Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło

W przyszłym tygodniu w Brukseli przywódcy państw unijnych zajmą się tematem przystąpienia Bułgarii do strefy euro.

Proces legislacyjny związany z wprowadzeniem wspólnej waluty ma się zakończyć w lipcu przyjęciem trzech aktów prawnych przez państwa członkowskie. To formalnie otworzy Bułgarii drogę przyjęcia euro z początkiem 2026 roku.

Prócz Bułgarii poza strefą euro pozostaje jeszcze sześć państw Unii: Polska, Szwecja, Czechy, Węgry, Rumunia i Dania. Ostatni kraj, który dołączył do strefy euro jest Chorwacja, która wstąpiła w 2023 roku.

Komisja Europejska uznała, że Bułgaria spełniła wszystkie warunki, które mają zagwarantować, że kraj jest gotowy na wprowadzenie euro i że gospodarka dobrze to przyjmie.

Europejski Bank Centralny także dał zielone światło, podkreślając, że „Bułgaria wykazała się dużym zaangażowaniem i przeprowadziła potrzebne reformy”.

Premier Bułgarii Rossen Jeliazkow nazwał to wydarzenie „wyjątkowym dniem” i zaznaczył, że jest ono efektem wielu lat reform, współpracy z Unią i ciężkiej pracy.

Mimo to, część obywateli nie podziela entuzjazmu władz. Niemal połowa Bułgarów sprzeciwia się wprowadzeniu euro, obawiając się, że odbije się to negatywnie na ich portfelach i gospodarce.

Na początku czerwca przeciwko wprowadzeniu euro protestowało tysiąc osób przed budynkiem parlamentu w centrum Sofii. Wśród transparentów były hasła: „Zachowajmy lewa bułgarskiego”, „Nie dla euro” i „Przyszłość należy do suwerennych państw”.

Ale są też tacy, którzy czekają na zmianę. „Da nam to większą swobodę i ułatwi podróżowanie za granicę” – powiedziała agencji AFP 36-letnia programistka.

Jaki jest kontekst

Aby wprowadzić euro, państwo musi spełnić tzw. kryteria konwergencji. O tym, czy dane państwo może przyjąć wspólną walutę, decydują kraje członkowskie na podstawie oceny Komisji Europejskiej. KE oceniła pozytywnie wysiłki Bułgarii 4 czerwca.

Żeby kraj mógł dołączyć do strefy euro, musi spełnić cztery konkretne warunki, tzw. kryteria konwergencji. Są one po to, żeby gospodarka nowego państwa w strefie była stabilna i dobrze dopasowana do wspólnej waluty. Oto warunki:

• Niska inflacja – ceny w kraju muszą rosnąć powoli i stabilnie tak jak w innych państwach Unii.
• Zdrowe finanse publiczne – deficyt budżetowy nie może przekraczać 3 proc. PKB, a dług publiczny powinien być poniżej 60 proc. PKB.
• Stabilny kurs waluty – kraj musi przez co najmniej dwa lata uczestniczyć w tzw. mechanizmie ERM II (czyli w tzw. poczekalni do euro), bez dużych wahań kursu walutowego.
• Zbliżone stopy procentowe – długoterminowe stopy procentowe nie mogą za bardzo odbiegać od tych w krajach UE, które mają najniższą inflację (maksymalnie o 2 punkty proc. więcej).

Innymi słowy – gospodarka musi być uporządkowana, a waluta stabilna, zanim kraj zmieni walutę na euro.

Minister finansów Andrzej Domański, który w piątek przewodniczył spotkaniu szefów resortów finansów w Luksemburgu, powiedział dziennikarzom, że Polska nie prowadzi żadnych prac nad przyjęciem euro. Jego zdaniem obecna sytuacja jest dla kraju korzystna.

Czytaj więcej tekstów OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

„Rząd Pakistanu postanowił formalnie zarekomendować prezydenta Donalda J. Trumpa do Pokojowej Nagrody Nobla za 2026 rok, w uznaniu jego zdecydowanej interwencji dyplomatycznej i przywództwa podczas niedawnego kryzysu indyjsko-pakistańskiego” – przekazały w piątek władze w serwisie X cytowane przez PAP.

W informacji dodano, że „Trump wykazał się wielką strategiczną dalekowzrocznością i znakomitym kunsztem politycznym” poprzez dyplomatyczne zaangażowanie w Islamabadzie, jak i New Delhi, co „złagodziło szybko pogarszającą się sytuację”, która mogła doprowadzić do konfliktu między dwoma państwami nuklearnymi.

Jednak rząd w New Delhi wskazuje, że Stany Zjednoczone nie uczestniczyły w mediacjach. Premier Indii Narenda Modi wielokrotnie zaprzeczył, aby do takich rozmów doszło.

Jaki jest kontekst

Do eskalacji konfliktu między sąsiadującymi krajami doszło w dniach 6-10 maja, kiedy to walki objęły kontrolowaną przez Pakistan część regionu Kaszmir. Przyczyną konfliktu był zamach w Pahalgam w regionie Kaszmiru kontrolowanym przez Indie, gdzie zginęło 26 turystów – Indie oskarżyły Pakistan o wsparcie terrorystów, Pakistan zaprzeczał.

6 maja Indie przeprowadziły serię ataków na cele pakistańskie w ramach Operacji Sindoor, na co Islamabad odpowiedział odwetem. W sumie po obu stronach konfliktu zginęło około 50 osób.

Po czterech dniach intensywnych walk obie strony ogłosiły zawieszenie broni. Jako pierwszy o tym poinformował 10 maja Donald Trump. Następnie informację potwierdziły władze obu państw. Trump podkreślał na platformie społecznościowej, że decyzja o rozejmie została podjęta po „długich nocnych negocjacjach zorganizowanych przez USA”.

Konflikt między Indiami a Pakistanem był jednym z najbardziej niebezpiecznych. Był to konwencjonalny konflikt powietrzno-rakietowy połączony z zamknięciem granic oraz infrastruktury.

Donald Trump twierdzi, że stoi za wieloma porozumieniami pokojowymi lub że jego działalność polityczna przyczyniła się do utrzymania dobrych stosunków między różnymi krajami. Jak sam powiedział, powinien już zdobyć 4-5 pokojowych nagród Nobla. W jego opinii należą mu się one m.in. za negocjowane obecnie porozumienie pokojowe między Demokratyczną Republiką Konga i Rwandą. Twierdził też, że doprowadził do zakończenia konfliktu między Serbią i Kosowem. Trump wielokrotnie wcześniej wyrażał frustrację faktem, że nie posiada Pokojowej Nagrody Nobla, wyrażając zazdrość w stosunku do prezydenta Baracka Obamy, który został nią nagrodzony w 2009 r.

Czytaj więcej tekstów OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Planowany na niedzielę start misji Axiom-4 został odwołany. Był to już siódmy termin lotu w kosmos, w którym ma wziąć udział polski astronauta Sławosz Uznański-Wiśniewski.

Jak informuje NASA, decyzja o przełożeniu wynikała z konieczności upewnienia się co do stanu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) po niedawnej awarii w rosyjskim module serwisowym Zwiezda. To właśnie tam wykryto wyciek powietrza, który spowodował spadek ciśnienia i uniemożliwił start misji Axiom-4. Po przeprowadzonych naprawach poziom ciśnienia w module Zwiezda się ustabilizował, ale sytuacja jest nadal monitorowana.

W oficjalnym komunikacie NASA czytamy, że ze względu na połączone i współzależne systemy stacji, konieczna jest pewność, że ISS jest gotowa na przyjęcie nowych astronautów.

O kolejnym terminie lotu NASA ma poinformować w ciągu kilku najbliższych dni.

Jaki jest kontekst?

Załoga misji Axiom-4 pozostaje w kwarantannie od 26 maja. Pierwotnie misja miała wystartować 29 maja, jednak termin startu był już siedmiokrotnie przesuwany.

Powodami opóźnień były po kolei: konieczność wymiany części w statku Crew Dragon, problemy techniczne z silnikiem rakiety Falcon 9, zbyt wietrzna pogoda, wyciek ciekłego tlenu w Falconie oraz problemy w rosyjskim module Zvezda na ISS.

Misja Axiom-4 to czwarty komercyjny lot firmy Axiom Space na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Poza Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim w misji biorą udział Peggy Whitson, była astronautka NASA i dyrektorka lotów kosmicznych w Axiom Space, indyjski pilot doświadczalny Shubhanshu Shukla oraz astronauta z Węgier Tibor Kapu.

Załoga ma spędzić na ISS do 14 dni, realizując około 60 eksperymentów naukowych, w tym 13 przygotowanych przez polskich naukowców.

„Czekaliśmy na to 47 lat. 27 czerwca 1978 roku Mirosław Hermaszewski – wtedy miał 37 lat i był w stopniu majora – poleciał w kosmos.

(skrótowy termin obejmujący naukę, technologię, inżynierię i matematykę – przyp. aut.), aby pójść w jego ślady” – mówił w OKO.press Maciej Myśliwiec, ekspert branży kosmicznej i założyciel Space Agency.

Inne teksty OKO.press na ten temat:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

27 czerwca Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN odbędzie dwa posiedzenia w sprawie protestów związanych z przebiegiem wyborów prezydenckich. Pierwsze posiedzenie zaplanowano na godz. 9, drugie na godz. 11. Oba będą jawne.

Posiedzenia dotyczą dwóch protestów wyborczych, w których SN zdecydował o dopuszczeniu dowodu z oględzin kart z 13 obwodowych komisji wyborczych m.in. z Krakowa, Mińska Mazowieckiego, Bielska-Białej i Grudziądza.

„SN wystąpił jeszcze w kilku sprawach albo z takimi odezwami do sądów rejonowych, albo sam dokonywał czynności sprawdzających, dowodowych. Przynajmniej w przypadku tych dwóch protestów będą posiedzenia jawne. Czy składy sędziowskie w innych sprawach też się na to zdecydują, to już kwestia odrębna" – powiedział w rozmowie z PAP rzecznik SN Aleksander Stępkowski.

O protesty wyborcze został zapytany dziś na konferencji prasowej Donald Tusk.

„Ja nie mam takiej intencji, żeby liczyć głosy, bo może uda się unieważnić te wybory. Ale one nie będą ważne z punktu widzenia obywateli, jeśli nie wyjaśnimy tych wszystkich protestów" – powiedział premier.

Dopytywany, czy widzi konieczność ponownego przeliczenia wszystkich głosów, podkreślił, że głosy należy ponownie przeliczyć tam, gdzie pojawiają się jakieś wątpliwości.

„Na razie z ok. 30 tys. protestów, które wpłynęły do Sądu Najwyższego, do zbadania przez prokuraturę trafiło ok. 150 z nich. Wciąż czekamy na przekazanie pozostałych protestów, żeby uczciwie ocenić, gdzie trzeba sprawdzać, a gdzie nie trzeba" – powiedział premier.

Jaki jest kontekst?

16 czerwca był ostatnim terminem na złożenie protestu wyborczego na przebieg wyborów prezydenckich, które odbyły się 1 czerwca. Protesty nadal spływają jednak do Sądu Najwyższego, ponieważ dla tych, które zostały nadane za pośrednictwem Poczty Polskiej, liczy się data stempla pocztowego.

- powiedział sędzia Stępkowski w rozmowie z PAP.

Po rozpoznaniu wszystkich protestów, na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez PKW, Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych rozstrzygnie o ważności wyboru prezydenta RP.

Uchwała w tej sprawie musi zapaść w ciągu 30 dni od podania wyników wyborów do publicznej wiadomości. Oznacza to, że ostatnim dniem na podjęcie uchwały przez SN jest 2 lipca.

Jak podkreśla jednak rzecznik SN, rozpoznanie wszystkich 50 tys. protestów do 2 lipca będzie wyzwaniem, ale jednocześnie termin ten jest dla sądu terminem „instrukcyjnym".

„Jeśli SN nie dotrzyma wskazanego ustawowo terminu ze względu na uwarunkowania faktyczne, to nie wywiera to żadnych skutków prawnych" – wskazał sędzia Stępkowski w rozmowie z PAP.

Inne teksty OKO.press na ten temat:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Donald Tusk ogłosił, że rzecznikiem jego rządu zostanie Adam Szłapka. Dotychczasowy minister ds. Unii Europejskiej obejmie nową funkcję 1 lipca, tuż po zakończeniu 30 czerwca polskiej prezydencji w Radzie UE.

Szłapka, występując na wspólnej konferencji prasowej z Donaldem Tuskiem, podkreślił, że jego najważniejszym celem będzie informowanie o sukcesach rządu, których jest „bardzo dużo".

i naszym zadaniem jest to, żeby to nie obywatel musiał się dowiadywać, jakie te sukcesy są, ale żebyśmy my umieli docierać do każdego obywatela z informacją o tym, co robimy, bo robimy naprawdę bardzo dużo" – powiedział Szłapka.

Kolejnym priorytetem nowego rzecznika będzie walka z dezinformacją.

Jak podkreślił, na co dzień wśród informacyjnego chaosu pojawia się wiele kłamstw. „Część z nich jest intencjonalna, część z nich jest po prostu bałaganem. Naszym zadaniem, całej postawionej od podstaw komunikacji rządu, będzie to, żeby z tą dezinformacją walczyć" – oświadczył Adam Szłapka.

Jak zapewnił, będzie dostępny dla mediów „każdego dnia przez 24 godziny na dobę".

„Moim zadaniem nie będzie gwiazdorzenie i niewychodzenie z mediów, ale to, by zbudować w całym rządzie, we wszystkich ministerstwach, ekipę, która będzie gotowa wziąć odpowiedzialność za lepszą komunikację, aby wszyscy mieli każdego dnia poczucie, że wiedzą, co robimy" – zakończył rzecznik.

Jaki jest kontekst?

Adam Szłapka od listopada 2019 r. pełni funkcję przewodniczącego partii Nowoczesna, która wchodzi w skład Koalicji Obywatelskiej. Posłem jest już trzecią kadencję. Po raz pierwszy uzyskał mandat poselski w 2015 r. W ostatnich wyborach parlamentarnych otrzymał 149 064 głosy, uzyskując trzeci co do wielkości wynik w kraju. Wyprzedzili go jedynie Donald Tusk i Jarosław Kaczyński. W grudniu 2023 r. został ministrem do spraw Unii Europejskiej w rządzie Koalicji 15 października.

Inne teksty OKO.press na podobny temat:

Przeczytaj także: