Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło

„Podpiszemy porozumienie dotyczące współpracy pomiędzy ministerstwami, ale też zdobywania umiejętności w zakresie operowania dronami. Rozmowy będą dotyczyły rozwoju wspólnych inicjatyw przemysłu” – powiedział Kosiniak-Kamysz.

Dodał, że, „kolejna sprawa to podnoszenie umiejętności naszych wojsk na podstawie doświadczeń z Ukrainy”.

W trakcie wizyty Kosiniak-Kamysz spotkał się m.in. z szefem ministerstwa obrony Ukrainy Denysem Szmyhalem, z którym złożył kwiaty pod Ścianą Pamięci Poległych za Ukrainę przy Soborze św. Michała w Kijowie.

https://twitter.com/MON_GOV_PL/status/1968567170239008823

MON przekazało, że politycy będą rozmawiali o „współpracy wojskowej, dalszym wsparciu dla broniącej się Ukrainy oraz sytuacji bezpieczeństwa w kontekście rosyjskiej agresji”.

Wicepremier uczcił w czwartek pamięć Polaków z listy katyńskiej, pochowanych na polskim cmentarzu wojennym w Bykowni pod Kijowem.

Bykownia jest jednym z czterech cmentarzy katyńskich, który mimo trwającej w Ukrainie wojny, pozostaje otwarty dla rodzin pomordowanych. Druga taka nekropolia na terytorium Ukrainy, w Charkowie-Piatychatkach, jest zamknięta z powodu rosyjskich ostrzałów. Pozostałe dwa cmentarze znajdują się w Rosji – w Katyniu i Miednoje

Jak podaje PAP w sierpniu 2024 r. polski cmentarz w Bykowni o mało nie został zniszczony przez rosyjską rakietę, która leciała na Kijów. Jej odłamki, wraz z głowicą z 700-kilogramowym ładunkiem wybuchowym, spadły w odległości 30-50 metrów od kompleksu.

Jaki jest kontekst

W środę rzecznik ukraińskiego MSZ Heorhij Tychyj informował, że w tym tygodniu w Kijowie oczekiwana jest wizyta polskiej delegacji na wysokim szczeblu po incydencie z rosyjskimi dronami w przestrzeni powietrznej Polski. Wyjaśnił, że polska delegacja zamierza zapoznać się z ukraińskimi doświadczeniami w walce z dronami.

„Myślę, że dalsze szczegóły zostaną przekazane przez ministerstwo obrony i ministra obrony (Ukrainy)” – powiedział Tychyj. Podkreślił również, że Ukraina jest gotowa dzielić się swoim doświadczeniem wojskowym z Polską.

W nocy z 9 na 10 września w trakcie nocnego ataku Federacji Rosyjskiej na Ukrainę polska przestrzeń powietrzna została wielokrotnie naruszona przez drony. Uruchomiono procedury obronne. Drony, które stanowiły bezpośrednie zagrożenie, zostały zestrzelone przez polskie i sojusznicze lotnictwo. To pierwszy raz w nowoczesnej historii Polski, kiedy w przestrzeni powietrznej kraju Siły Powietrzne użyły uzbrojenia.

Czytaj więcej tekstów OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

Jak podaje BBC, zarzuty usłyszał także Horatiu Potra – były francuski legionista i dowódca milicji w Demokratycznej Republice Konga – a wraz z nim ponad 20 innych osób. Śledztwo dotyczy planowanego ataku na Bukareszt 8 grudnia, który został udaremniony przez policję. Prokuratorzy twierdzą, że spisek, w który zaangażowani mieli być Georgescu, Potra, ich współpracownicy oraz powiązane z nimi zagraniczne służby wywiadowcze, miał na celu podważenie rumuńskiego porządku konstytucyjnego.

Potra oraz inni zostali oskarżeni o podżeganie do zamachu stanu. Natomiast Georgescu jest oskarżony o spiskowanie z Potrą.

Jaki jest kontekst

Prokuratorzy twierdzą, że w grudniu 2024 roku – tuż po unieważnieniu zwycięstwa wyborczego – Georgescu spotkał się z Potrą i członkami jego grupy na farmie koni. Początkowo polityk zaprzeczał, że do doszło do takiego spotkania, jednak po tym, jak rumuńskie media ujawniły zdjęcia, przyznał, że brał w nim udział. Jak utrzymuje, nie rozmawiał o planach zbrojnego przewrotu.

Pod koniec lutego policja przeszukała kilka lokalizacji w całym kraju. Funkcjonariusze odkryli skrytki z bronią, złotem i gotówką, które – zdaniem śledczych – miały posłużyć grupie Potry do brutalnego przejęcia władzy. Sam Potra miał opuścić Rumunię i, jak sugerują prokuratorzy, może chcieć ubiegać się o azyl w Rosji.

63-letni Georgescu niespodziewanie zdobył najwięcej głosów w pierwszej turze wyborów prezydenckich w listopadzie ubiegłego roku. Jego wynik został jednak unieważniony przez Trybunał Konstytucyjny tuż przed drugą turą z powodu zarzutów o rosyjską ingerencję.

Rumuńskie służby wywiadowcze przekonują, że popularność Georgescu w mediach społecznościowych była sztucznie wzmacniana przez szeroko zakrojoną zagraniczną operację dezinformacyjną. Z raportów wynika, że ponad 2 tys. stron na Facebooku i sieć ponad 20 tysięcy zautomatyzowanych kont na TikToku wspierały jego kampanię, a działania te zbiegły się w czasie z cyberatakami na lotniska oraz instytucje publiczne. Prokurator generalny określił wybory z 2024 roku mianem „efektu wojny hybrydowej zaaranżowanej przez Rosję”.

Po unieważnieniu kandydatury Georgescu w powtórzonych wyborach w maju wystartował jego sojusznik George Simion, lider skrajnie prawicowej partii AUR. Choć Simion wygrał pierwszą turę, ostateczne zwycięstwo odniósł liberalny, proeuropejski burmistrz Bukaresztu, Nicusor Dan.

Jak podaje BBC, Georgescu jak dotąd nie odniósł się do nowych zarzutów, choć w ostatnich tygodniach oskarżał władze o rządzenie „oszustwem, intrygą i podziałami”. Prezydent Dan uznał raport prokuratury za dowód na to, że Rosja systematycznie ingerowała w rumuńską politykę i próbowała wpłynąć na wynik wyborów. Proces Georgescu ma rozpocząć się najwcześniej na początku 2026 roku.

Czytaj więcej tekstów OKO.press lub posłuchaj podcastu

Przeczytaj także:

„W weekend osiągnęliśmy nowe dno, gdy MAGA gang desperacko próbowała przedstawić dzieciaka jako każdego, tylko nie jednego z nich i zrobić wszystko, by zdobyć polityczne punkty”, powiedział Jimmy Kimmel podczas swojego programu „Jimmy Kimmel Live”. Następnie wyśmiał sposób, w jaki Donald Trump mówi o żałobie po śmierci prawicowego aktywisty. „Biały Dom spuścił flagi do połowy masztu, co spotkało się z krytyką. Ale na poziomie ludzkim widać, jak bardzo Trump to przeżywa”, mówił Kimmel. Następnie puszczono fragment konferencji pod Białym Domem, podczas której dziennikarz składa prezydentowi USA kondolencje i pyta, jak Trump sobie radzi ze śmiercią przyjaciela. „Bardzo dobrze. Widzicie te ciężarówki? Właśnie rozpoczęli budowę nowej sali balowej w Białym Domu, o którą starano się od 150 lat. Będzie piękna”, odpowiedział Trump. „Tak. Jest na czwartym poziomie żałoby. Budownictwo” – skomentował Kimmel.

Po programie Kimmela zaatakował przewodniczący Federalnej Komisji Łączności Brendan Carr. Zasugerował, że jego agencja może podjąć działania przeciwko stacji ABC, należącej do Walt Disney Company. To ona emituje talk-show Jimmy'ego Kimmela. Kilka godzin później stacja ogłosiła, że na czas nieokreślony zawiesza emisje programu.

„Świetna wiadomość dla Ameryki: Program Jimmy'ego Kimmela, który ma problemy z oglądalnością, został ODWOŁANY. Gratulacje dla ABC za to, że w końcu zdobyło się na odwagę i zrobiło to, co trzeba. Kimmel nie ma ŻADNEGO talentu i gorsze notowania niż Colbert, jeżeli to możliwe. Pozostają Jimmy i Seth, dwaj totalni nieudacznicy z Fake News NBC. Ich wyniki oglądalności są również fatalne. Do dzieła, NBC!!!” – napisał na platformie True Social Donald Trump. Odnosił się w ten sposób do dwóch innych gospodarzy amerykańskich talk-show, Jimmy'ego Fallona i Setha Meyersa z NBC.

Jaki jest kontekst?

Charlie Kirk był liderem prawicowego ruchu młodzieżowego, popierał Donalda Trumpa. Był też jedna z najbardziej znanych na prawicy osobowości medialnych. Miał szerokie wpływy w Białym Domu i mobilizował konserwatywnych młodych Amerykanów przeciwko lewicy. Założył organizację Turning Point USA. 10 września 2025 r. na uniwersytecie w Utah podczas wiecu został zastrzelony.

12 września złapano podejrzanego o jego zabójstwo.

Przeczytaj także:

Po śmierci Kirka prawica amerykańska zrzuciła winę na przeciwników politycznych. Trwa też dyskusja o poglądach samego Kirka, który bezwzględnie bronił m.in. dostępu do broni.

Pisaliśmy o tym w OKO.press:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Zaufanie do Kościoła Katolickiego spadło w Polsce skokowo. Wskazują na to wyniki sondażu pracowni IBRiS. W 2016 roku Kościołowi „zdecydowanie” lub „raczej” ufało 58 proc. respondentów. W 2025 liczba ta wynosi zaledwie 35 proc. Instytucja budzi też coraz większą nieufność, którą wyraża ponad 47 proc. zapytanych – w tym 26 proc. deklaruje „zdecydowany” brak zaufania. To niemal dwukrotny wzrost w porównaniu z badaniami z 2016 roku. Jednocześnie zaufanie dla związku wyznaniowego spadło o 4,3 punkty procentowe w porównaniu z zeszłym rokiem.

Hierarchowie mają o co się martwić – zauważają przedstawiciele sondażowni analizując trendy, które pokazuje badanie.

„Prezentowane wyniki nie pozostawiają wątpliwości, mamy do czynienia z kryzysem zaufania o niespotykanej dotąd dynamice. Spadek o ponad cztery pkt proc. w ciągu zaledwie roku to sygnał, że dotychczasowe procesy erozji zaufania przyspieszyły. Instytucja Kościoła coraz bardziej traci swoją pozycję jako naturalnego autorytetu w społeczeństwie, co jest widoczne zwłaszcza w rosnącej grupie osób, które zdecydowanie mu nie ufają. Wyniki te wskazują na konieczność głębokiej refleksji i strategicznej zmiany w komunikacji, aby móc odzyskać, choć część utraconego kapitału społecznego” – stwierdził dyrektor do spraw komunikacji IBRiS Kamil Smogorzewski.

Jaki jest kontekst?

Do spadku zaufania wobec Kościoła mogło przyczynić się polityczne zaangażowanie biskupów sprzyjających prawicy, ostatnio przejawiające się zachętą do wypisywania uczniów z zajęć edukacji zdrowotnej. W ostatnich miesiącach donośnym echem niosą się też kolejne wypowiedzi byłego metropolity krakowskiego Marka Jędraszewskiego czy biskupa Wiesława Meringa, powtarzających z ambon skrajnie prawicowe narracje na temat migracji czy środowiska LGBT+. Jednocześnie rośnie poziom sekularyzacji kraju, co znajduje odzwierciedlenie w innych badaniach opinii społecznej. Według badań CBOS od końca lat 90. 2019 roku ponad 90 procent Polaków uważało się za wierzących. Sondaże z ostatnich lat wskazują na spadek liczby tych deklaracji do około 86 proc. Według zeszłorocznych badań przynajmniej raz w tygodniu praktykowało 34 proc. respondentów. Przez pierwsze dwie dekady XXI wieku poziom ten zawsze przekraczał 50 proc.

Przeczytaj więcej w OKO.press

Przeczytaj także:

Minister Siergiej Ławrow spotkał się 17 września z „zagranicznymi ambasadorami w sprawie kryzysu ukraińskiego” „z ponad 100 krajów” i przedstawił nowe stanowisko Moskwy. Wynika z niego, że Trump, choć przyjął punkt widzenia Moskwy, ale okazał się bezradny wobec oporu Ukrainy i sprzeciwu Europy oraz pozostałych państw NATO.

Wobec tego Moskwa szuka innego wyjścia z sytuacji.

Wystąpienie Ławrowa jest celowo nieprecyzyjne, ale można wyłowić w nim takie wątki:

• Ukraina sabotuje działania Trumpa, który chciałby rozwiązać „kryzys ukraiński” zgodnie z wolą Moskwy („poprzez rozpoznanie jego przyczyn i podjęcie działań, które je usuną” – czyli podporzadkowanie Ukrainy Rosji – red). „Amerykanie rozumieją, że ludzie, którzy w referendach zagłosowali za powrotem do Rosji w proteście przeciwko nazistowskiemu reżimowi, który ich uciskał, nigdy więcej nie będą żyć pod jarzmem obecnych władz w Kijowie. To zrozumienie znajduje również odzwierciedlenie w inicjatywach promowanych przez administrację Donalda Trumpa. Wielu ich przedstawicieli złożyło publiczne oświadczenia w tej sprawie” – mówi Ławrow.
• To stanowisko – jak wynika z wypowiedzi Ławrowa – wysłannik Trumpa przekazał Ukrainie. Ukraina Witkoffowi odmówiła: „Pan Witkoff, specjalny wysłannik prezydenta Donalda Trumpa, który uczestniczył w spotkaniu na Alasce i regularnie odwiedza Moskwę, promując wspólne rozumienie tego, jak osiągnąć trwałe i wiarygodne rozwiązanie, które będzie satysfakcjonujące dla wszystkich, przekazał stronie ukraińskiej swoją ocenę rezultatów spotkania na Alasce. I, jak rozumiemy, te oceny, te propozycje zostały odrzucone przez reżim w Kijowie”.
• Kijów odmówił, gdyż wedle Ławrowa „proces pokojowy” prowadzony przez Trumpa z Putinem został zakłócony przez „przywódców państw europejskich oraz NATO”. Europa próbuje „dość bezczelnie wywalczyć sobie miejsce przy stole negocjacyjnym”.
• Odnosząc się do starań Trumpa i nacisków na prezydenta Zełenskiego Ławrow mówi: „zamiana terytoriów lub próby »uwiedzenia« prezydenta Rosji Władimira Putina poprzez przywrócenie handlu ze Stanami Zjednoczonymi w kwestii Ukrainy nie przyniosą rezultatu”.
• Władze w Kijowie opierają się na opinii „partii wojny”: Działa ona nie tylko w Europie, ale także w USA („Są niektórzy politycy, zwłaszcza w Kongresie, którzy należą do tej partii”). „Najważniejsze teraz to odizolować Rosję, przekazanie rosyjskich aktywów Ukrainie, i uzbrojenie Kijowa. (...) W istocie chodzi o to, by uniemożliwić rozsądnym siłom na Zachodzie podążanie rozsądnym kursem”.
• „Zrobimy wszystko, co w naszej mocy, aby położyć kres tej praktyce, która doprowadziła do przejęcia przez Zachód kontroli nad wszystkimi mechanizmami zarządzania w Sekretariacie ONZ. Będziemy dążyć do tego, aby wszyscy powrócili do korzystania z platformy globalnej Organizacji, aby szukać rozsądnych kompromisów i równoważyć interesy wszystkich członków globalnej społeczności”.

Następnie Ławrow powiedział, że pomoc Zachodu dla Ukrainy jest „wzmacnianiem jej bezpieczeństwa kosztem innych”.„Te gwarancje bezpieczeństwa, zgodnie z ustaleniami, muszą opierać się na zasadzie niepodzielności bezpieczeństwa i zasadzie, że żaden kraj nie ma prawa wzmacniać swojego bezpieczeństwa kosztem bezpieczeństwa innych”.

O tym, że Ławrow rzeczywiście myśli o tym, by o losie Ukrainy zdecydować bez niej, świadczy ten fragment wypowiedzi: „Gwarancje bezpieczeństwa muszą być w pełni zgodne z zobowiązaniami Zachodu, zapisanymi w Karcie Narodów Zjednoczonych oraz w dokumentach Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) w Stambule w 1999 roku i w Astanie w 2010 roku”.

Przedstawiając nowe postulaty Rosji Ławrow ponownie pogroził, że zachodni kontyngent pokojowy w Ukrainie stanie się uzasadnionym celem dla armii Putna.

Jaki jest kontekst

Wojna wyczerpuje siły Rosji, ale jej propaganda ostrzega: zachowanie niezależnego od Rosji państwa ukraińskiego będzie przegraną Rosji. Putin więc szuka rozwiązań, które – wobec nieudanego podboju – pozwolą mu na ingerencje w sprawy Ukrainy.

Rosyjskie wojska posuwają się w Ukrainie bardzo powoli i kosztem ogromnych strat. Gospodarka rosyjska wyhamowuje. Ponieważ Putin zakazał mówić o recesji, propaganda mówi o „planowym schładzaniu, w dolnym przedziale prognoz”. Ukraina precyzyjnie uderza głęboko za linia frontów, m.in. pozbawiając mocy produkcyjnych rafinerie Putina.

W zeszłym tygodniu Moskwa formalnie przerwała negocjacje niskiego szczebla z Ukrainą. Oznacza to, że wstrzymana zostanie wymiana jeńców.

Ponieważ dominacja nad Ukrainą jest celem Rosji, to od początku negocjacji Trumpa z Putinem w lutym 2025 r. Moskwa nie zmieniła swojego stanowiska. Chce uznania aneksji Krymu i czterech regionów Ukrainy, których w całości do tej pory zdobyć nie zdołała, ale anektowała na podstawie „referendów” przeprowadzonych w stanie wojennym. Chce też kontroli nad resztą Ukrainy – poprzez wybór sprzyjających Rosji władz (Putin odmawia negocjacji z Wołodymyrem Zełenskim, twierdząc, że jego kadencja wygasła, a skoro wyborów nie wolno robić w stanie wojny, wojnę trzeba natychmiast zakończyć i wybrać nowego prezydenta) oraz uprawnienia do występowania w obronie „ludności rosyjskojęzycznej i prawosławnej”.

W czasie negocjacji z Amerykanami Donald Trump co jakiś czas straszył Rosję sankcjami, jednak zawsze te groźny odkładał. Zrezygnował też ze swojego głównego postulatu, by wojnę natychmiast zakończyć rozejmem. Przyjął propozycję Putina, by zając się od razu „porozumieniem pokojowym” decydującym o losie Ukrainy. Ławrow doprecyzowuje teraz, że chodzi o „porozumienie globalne”. Do „porozumienia” nie doszło, bo Trump sugerował bezpośrednie rozmowy Putina z prezydentem Zełenskim, a państwa UE i pozostali członkowie NATO nie dopuścili do rozmów o Ukrainie bez Ukrainy.

Tymczasem Kreml cały czas chce, by Ukraina podpisała tylko gotowy dokument przesądzający o jej losach. Stąd nieustające komunikaty, że Putin spotka się z Zełenskim, o ile spotkanie zostanie „dobrze przygotowane”, oraz zaproszenie prezydenta Ukrainy do Moskwy (odmówił).