Dzień na żywo. Po wizycie Scholza Warszawie. Małopolska wciąż bez marszałka

Gruziński parlament w głosowaniu odrzucił weto prezydent Salome Zurabiszwili i przyjął prawo „o zagranicznych agentach”; czyli wzorowaną na rosyjskim prawie ustawę, która zagraża wolnym mediom i organizacjom pozarządowym.

Ustawa "o przejrzystości wpływów zagranicznych” daje rządowi narzędzia do tłumienia społeczeństwa obywatelskiego i niezależnych mediów, wykolejając Gruzję z demokratycznej drogi do integracji z UE. Od organizacji otrzymujących ponad 20 proc. finansowania z zagranicy rząd będzie wymagał zarejestrowania się jako „agenci wpływów zagranicznych”. Niezastosowanie się do tego warunku ma skutkować przymusową rejestracją i dochodzeniem prowadzonym przez Ministerstwo Sprawiedliwości Gruzji. W praktyce chodzi o napiętnowanie oddolnej aktywności i wywołanie efektu mrożącego.

Ustawę zawetowała prezydent Gruzji Salome Zurabiszwili. Do odrzucenia weta parlament potrzebował zwykłej większości głosów. Za wetem prezydent głosowało 66 posłów (przy kworum wynoszącym 50). Następnie posłowie głosowali za pierwotną wersją ustawy, którą poparło 84 posłów (przy kworum 76). Przeciw było czterech parlamentarzystów. Przed budynkiem w Tbilisi zaczęli gromadzić się protestujący. Na miejsce przyjechały jednostki sił specjalnych.

Protesty przeciwko wprowadzeniu prawa „o zagranicznych agentach” trwają od kwietnia 2024 roku. To wtedy Gruzińskie Marzenie, partia, która rządzi Gruzją od dwunastu lat, po raz drugi wniosła do parlamentu projekt ustawy „O przejrzystości zagranicznych wpływów”.

Pierwszą próbę podjęła w marcu 2023 roku, tyle że nie spodziewała się takiej reakcji społeczeństwa. A Gruzini szybko nazwali projekt „rosyjskim prawem”, bo do złudzenia przypominał ustawę Putina z 2012 roku. Ustawa o tzw. zagranicznych agentach doprowadziła w Rosji do zlikwidowania niezależnych mediów i społeczeństwa obywatelskiego albo choćby prób jego powstania. Rosyjscy dziennikarze, aktywiści i opozycjoniści wylądowali za kratkami albo musieli opuścić kraj. Kiedy to samo chciał przepchnąć gruziński rząd, Gruzini i Gruzinki masowo wyszli na ulice z hasłami „NIE dla rosyjskiego prawa! TAK dla Europy”. Władza wysłała na nich armatki wodne, gumowe kule i gaz łzawiący. Aresztowała kilkadziesiąt osób, ale nikt się nie poddawał.

Wynik głosowania wywołał reakcję Brukseli. „UE i jej państwa członkowskie rozważają wszystkie możliwości reakcji na ten rozwój wydarzeń” – napisał w oficjalnym oświadczeniu szef unijnej dyplomacji Josep Borrell.

Gruziński premier stwierdził z kolei, że „Gruzja oczekuje pragmatycznego podejścia ze strony partnerów zagranicznych po przyjęciu ustawy o zagranicznych agentach”. Irakli Kobachidze uważa, że przyjęta ustawa „stworzy lepszą podstawę zapewnienia członkostwa Gruzji w Unii Europejskiej”, na którą Tbilisi ma być gotowe do akcesji 2030 roku.

„Mamy to. Kamionka zostaje” – informuje Krakowskie Koło Młodych Inicjatywy Pracowniczej, które walczyło o to, by krakowski akademik nie został sprzedany. Przypomnijmy, że studenci Uniwersytetu Jagiellońskiego okupują budynek akademika Kamionka, który od pięciu lat stoi pusty. A uczelnia chciała go sprzedać. To nielogiczne, bo dostanie się do akademika graniczy z cudem – twierdzą studenci. W OKO.press pisał o tym Marcel Wandas:

Teraz Krakowskie Koło Młodych Inicjatywy Pracowniczej poinformowało, że Uniwersytet Jagielloński zleci niezależną wycenę remontu w budynku »Kamionka« oraz ustali liczbę uprawnionych osób zainteresowanych zamieszkaniem w byłym akademiku. I nie sprzeda obiektu.

„W przypadku potwierdzenia woli zamieszkania przez studentów w budynku Kamionka rektor UJ prof. Jacek Popiel i rektor-elekt prof. Piotr Jedynak wspólnie przedstawią Senatowi projekt uchwały o uchyleniu uchwały nr 14/1/2018 Senatu UJ z dnia 31 stycznia 2018 roku w sprawie wyrażenia zgody na sprzedaż nieruchomości położonej w Krakowie przy ulicy Kamionka 11 i 11a” – pisze Krakowskie Koło Młodych Inicjatywy Pracowniczej.

I dodaje: „Po otrzymaniu wyceny koniecznego remontu, warunkującej decyzję o dostosowaniu budynku „Kamionka” do użytkowania, termin udostępnienia akademika będzie uzależniony od przebiegu obowiązujących procedur zamówień publicznych oraz realizacji niezbędnych prac remontowych”.

Okupujący budynek domagają się:

• natychmiastowego wycofania się z prób sprzedaży DS Kamionka przez władze Uniwersytetu Jagiellońskiego;
• remontu dwóch budynków DS Kamionka i wznowienia działalności akademika od roku akademickiego 2024/2025;
• natychmiastowego wycofania się z planów sprzedaży kolejnego akademika – czyli Bursy Jagiellońskiej. Władze UJ twierdzą, że takich planów nie ma;
• przedstawienia projektu budowy nowych domów studenckich na terenie Kampusu na Ruczaju oraz zabezpieczenia na ten cel środków finansowych;
• zapewnienia ze strony władz uczelni, że żadna osoba nie poniesie żadnej odpowiedzialności prawnej i dyscyplinarnej za udział w proteście okupacyjnym.

Minister sprawiedliwości Adam Bodnar był pytany podczas wtorkowej konferencji o taśmy Tomasza Mraza i aferę Funduszu Sprawiedliwości. Przypomnijmy, autorem „taśm Ziobrystów” jest Tomasz Mraz, były dyrektor w Funduszu Sprawiedliwości. Na nagraniach słychać czołowych polityków Suwerennej Polski, którzy ręcznie mieli sterować Funduszem Sprawiedliwości. Pieniądze w nim umieszczone powinny być przekazywane na pomoc ofiarom przestępstw. Zamiast do poszkodowanych, środki często trafiały do organizacji społecznych bliskich działaczom Zjednoczonej Prawicy. OKO.press pisało o nadużyciach w Funduszu Sprawiedliwości od wielu lat.

Mraz miał zgromadzić 50 godzin nagrań. Obciążają one między innymi Zbigniewa Ziobrę. OKO.press dotarło do jednego z nich, na którym ludzie Ziobry i o. Tadeusza Rydzyka negocjują organizację koncertu Roksany Węgiel za kasę z Funduszu Sprawiedliwości.

„Nagrania, które się pojawiają, są wstrząsającym obrazem funkcjonowania polskiego państwa i wydatkowania naszych środków publicznych na cele, które są niezwiązane z podstawowymi celami Funduszu Sprawiedliwości” — mówił Bodnar.

„19 lutego powołałem zespół śledczy numer dwa, który zajmuje się wyjaśnianiem wszystkich okoliczności związanych z funkcjonowaniem Funduszu Sprawiedliwości. Ten zespół bardzo intensywnie pracuje. Trzy osoby są tymczasowo aresztowane, pięć osób ma postawione zarzuty, sam pan Tomasz Mraz był kilkadziesiąt razy przesłuchiwany przez prokuraturę we współpracy z ABW” — mówił Bodnar.

„Godzinę temu wysłałem pismo do pana marszałka Sejmu Szymona Hołowni” – mówił minister sprawiedliwości. I dodał, że skierował „wniosek prokuratora krajowego o wyrażenie zgody na pociągnięcie pana Michała Wosia, posła na Sejm Rzeczpospolitej, do odpowiedzialności karnej za czyn z artykuł 231 par 1 i 2 Kodeksu karnego, w zbiegu z art. 296 Kodeksu karnego w związku z artykułem 11 par. 2 Kodeksu karnego”.

Wniosek złożony przez Bodnara ma 28 stron. Jego dysponentem będzie marszałek Sejmu, który będzie musiał go skierować do komisji regulaminowej Sejmu Rzeczpospolitej. „Zarzuty, które są stawiane to zarzuty mówiące o nadużyciu funkcji przez funkcjonariusza publicznego, nadużycia zaufania, w kontekście wyrządzenia szkody majątkowej w wielkich rozmiarach. To czyny zagrożone karą od roku do lat 10” — mówił Bodnar.

Były wiceminister sprawiedliwości Michał Woś może stracić immunitet w związku z przekroczeniem uprawnień, jakiego miał dopuścić się przy zakupie oprogramowania Pegasus. „Nie było podstaw prawnych do zakupu tego oprogramowania ze środków Funduszu Sprawiedliwości”, mówił Bodnar.

W nagraniach Mraza słychać nazwiska

TVP upubliczniła nagranie, na którym słychać Marcina Mraza i byłego wiceministra sprawiedliwości Tomasza Romanowskiego:

"– Kurczę, szef chce, żeby w piątek odpalić ten konkurs.

– A to zostawiłeś wisienkę widzę na koniec.

– Teraz pytanie? Recław, Pospieszalski, Lisicki, Rydzyk i Prawicowy Feminizm. Da się to zrobić w jednym?

– Da się.

– To zróbmy." – słyszymy w jednym z nagrań.

Potrzebny listek figowy

"– Tak się zastanawiam, wiesz... bo może potrzebujemy listka figowego do tego konkursu.

– A jaki?

– Właśnie może coś... coś po prostu, do czego nikt się nie przyczepi, uzasadni cały ten konkurs i będziemy mieli taki główny punkt narracyjny. Nie wiem, jakaś może to nie jest najlepsza organizacja, ale La Strada albo coś takiego, co tak wprost po prostu wpływa na los uchodźców, jakichś kobiet z Ukrainy, coś takiego, prawicowy feminizm nie łączy się z tym tak wprost. Wtedy mielibyśmy taki mocny punkt zaczepienia: »Tak? Krytykujecie ten konkurs, krytykujecie te podmioty, a krytykujecie też to?« Mielibyśmy jeden akapit do zaczepienia się" – słychać w kolejnym.

Bodnar podkreślał, że wniosek dotyczy wydatkowania środków na zakup oprogramowania typu Pegasus ze środków Funduszu Sprawiedliwości oraz wydatkowania środków publicznych na zakup licencji oprogramowania Pegasus. Wniosek został stworzony na podstawie dowodów, takich jak: zeznania świadków, materiały zebrane przez NIK i wyjaśnienia podejrzanego Tomasza Mraza.

Minister sprawiedliwości Adam Bodnar z ministrem spraw wewnętrznych i administracji Tomaszem Siemoniakiem, przedstawili swoje stanowisko po wtorkowym wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który jest wynikiem skargi Wojciecha Klickiego i Katarzyny Szymielewicz z Fundacji Panoptykon, Dominiki Bychawskiej-Siniarskiej i Barbary Grabowskiej-Moroz związanych z Helsińską Fundacją Praw Człowieka oraz adwokata Mikołaja Pietrzaka. W skardze złożonej w 2017 roku do ETPC zgłaszali, że kontrola nad działaniem służb w Polsce jest fikcją i uderza w ich prawa jako aktywnych obywateli. ETPC orzekł, że polskie prawo nie chroni obywateli przed nadmierną inwigilacją służb i ingerencją w ich prywatne życie.

„Wyrok wpisuje się w linie orzecznictwa ETCP, w których Trybunał analizuje przepisy prawa pod kątem ryzyka, jakie stwarza, jeżeli chodzi o inwigilację osób. ETCP przyznał aktywistom zwrot kosztów postępowania, doceniając ich rolę publiczną. Argumenty, które ETCP wziął pod uwagę i uznał, że doszło do naruszenia art. 8 Konwencji (prawo do prywatności); odnoszą się do trzech rodzajów inwigilacji” – mówił Bodnar podczas konferencji.

„Chodzi o kontrolę operacyjną i przepisy ustawy o policji. Trybunał zwrócił uwagę na niewystarczającą uwagę sądów na wydawanie zgody na kontrolę operacyjną. Osoby inwigilowane nawet po latach nie zostały poinformowane, że były ofiarą inwigilacji” – mówił minister sprawiedliwości.

„Wyrok odnosi się też do retencji danych telekomunikacyjnych. To gromadzenie przez teleoperatorów przez 12 miesięcy danych bez skutecznego mechanizmu, kontroli i weryfikacji, w jakim zakresie te dane były wykorzystywane przez służby” – mówił Bodnar.

„Problem jest też z ustawą terrorystyczną. I faktem, że w przepisy pozwalają na daleko idącą inwigilację osób, z którymi cudzoziemcy mieli kontakt. Wyrok odnosi się też do kwestii tajemnicy adwokackiej. Co zrobić, jeżeli dane pozyskane w wyniku kontroli, naruszają to prawo?” – mówił Bodnar.

Podczas konferencji Bodnar ogłosił, że wysłał pismo do marszałka Sejmu Szymona Hołowni o uchylenie immunitetu Michała Wosia. Chodzi o sprawę zakupu systemu Pegasus za pieniądze z Funduszu Sprawiedliwości.

„MSWiA opracowało projekt ustawy kodeks pracy operacyjnej i jest on zgłoszony do planu prac rady ministrów. Chcemy we współpracy ze środowiskiem naukowym i organizacjami pozarządowymi pracować nad rozwiązaniami w sprawie ochrony prywatności. To pilne sprawy, którymi będziemy zajmować się bez zwłoki” – mówił Siemoniak.

„To wyrok, który jest efektem wieloletniej pracy organizacji pozarządowych. Zapadł nie tylko w procedurze pisemnej, ale też w wyniku przeprowadzonej rozprawy, ogłoszony przez Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu. Wyrok ma znaczenie z punktu widzenia reformy systemu przestrzegania praw człowieka w kontekście działalności służb specjalnych, a zwłaszcza stosowania podsłuchów, kontroli operacyjnej i retencji danych” – mówił Adam Bodnar.

I dodał: „Znajdziemy tu szereg sugestii i wskazówek, w jakim zakresie polskie prawo jest niedoskonałe i jak zagwarantować poczucie bezpieczeństwa obywateli. Wyrok będzie stanowił do nas impuls do dalszych działań w tej sprawie”.

„Czekaliśmy na wskazania, pracując od początku powstania rządy, by przygotować nowe regulacje w obszarze tak wrażliwym i interesującym obywateli, po ośmiu latach nadużywania narzędzi przez władzę wobec obywateli” – mówił Tomasz Siemoniak.

„Mierzymy się z dziedzictwem Pegasusa. Sięgamy do dorobku senackiej komisji, która pracuje nad tymi kwestiami i tej, która pracowała w PE. Działamy wspólnie, patrzymy na to, jak na priorytet rządu. Jesteśmy w sytuacji niebezpieczeństwa narodowego, a obywatele oczekują od nas działania. Gwarantując prawo obywatelskie, prawo do prywatności, by obywatel niesłusznie inwigilowany, gdy nie ma dalszego ciągu, był o tym informowany. Chcemy stworzyć nowoczesny niezawistny system, by żadna władza nie podniosła ręki na prywatność i tajemnicę korespondencji” – mówił Siemoniak. „Te prawa zostały dramatycznie naruszone. Chcemy skończyć z tymi praktykami”.

Aleja Najświętszej Maryi Panny 54, Częstochowa. To nie adres sanktuarium ani klasztoru paulinów na Jasnej Górze, a siedziby Katolickiego Stowarzyszenia Lekarzy Polskich. Należy do nich jedna z kandydatek na stałego doradcę nadzwyczajnej komisji ds. projektów aborcyjnych, zgłoszona dziś przez wiceprzewodniczącego klubu Konfederacji, Włodzimierza Skalika.

Chodzi o doktor Kamilę Majcher – ginekolożkę specjalizującą się w ginekologii onkologicznej i chorobach szyjki macicy. Z biogramu zamieszczonego na stronie szpitala, w którym pracuje, dowiadujemy się, że w pracy z pacjentami stosuje naturalne metody planowania rodziny i leczenia niepłodności. Biogram kończy wyróżnione czerwoną czcionką zdanie: “Lekarz nie przepisuje hormonalnych środków antykoncepcyjnych i nie stosuje metod wspomaganego rozrodu”. Jak informuje strona Katolickiego Stowarzyszenia Lekarzy Polskich, “organem nadrzędnym” stowarzyszenia jest przewodniczący Zespołu Komisji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia, biskup Romuald Kamiński, funkcję wiceprezesa sprawuje prof. Bogdan Chazan.

Kandydatka PiS w wyborach samorządowych

Inną kandydatkę na kolejnego stałego doradę komisji, zgłosiła posłanka Joanna Borowiak z PiS, przedstawiając kandydaturę doktor Ewy Zofii Klimaszewskiej-Antos. To absolwentka wydziału lekarskiego Uniwersytetu Medycznego Poznaniu, a także studiów podyplomowych z zakresu prawa medycznego na UMK w Toruniu. Jest neurolożką, specjalizuje się w rehabilitacji medycznej. Pełniła także funkcje przewodniczącej sejmiku organizacji pozarządowych województwa kujawsko-pomorskiego oraz sędziego sądu lekarskiego.

Klimaszewska-Antos była bezpartyjną kandydatką na listach Prawa i Sprawiedliwości w wyborach do sejmiku województwa kujawsko-pomorskiego w wyborach samorządowych w 2024 roku. W spocie wyborczym zapewniała: “Jestem wśród was: w sklepie, w kościele, w drodze do pracy”. W wyborach zdobyła 4992 (3,83%) głosów i nie uzyskała mandatu.

O tym, czy któraś ze zgłoszonych kandydatek będzie miała szansę objąć funkcję stałej doradczyni, zdecyduje Prezydium Sejmu, które musi wyrazić zgodę na powołanie więcej niż jednej stałej doradczyni pracującej przy komisji.

Adwokatka pomagająca w aborcjach

Na dzisiejszym posiedzeniu komisja przegłosowała powołanie na stanowisko pierwszej (i póki co jedynej) stałej doradczyni. Została nią adwokatka Sabrina Mana-Walasek. Jest doktorką nauk prawnych, specjalizuje się w prawie karnym i w prawach reprodukcyjnych. Posiada także doświadczenie legislacyjne – w latach 2017-2019 współpracowała ze związkami zawodowymi, opiniując teksty ustaw. We własnej kancelarii zajmuje się sprawami związanymi z aborcją, nie tylko na gruncie prawa karnego, ale i cywilnego oraz administracyjnego. Jest współzałożycielką facebookowej grupy Prawniczki Pro Abo.

- Nie ukrywam, że głównym obszarem moich zainteresowań i mojej działalności w kancelarii adwokackiej są sprawy związane z pomocą w aborcji – powiedziała podczas wystąpienia przed komisją Sabrina Mana-Walasek. – Nie będę forsowała żadnych swoich przekonań. To nie jest rolą eksperta, aby forsować dane rozwiązania. Mogę jedynie pomóc komisji wypełnić cel jej działania, czyli przeprowadzić prace komisji tak, aby przyjęte projekty ustaw były zgodne z Konstytucją oraz spójne z systemem i aksjologią prawa karnego – dodała.

Za powołaniem Sabriny Many-Walasek na stanowisko stałej doradczyni komisji nadzwyczajnej zagłosowało 15 osób, przeciw było 7 członków komisji.