serie eksplozji było słychać w Czernihowie i Charkowie. Rosjanie przeprowadzili atak na infrastrukturę energetyczną w obwodzie charkowskim, w wyniku czego ucierpiały cztery osoby.

Na zdjęciu: akcja służb po ataku w obwodzie charkowskim, 13.10.2025

W obwodzie dniepropietrowskim występują przerwy w dostawie prądu.

Cały czas napływają informacje o kolejnych zniszczeniach i ofiarach.

Zełenski napisał na X: „Tej jesieni Rosjanie wykorzystują każdy dzień, aby uderzyć w naszą infrastrukturę energetyczną. Putin jest głuchy na wszystko, co mówi świat, więc jedynym językiem, który wciąż może do niego dotrzeć, jest język presji – presji poprzez sankcje i presji poprzez dalekosiężne środki. Możliwe są zdecydowane decyzje, decyzje, które mogą pomóc. A to zależy od Stanów Zjednoczonych, od Europy, od wszystkich partnerów, których siła bezpośrednio decyduje o tym, czy wojna się zakończy. Teraz istnieje ważny impuls w kierunku pokoju na Bliskim Wschodzie. W Europie również jest to możliwe. Właśnie o tym będę dziś i jutro rozmawiał w Waszyngtonie”.

Jaki jest kontekst?

Kyiv Independent zauważa, że do zmasowanych ataków doszło po tym jak prezydent USA Donald Trump podczas konferencji prasowej w Gabinecie Owalnym wezwał Władimira Putina do zatrzymania wojny w Ukrainie. Jutro – 17.10 – Trump spotka się z Zełenskim w Białym Domu. Jednym z najważniejszych tematów rozmów będzie przekazanie Ukrainie rakiet Tomahawk .

Moskwa ostrzega, że użycie przekazanych przez USA rakiet doprowadzi do eskalacji konfliktu.

Przeczytaj więcej w OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

W środę 15 października mijają dwa lata od wyborów parlamentarnych w 2023 roku, w wyniku których do władzy doszła koalicja Koalicji Obywatelskiej, Nowej Lewicy, Polski 2050 oraz Polskiego Stronnictwa Ludowego. Z tej okazji premier Donald Tusk pojawił się na spotkaniu z mieszkańcami w Piotrkowie Trybunalskim, by „porozmawiać o Polsce”.

Spotkanie zaczęło się od wystąpienia, w którym Tusk zadeklarował, że „nie lubi się chwalić”, a jego rządowi „nie wszystko się udało”, ale mimo wszystko podczas ok. 40 minutowego przemówienia wymienił kilka spraw, które uważa za sukces swojego rządu:

• inwestycje infrastrukturalne, w tym w rozwój kolei i budowę CPK,
• budowę elektrowni atomowej i farmy wiatrowej na Bałtyku,
• rekordowe podwyżki dla nauczycieli („Takich podwyżek nikt nikomu nie zaoferował w Polsce, żadnej grupie zawodowej w tak krótkim czasie”),
• świadczenia wspierające dla rodziców (podniesienie 500 plus do 800 plus oraz „babciowe”),
• powstrzymanie „pisowskiej drożyzny”, czyli zastopowanie wzrostu cen.

Tusk pochwalił się też, że „wydatki na ochronę zdrowia w przyszłorocznym budżecie są znacznie większe niż w ostatnim roku rządów PiS” – w nowym budżecie na przyszły rok na ten cel zapisanych ma być 84 mld złotych więcej niż w ostatnim budżecie przygotowanym przez Prawo i Sprawiedliwość.

Podobna sytuacja ma dotyczyć wydatków zbrojeniowych. W przyszłorocznym budżecie na ten cel przeznaczonych jest 200 mld złotych, a w ostatnim roku rządów PiS na bezpieczeństwo militarne wydano 114 mld złotych.

Ale nie obyło się też bez tłumaczenia się przed publicznością.

Na samym początku spotkania Tusk został zaatakowany przez młodą kobietę z publiczności, która wytknęła mu m.in. brak realizacji obietnicy dotyczącej wprowadzenia ustawy o asystencji osobistej i liberalizacji aborcji.

W sprawie ustawy o asystencji osobistej premier bronił się twierdząc, że „żaden dotychczasowy polski rząd nie zrobił dla osób niepełnosprawnych więcej” niż jego rząd, a ustawa o asystencji osobistej jest „praktycznie gotowa”, musi ją zatwierdzić rząd i trafi do Sejmu.

W sprawie aborcji Tusk usprawiedliwił się tym, że partnerzy koalicyjni mają inne podejście do tej sprawy i wezwał publiczność do „sprawdzania jak kto głosował”. „Ja nie zmieniłem zdania w tej sprawie, ale nie jestem w stanie przekonać niektórych członków tej koalicji, żeby poszli naszą drogą” – powiedział.

Zapewnił też, że jego rząd zrobił co mógł, by znieść kryminalizację aborcji oraz zagwarantować kobietom dostęp do tego zabiegu także w sytuacji, gdy ciąża może spowodować uszczerbek na zdrowiu psychicznym kobiety.

Tusk podkreślał też, że to Koalicja Obywatelska jest tą partią koalicji rządzącej, która najlepiej trzyma się w sondażach, co jego zdaniem oznacza, że pomimo trudności w rządzeniu, utrzymała poparcie przez ostatnie dwa lata.

Zapewnił też, że „walka o lepszą Polskę trwa”.

„Polska jest stworzona do rzeczy wielkich” – mówił, imitując nieco styl Donalda Trumpa. „My nie skapitulujemy. Ta walka o lepszą Polskę trwa i będzie trwała” – zapewnił premier.

Podkreślił też, że zależy mu na wyciszeniu polaryzacji społecznej i łagodzeniu społecznego konfliktu.

„Ciągle zastanawiam się, co musimy wspólnie zrobić, żeby ludzie ze sobą rozmawiali, a nie na siebie krzyczeli. Żeby ze sobą konkurowali, a nie starali się siebie zwalczyć za wszelką cenę, wdeptać w ziemię. Przywrócenie elementarnego szacunku do siebie samych jest absolutnie kluczowe. I to zadanie wciąż pozostaje aktualne” – powiedział premier.

Jaki jest kontekst?

Jak wynika z sondaży w ciągu niemal dwóch lat rządów partie koalicji 15 października „zgubiły” około 2,5 mln wyborców.

Badanie Instytutu Badań Pollster dla „Super Expressu” pokazuje, że tylko 65 proc. tych osób, które w 2023 roku zagłosowały na którąś z partii rządzącej koalicji, dziś zrobiłoby to ponownie. Inaczej zagłosowałoby 22 proc. tych wyborców, a 13 proc. z nich nie wie, co by zrobiło – opisuje Rzeczpospolita.

Rzeczpospolita zwraca także uwagę na to, że w 2023 roku partie rządzącej koalicji wygrały wybory w sumie niemal 53 proc. głosów. Dziś łączne poparcie partii koalicji to niecałe 42 procent.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Szef NATO Mark Rutte poinformował w środę 15 października po spotkaniu ministrów obrony państw Sojuszu w Brukseli, że już ponad połowa europejskich członków NATO zgłosiła udział w amerykańskiej inicjatywie PURL (z ang. Priority Urgent Request List), czyli priorytetowych zakupów uzbrojenia dla ukraińskiej armii.

„Kraj za krajem deklaruje swój udział (...). Dlatego jestem pewien, że ten strumień pomocy z USA zostanie utrzymany. Sojusznicy zapłacą za to rachunki” – powiedział Mark Rutte podczas konferencji prasowej po spotkaniu.

PURL to amerykańska inicjatywa na rzecz dozbrajania Ukrainy, która polega na tym, że USA priorytetowo traktują zamówienia zbrojeniowe na rzecz armii Ukrainy, ale nie finansują ich. To państwa członkowskie NATO deklarują wkład finansowy, Ukraina przygotowuje pakiety zamówień o wartości co najmniej 500 mln dolarów, a amerykański przemysł zbrojeniowy je realizuje. Dostawy broni realizowane są przy pomocy infrastruktury NATO.

Inicjatywa PURL w pełni zastąpiła amerykańską pomoc wojskową dla Ukrainy. Teraz pomoc ta jest opłacana przez europejskich członków NATO.

Do tej pory już osiem państw członkowskich złożyło zamówienia w sumie na 2 miliardy dolarów. Są to Belgia, Niemcy, Kanada, Szwecja, Dania, Łotwa, Holandia i Norwegia. Sfinansowano cztery pakiety uzbrojenia.

Ale Pete Hegseth, amerykański sekretarz wojny (jeszcze do niedawna obrony) apelował dziś podczas spotkaniu w Brukseli, by państwa europejskie bardziej zaangażowały się w realizowanie zakupów na rzecz Ukrainy. Amerykanom zależy bowiem na jak największych inwestycjach w swój przemysł.

„Pokój osiąga się wtedy, gdy jest się silnym. Nie przez mocne słowa czy grożenie palcem, ale przez realne zdolności, które budzą respekt u przeciwników” – podkreślił Pete Hegseth cytowany przez agencję Reutera.

Jaki jest kontekst?

We wtorek 14 października niemiecki Instytut Gospodarki Światowej w Kilonii opublikował raport, z którego wynika, że wielkość pomocy wojskowej dla Ukrainy w lipcu i sierpniu 2025 spadła o 43 proc. w porównaniu z pierwszą połową roku. W dużym stopniu jest to związane ze wstrzymaniem pomocy amerykańskiej.

Jak wskazuje Instytut, w pierwszych miesiącach roku państwa europejskie bardzo zintensyfikowały pomoc, co sprawiło, że średnia miesięczna pomoc wojskowa w pierwszej połowie 2025 r. przekroczyła poziom z lat 2022–2024, pomimo braku wkładu ze strony Stanów Zjednoczonych. Jednak latem dynamika ta uległa załamaniu.

W tej chwili większość pomocy wojskowej finansowana jest właśnie za pośrednictwem programu PURL, który został uruchomiony w lipcu 2025. Prezydent Wołodymyr Zełenski liczył na to, że do października sojusznicy sfinansują w ten sposób co najmniej siedem pakietów uzbrojenia o wartości 3,5 mld dolarów. Ale jak dotąd tak się nie stało. Możliwe, że w najbliższym czasie pomoc znowu przyspieszy.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

W drugą rocznicę wyborów październikowych, w wyniku których władzę straciła Zjednoczona Prawica na rzecz partii demokratycznych, politycy rządzącej koalicji usiłują uprawiać propagandę sukcesu.

Inwestycje na kolei, odblokowanie funduszy unijnych – w tym środków z KPO, podwyżki dla nauczycieli, spadek inflacji, 2,5 mld zł na mieszkalnictwo społeczne, renta wdowia, finansowanie in vitro, kasowy PIT, „babciowe”, czy... zmiany w aplikacji mObywatel – przede wszystkim tymi osiągnięciami chwali się rząd dwa lata po historycznych wyborach.

„Robimy swoje (...). Najważniejsze jest, że idziemy jako Polska do przodu” – mówił Borys Budka, wiceprzewodniczący Platformy Obywatelskiej w programie „Graffiti” w Polsat News w środę 15 października.

Sto konkretów

Ale jak wyliczył TVN24, tylko jedna czwarta ze stu konkretów, którymi Donald Tusk w 2023 roku walczył o władzę, została zrealizowana.

Pośród obietnic dowiezionych są m.in. odblokowanie funduszy unijnych, finansowanie in vitro, kasowy PIT, darmowe badania prenatalne, zmiany dotyczące nauczania religii w szkołach, wycofanie przedmiotu Historia i Teraźniejszość, likwidacja prac domowych w szkołach podstawowych, wyższy zasiłek pogrzebowy, podwyższenie świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego, przywrócenie finansowania telefonu zaufania dla dzieci i młodzieży, powołanie nowego Rzecznika Praw Dziecka, wzmocnienie granicy z Białorusią czy możliwość powrotu do służby żołnierzy niesłusznie zwolnionych ze służby po 2015 roku.

Pośród najważniejszych niezrealizowanych zapowiedzi są takie jak liberalizacja prawa aborcyjnego, wprowadzenie związków partnerskich, likwidacja Funduszu Kościelnego, kredyt zero procent na zakup pierwszego mieszkania czy podniesienie kwoty wolnej od podatku.

„Rządzimy w takiej konfiguracji, w której niektóre postulaty są nie do zaakceptowania przez niektórych naszych koalicjantów. Staramy się więc, żeby to wszystko, co nas łączy było realizowane. Natomiast wyborcy, to jest ich prawo, mają prawo oczekiwać więcej, a politycy mają obowiązek te oczekiwania spełniać” – tłumaczył ten stan rzeczy Borys Budka na antenie Polsat News.

Koalicja straciła 2,5 mln wyborców

Jak wynika z sondaży w ciągu niemal dwóch lat rządów partie koalicji 15 października „zgubiły” około 2,5 mln wyborców. Jak wynika z sondażu Instytutu Badań Pollster dla „Super Expressu” tylko 65 proc. tych osób, które w 2023 roku zagłosowały na którąś z partii rządzącej koalicji, dziś zrobiłoby to ponownie. Inaczej zagłosowałoby 22 proc. tych wyborców, a 13 proc. z nich nie wie, co by zrobiło – opisuje Rzeczpospolita.

Rzeczpospolita zwraca także uwagę na to, że w 2023 roku partie rządzącej koalicji wygrały wybory w sumie niemal 53 proc. głosów. Dziś łączne poparcie partii koalicji to niecałe 42 procent.

Budka zapewnia, że rząd „pokornie” podchodzi do tych sondaży.

„Cóż (...), musimy być jeszcze lepsi, jeśli chodzi o realizację oczekiwań naszych wyborców. Wiemy doskonale, że te oczekiwania są bardzo duże” – zapewnił wiceprzewodniczący PO.

Bez związków partnerskich

W ostatnich tygodniach największa krytyka rządu związana jest z wywieszaniem białej flagi w temacie związków partnerskich. Pomimo jasnej obietnicy w ramach „stu konkretów” o tym, że rząd wprowadzi związki partnerskie, Donald Tusk ugina się pod presją swojego najsłabszego koalicjanta.

Ustawa o związkach partnerskich spadła z agendy ze względu na presję konserwatywnego Polskiego Stronnictwa Ludowego, które w zamian zaproponowało ustawę o statusie osoby najbliższej. Kompromis w tej sprawie wypracowywały osobiście Katarzyna Kotula z Lewicy i Urszula Pasławska z PSL.

O tym, dlaczego to kompromisowe rozwiązanie jest zupełnie rozczarowujące i ma niewiele wspólnego z wyborczą obietnicą Tuska, w wywiadzie z OKO.press mówił Hubert Sobecki ze Stowarzyszenia „Miłość Nie Wyklucza”.

„Nie tak się umawialiśmy z tym rządem (...) Zgodziliśmy się na związki partnerskie jako minimum, bo politycy powiedzieli, że w tych realiach nie wprowadzą w Polsce małżeństw jednopłciowych. W tym momencie zjechaliśmy poniżej ogryzka” – mówił Sobecki.

Z najnowszego sondażu Opinii24 dla „Faktów” TVN i TVN24 opublikowanego 14 października wynika, że gdyby wybory odbyły się teraz, Polskie Stronnictwo Ludowe, podobnie jak Polska 2050, nie przekroczyłyby progu wyborczego. PSL mógłby liczyć na 2,3 proc. głosów, a Polska 2050 – na 1,7 proc. W wyborach październikowych 2023 na te ugrupowania zagłosowało 14,4 proc. wyborców – PSL i Polska 2050 poszły do wyborów razem, jako Trzecia Droga.

Jedynym ugrupowaniem w koalicji, które trzyma się dość mocno, jest Koalicja Obywatelska, która mogłaby liczyć na 29,5 proc. W wyborach październikowych na KO zagłosowało 30,7 proc. wyborców.

Przez ostatnie dwa lata Lewica utraciła niemal 40 proc. poparcia. W wyborach październikowych zdobyła 8,61 proc. głosów. Dziś głosowanie na nią deklaruje 5,4 proc. wyborców.

Przeczytaj także: