Krótko i na temat: najnowsze wiadomości z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

Jarosław Kaczyński wezwał sympatyków PiS, aby 12 listopada przyszli pod siedzibę Prokuraturę Regionalnej w Warszawie. Tego dnia odbędzie się przesłuchanie Daniela Obajtka. Były prezes Orlenu może usłyszeć zarzuty przekroczenia uprawnień w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

- stwierdził we wpisie Jarosław Kaczyński.

„Degradowanie polskiej gospodarki trwa w najlepsze, a wraz z nią człowieka, który pracował na jej sukces. Nie zapominajmy o nim” – dodał Kaczyński.

Na wpis prezesa PiS zareagowało biuro prasowe Orlenu.

„Panie Pośle, manager, o którym Pan wspomina, nie jest atakowany za tworzenie koncernu multienergetycznego” – wyjaśnia spółka.

I wylicza sprawy, które jej zdaniem wymagają wyjaśnienia:

• "14 mld zł zmarnotrawione w błędnie zaplanowanej inwestycji w Olefiny,
• ⁠3,5 mld zł strat w przedwyborczej „epidemii awarii dystrybutorów”, która zagroziła bezpieczeństwu energetycznemu Polski,
• 1,6 mld zł przekazane tajemniczym (rzekomym) pośrednikom handlu ropą,
• wykorzystywanie środków spółki na prywatne cele."

Na końcu wpisu spółka podkreśliła, że

Na wpis firmy, której przewodził w czasach rządów PiS, zareagował sam Daniel Obajtek.

Były szef koncernu wskazał, że wezwanie do prokuratury dotyczy „rzekomego braku kontroli celów i zakresu wykonywanych usług przez firmę detektywistyczną” zatrudnionej w Orlenie w czasie połączenia z Lotosem. Zdaniem Obajtka detektywi badali ingerencję obcych wpływów w firmie. Wskazał, że chodziło m.in. o powiązania firm Bartłomieja Sienkiewicza „które zarobiły w Orlenie 14 mln zł”.

Według europosła PiS śledczy chcą go rozliczyć za wycofanie ze stacji Orlen jednego z numerów tygodnika „Nie”, który miał obrażać Jana Pawła II i uczucia katolików.

Obajtek odniósł się także do obecnych wyników Orlenu. „Wasz zysk w zeszłym roku to marniutkie 1,3 mld zł – wobec 21 mld zł w 2023 wypracowanych przez nas – brzmi jak ponury żart” – napisał były prezes koncernu.

Jaki jest kontekst?

W swoim wpisie Daniel Obajtek odniósł się także do ostatnich zmian w radzie nadzorczej Orlenu.

- wskazał były prezes koncernu.

28 października na wniosek MAP odwołano przewodniczącego rady nadzorczej Orlenu Wojciecha Popiołka oraz jego zastępcę Michał Gajdusa. Obaj trafili do rady nadzorczej spółki na początku 2024 roku kiedy ministrem aktywów państwowych był Borys Budka.

Wojciecha Popiołka na stanowisku przewodniczącego rady nadzorczej Orlenu zastąpił Przemysław Ciszak, bliski znajomy i współpracownik ministra Wojciecha Balczuna. Obaj pracowali w PKP Cargo za czasów pierwszego rządu (2007-2011) Platformy Obywatelskiej. Gdy w 2015 r. PiS przejęło władzę, Ciszak trafił do PKP. Współpracował też nad zmianami w przepisach dotyczących nadzoru właścicielskiego z ówczesnym szefem MAP Jackiem Sasinem i jego zastępcą Januszem Kowalskim.

Inne teksty OKO.press na ten temat:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Jak ustaliło Radio ZET obszar chroniony na terenie tzw. Międzyodrza jednak powstanie. W piątek (7 listopada) prezydent Karol Nawrocki zawetował ustawę, dzięki której miał powstać Park Narodowy Doliny Dolnej Odry.

Mimo prezydenckiego weta rząd i tak che objąć ten obszar specjalną ochroną. Zamierza utworzyć tam filię istniejącego od 1960 roku Wolińskiego Parku Narodowego. Do jej stworzenia nie potrzeba ustawy. Wystarczy rozporządzenie Rady Ministrów.

„To musi być inicjatywa, którą zaakceptują samorządy. Trwają rozmowy ministerstwa z samorządami, jak wykonać ten ruch” – wyjaśniał w rozmowie z Radiem Zet wojewoda zachodniopomorski Adam Rudawski.

Jaki jest kontekst?

W uzasadnieniu prezydenckiego weta Kancelaria Prezydenta napisała, że powstanie Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry „budzi obawy o zablokowanie rozwoju gospodarczego regionu, w którym Odra jest kluczowym źródłem potencjału inwestycyjnego”.

Jeszcze w kampanii wyborczej Karol Nawrocki wypowiadał się przeciwko utworzeniu nowego parku narodowego.

„Mamy do czynienia z działalnością paraekologicznych organizacji niemieckich czy z próbami budowania Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry, co mnie jako Prezydenta Polski niepokoi w kontekście naszej strategicznej potrzeby rozwijania i gospodarki morskiej, i gospodarki śródlądowej” – mówił Nawrocki.

Międzyodrze jest częścią międzynarodowej ostoi ptaków, ważnym korytarzem migracyjnym, miejscem odpoczynku i zimowiskiem dla gęsi, kaczek i żurawi. Żyje tu aż osiem gatunków nietoperzy, bobry, wydry, jelenie i wilki. Inicjatywa parkowa podkreśla na swojej stronie internetowej, że herpetofauna (płazy i gady) reprezentowana jest przez 16 gatunków, z największą na Pomorzu populacją żaby śmieszki.

Utworzenie nowego obszaru najwyższej ochrony popierają dyrektorzy wszystkich 23 istniejących już parków narodowych. „Walory przyrodnicze Międzyodrza pretendują go w 100 proc. do włączenia w granice parku narodowego. Dotychczasowa wiedza naukowa potwierdza wyjątkowość przyrodniczą tego obszaru oraz potrzebę jego pilnej ochrony” – podkreślali w liście poparcia dla nowej inicjatywy przyrodniczej.

W Polsce od niemal ćwierć wieku nie powstał żaden nowy park narodowy. Ostatnim był utworzony w 2001 roku Park Narodowy Ujście Warty.

Inne teksty OKO.press na ten temat:

Przeczytaj także:

Co się stało?

Szef dyplomacji Putina Siergiej Ławrow w wywiadzie dla rosyjskiej agencji RIA-Nowosti opowiedział 9 listopada o relacjach amerykańsko-rosyjskich [do otwarcia linka potrzebny jest VPN].

Stan tych rozmów wedle Ławrowa jest taki: Trump umówił się z Rosją w sprawie Ukrainy na Alasce 15 sierpnia. Było to porozumienie "kompromisowe”. Ławrow nie mówi, na czym kompromis polegał, ale w języku rosyjskiej dyplomacji oznacza to na ogół to, że ktoś ustępuje Rosji.

W każdym razie na Alasce zdaniem Ławrowa doszło do porozumienia, w którym USA uznały roszczenia Putina wobec Ukrainy. Okazało się jednak, że następnie Trump nie był w stanie narzucić tego „kompromisu” prezydentowi Zełenskiemu. Zwłaszcza po tym, jak wsparli go sojusznicy z Unii Europejskiej i Wielka Brytania.

„Amerykanie zapewnili nas wówczas, że będą w stanie zagwarantować, że Wołodymyr Zełenski nie będzie utrudniał osiągnięcia pokoju. Najwyraźniej pojawiły się pewne trudności w tym zakresie” – skarży Ławrow.

Rosja – ujawnia Ławrow – wiele obiecywała sobie po Trumpie, ale nie jest w stanie nawet odzyskać od niego nieruchomości w USA zajętych przez administrację Obamy po aneksji Krymu: „Nasze propozycje dotyczące nieruchomości dyplomatycznych i podróży lotniczych zostały przekazane stronie amerykańskiej. Obecnie trwają rozmowy robocze dotyczące możliwości kontynuowania dialogu”.

Do tego Amerykanie nie odpowiedzieli na propozycję Putina o przedłużeniu wygasającego za trzy miesiące traktatu o redukcji zbrojeń strategicznych START. A kiedy Putin zaczął straszyć swoją nową bronią atomową – morskim Posejdonem i międzykontynentalnym Buriewiestnikiem – zapowiedzieli powrót do testów nuklearnych.

Ławrow oficjalnie przyznaje, że Kreml nie rozumie teraz Amerykanów i Trumpa, więc chętnie by to powyjaśniał.

„Jedyne, czego potrzebujemy, to wzajemności ze strony Stanów Zjednoczonych:. (…) Oczywiście, jeśli Amerykanie będą mieli jakieś pytania, zawsze mogą je zadać. Jak dotąd nie otrzymaliśmy żadnej konkretnej odpowiedzi ze strony Waszyngtonu. Jak poinformowano nas kanałami dyplomatycznymi, »sprawa jest rozważana«”.

Na koniec Ławrow grozi odwetem za próbę przejęcia zamrożonych zachodnich aktywów. Są one w dyspozycji Europy, ale wedle Reutersa Amerykanie w zeszłym tygodniu mieli zgodzić się na ich użycie jako środka pomocy Ukrainie:

„Rosja zareaguje odpowiednio na wszelkie drapieżne działania, zgodnie z zasadą wzajemności, opierając się na interesach narodowych i konieczności rekompensaty za wyrządzone nam szkody. Bruksela i inne stolice zachodnie mogą jednak opamiętać się i porzucić planowaną awanturę”.

Jaki jest kontekst?

Po pierwsze – Ławrow publicznie zabiera głos po tym, jak rozeszły się plotki, iż popadł w niełaskę po tym, jak nieustępliwa postawą storpedował spotkanie Putina z Trumpem w Budapeszcie. Na te plotki rosyjski MSZ zareagował z furią nazywając je świadomą dezinformacją Zachodu. Ale – warto zauważyć – dokładnie tych samych słów MSZ Ławrowa używał, gdy pojawiły się informacje, iż do spotkania Trumpa z Putinem w Budapeszcie nie dojdzie. To też miała być dezinformacja wymagająca oficjalnego dementi rzeczniczki MSZ.

Po drugie – aktywną grę prowadzi tu sam Orbán. 6 listopada ogłosił, że dzięki jednej wizycie przedstawiciela „maleńkich Węgier” udało mu się zmienić stanowisko Trumpa wobec sankcji na rosyjską ropę, którą kupuje Budapeszt [Orbán nie mówi dokładnie, na jakich warunkach się to stało i np. jak i za ile Węgry będą teraz kupować amerykański LNG]. A jeśli Orbanowi się to tak łatwo udaje, to kłopoty rosyjskiej dyplomacji stają się bardziej widoczne – stąd zadziwiająca opowieść Ławrowa, że prezydent Zełenski, przedstawiony w propagandzie Kremla jako zachodnia marionetka, storpedował osobiście i skutecznie zabiegi Putina.

Orbán też opowiada publicznie, że spotkanie Putin-Trump, które miało też być wielkim sukcesem ekipy Orbána przed nadchodzącymi wyborami parlamentarnymi na pewno się odbędzie, wystarczy tylko, że Amerykanie i Rosjanie uzgodnią „dwie-trzy kwestie”. Propaganda Kremla powtarza ten przekaz – bo jej też zależy na tym spotkaniu.

Na to pojawia się wywiad Ławrowa z wyjaśnieniem, że kwestii do uzgodnienia jest więcej, a ich wyjaśnianie idzie opornie, a w zasadzie wcale nie idzie, choć Ławrow bardzo się stara.

Przeczytaj także:

Wszystko więc wskazuje, że wywiad Ławrowa jest dowodem rosnącego napięcia na Kremlu. Wojny nie udało się wygrać, a zatrzymanie jej na tym etapie byłoby dla ekipy na Kremlu i wspierającego ją aparatu katastrofą. Jedynym pomysłem jest teraz dla Putina prowadzenie niekończących się rozmów z USA, by blokować albo opóźniać wsparcie dla Ukrainy, w nadziei, że się podda po codziennych atakach na insfrastrukturę cywilną

Rosji rozgrywka z Trumpem (wedle opisywanej przez nas strategii „Tak, ale”) przestała wychodzić. Amerykanie wyraźnie stracili do tego cierpliwość. Nie udało się zorganizować spotkania „na czerwonym dywanie” w Budapeszcie, a w nuklearnym szantażu (który miałby zainicjować nowy „pokojowy dialog”) Putina przelicytował Trump ogłaszając „testy nuklearne”. Trump chce po prostu rozejmu w Ukrainie – jest to rozwiązanie nie wymagające wgłębiania się w szczegóły i dobrze sprzedające się w populistycznej polityce.

Przeczytaj także:

Ławrow demonstruje więc teraz wierność linii Kremla, ale też – jako dyplomata – dyplomatycznie pokazuje, że ta linia jest dziś trudna do zrealizowania.

Co się wydarzyło?

O stanie zatrzymanego poinformował ukraiński rzecznik praw obywatelskich Dmytro Lubiniec.

„Spotkałem się z Haliną — żoną Serhija K., który został aresztowany we Włoszech pod zarzutem udziału w wybuchu Nord Stream. Powiedziała mi, że Serhij kontynuuje swój strajk głodowy i znajduje się w stanie krytycznym” — napisał Lubiniec na Telegramie.

Przebywający we włoskim areszcie Serhij K. głoduje od 31 października. Jak informuje jego adwokat, Nicola Canestrini, K. domaga się odpowiedniego odżywiania, zgodnego z jego stanem zdrowia, godnych warunków przetrzymywania oraz takiego samego traktowania, jak w przypadku innych więźniów. Chodzi m.in. o wizyty rodziny i dostęp do informacji.

49-letni Ukrainiec był poszukiwany europejskim nakazem aresztowania. Został zatrzymany w sierpniu koło Rimini, gdzie przebywał z rodziną na wakacjach. Twierdził, że nie miał nic wspólnego z atakiem na gazociąg Nord Stream. W dniu, w którym do niego doszło, miał przebywać w Ukrainie.

27 października sąd apelacyjny w Bolonii zgodził się na przekazanie Serhija K. niemieckiemu wymiarowi sprawiedliwości. Według niemieckiej prokuratury Ukrainiec i jego towarzysze mieli skorzystać z pośredników i fałszywych dokumentów tożsamości, aby wynająć w Niemczech jacht. Do akcji wyruszyli z portu w Rostocku. Śledczy twierdzą, że nurkowie przyczepili do nitek gazociągu Nord Stream co najmniej cztery ładunki wybuchowe. Po akcji mieli być odebrani przez wspólnika i zawiezieni na Ukrainę.

Jaki jest kontekst?

Innego podejrzanego w sprawie wysadzenia gazociągu zatrzymano w Polsce.

W połowie października warszawski sąd okręgowy odmówił jednak wydania Wołodymyra Zhuravlova niemieckiemu wymiarowi sprawiedliwości. Jak argumentował sędzia Dariusz Łubowski, w czasie wojny obronnej żaden Ukrainiec nie może być ścigany za działania wojskowe i dywersyjne przeciwko Rosji. Więcej o sprawie Zhuravlova przeczytasz w tekście Mariusza Jałoszewskiego.

Do uszkodzenia trzech z czterech nitek gazociągów Nord Stream 1 i 2 doszło 26 września 2022 roku. To najdłuższe podmorskie gazociągi na świecie. Transportują syberyjski gaz ze złóż na Morzu Barentsa. Długość Nord Stream 1 to 1224 km, Nord Stream 2 – 1230 km.

W chwili wybuchu przepływ gazu w Nord Stream 1 był wstrzymany. Przed wybuchem pełnoskalowej wojny w Ukrainie płynęła nim, mimo sprzeciwu unijnych sojuszników, połowa gazu ziemnego importowana do Niemiec. Dwa dni przed inwazją Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. kanclerz Niemiec Olaf Scholz ugiął się pod naciskami administracji prezydenta USA Joe Bidena i zablokował certyfikację Nord Stream 2. Jego dwie nitki nigdy nie zostały oddane do użytku.

Wszystkie cztery nitki obu gazociągów wypełniał jednak metan po ciśnieniem. 340 milionów metrów sześciennych metanu, choć pod mniejszym ciśnieniem. W chwili eksplozji gaz uwolnił się i utworzył na powierzchni Bałtyku charakterystyczny gejzer.

Inne teksty OKO.press na ten temat:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

W nocy z soboty na niedzielę 9 listopada armia ukraińska zaatakowała Woroneż — milionowe miasto położone w południowo-zachodniej Rosji, niecałe 300 km od granicy z Ukrainą.

Mieszkańcy Woroneża informowali o nocnych eksplozjach, po których nastąpiły przerwy w dostawie prądu. Celem Ukraińców woroneska elektrociepłownia położona przy ul. Lebiediewa 2. To największy dostawca ciepła w mieście, który obsługuje cztery dzielnice mieszkalne i ponad 1 tys. woroneskich przedsiębiorstw.

Nie wiadomo, czy siły ukraińskie użyły do ataku wyłącznie dronów bojowych, czy także pocisków dalekiego zasięgu.

Lokalne władze nie potwierdziły ukraińskiego uderzenia. Gubernator obwodu woroneskiego poinformował na Telegramie o zniszczeniu kilku dronów przez system obrony przeciwpowietrznej w Woroneżu. Dodał, że w „jednym z obiektów użyteczności” publicznej wybuchł pożar, który został szybko ugaszony, ale w związku z nim „podjęto tymczasowe środki bezpieczeństwa, które mogły spowodować zakłócenia centralnego ogrzewania w niektórych budynkach”. Z tych samych względów bezpieczeństwa władze zdecydowały o tymczasowym zawieszeniu dostawy prądu do niektórych części miasta — tłumaczył gubernator.

Na zdjęciach wykonanych rankiem 9 listopada widać jednak zniszczenia, do których doszło w nocy na terenie woroneskiej elektrociepłowni.

Jaki jest kontekst?

Atak na elektrociepłownię w Woroneżu to odpowiedź na uderzenie Rosjan, do którego doszło dzień wcześniej, w nocy i nad ranem z piątku na sobotę 8 listopada.

W położonym w centralnej Ukrainie Dnieprze w wyniku ataku częściowo zburzony został 9-piętrowy blok mieszkalny. Zniszczeniu uległy mieszkania od 4 do 6 piętra w dwóch klatkach schodowych. Z gruzów wydobyto już ciała 3 ofiar, czwarta osoba jest wciąż poszukiwana. Siedmioro rannych mieszkańców budynku trafiło do szpitali.

Siły Powietrzne Sił Zbrojnych Ukrainy poinformowały, że tej nocy Rosjanie wielokrotnie wystrzeliwali rakiety balistyczne Kindżał, pociski manewrujące Kalibr i drony. Celami ataku były kolejne obiekty infrastruktury energetycznej i ciepłowniczej w różnych obwodach Ukrainy. W wielu regionach wprowadzono awaryjne przerwy w dostawie prądu.

Inne teksty OKO.press na ten temat:

Przeczytaj także: