Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło

Komunikat z rozmów rosyjsko-amerykańskich z 24 marca został zapowiedziany tego samego dnia. Miał się pojawić nazajutrz. Potem jednak Moskwa ogłosiła, że rozmowy miały charakter techniczny i żadnego komunikatu nie będzie. Wtedy Amerykanie ogłosili swoją wersję zdarzeń, czyli sukces: porozumienie w sprawie handlu na Morzu Czarnym, w ramach którego postarają się złagodzić niektóre sankcje na Rosję.

Ukraińcy natychmiast ogłosili, że trzymają Amerykanów za słowo: jeśli chodzi o Ukrainę, to porozumienie o zawieszeniu broni na morzu wejdzie w życie natychmiast i że jeśli Rosja je naruszy, Ukraina zwróci się do Trumpa z prośbą o nałożenie dodatkowych sankcji na Moskwę i dostarczenie Ukrainie większej ilości broni.

Moskwa tymczasem ten „sukces” po paru godzinach „zniuansowała” („niuansami” Putin nazywa w tych rokowaniach swoje dodatkowe żądania, które zgłasza zgodnie z taktyką negocjacyjną „Tak, ale”, czyli „zgadzamy się na wszystko, ale musicie jeszcze…”).

Z komunikatu Moskwy i wywiadu szefa rosyjskiego MSZ Siergieja Ławrowa dla telewizji państwowej wynika, że

A konkretnie:

• dopóki Amerykanie nie dadzą Rosji odpowiednich gwarancji. Czyli dopóki nie wywrą zadowalającego Moskwę nacisku na Ukrainę.
• poza tym umowa po prostu nie wejdzie w życie, dopóki rosyjskie statki będą objęte sankcjami (Amerykanie uznali, że ich starania w sprawie sankcji będą częścią porozumienia, a nie warunkiem porozumienia)
• a zwłaszcza dopóki Rossielchozbank, czyli rosyjski bank przeprowadzający transakcje zbożowe – nie zostanie wyjęty spod sankcji.

Wszystko to są warunki wymagające kolejnych żmudnych uzgodnień i ustaleń. Nie wiadomo, ile czasu zajmą. Ale na tym nie koniec. Minister spraw zagranicznych Rosji Siergiej Ławrow doprecyzował kwestię „gwarancji”:

„Gwarancje mogą być, biorąc pod uwagę smutne doświadczenia porozumień z samym Kijowem, jedynie wynikiem rozkazu Waszyngtonu dla Zełenskiego i jego zespołu, aby zrobili tak, a nie inaczej”.

Ławrow powiedział też, że „USA usłyszały sygnał Federacji Rosyjskiej dotyczący gwarancji”.

„Europejczycy mają obecnie ogromną liczbę problemów” – powiedział. – „To prawdopodobnie częściowo wyjaśnia, dlaczego tak żarliwie domagają się, aby nie oddawać Ukrainy, domagają się, aby Ukraina była uzbrojona, aby nie wspominano o tym, że Ukraina nie przystąpi do NATO i UE”.

„To znaczy, że bezpośrednio przeczą administracji Trumpa, która ustami samego prezydenta, ustami sekretarza stanu Marco Rubio i ustami doradcy ds. Bezpieczeństwa Narodowego Mike’a Waltza wyraźnie stwierdziła, że trwają wstępne dyskusje na temat parametrów ostatecznego rozwiązania i że NATO musi zostać zapomniane”.

Na koniec dnia rosyjski MSZ wydał też obraźliwy dla Trumpa oficjalny komunikat, że jakiekolwiek rozmowy o wspólnym zarządzaniu ukraińską, a okupowaną przez Rosjan Zaporoską Elektrownią Atomową są „absurdalne”

Trump od kilku dni opowiada, że USA chętnie zajmą się nowymi zasadami zarządzania tą elektrownią i to jest teraz przedmiotem rozmów rosyjsko-amerykańskich. „Pomysł, aby jakiekolwiek organizacje międzynarodowe brały udział w eksploatacji elektrowni, wydaje się absurdalny, ponieważ ani mandat, ani kompetencje żadnej z nich nie pozwalają na udział w eksploatacji obiektów jądrowych” – ogłosił tymczasem 25 marca rosyjski MSZ.

Na koniec w tym samym wywiadzie Ławrow powiedział, że Ukraina ma trafić pod rosyjską kontrolę, gdyż

Jaki jest kontekst?

Amerykańska dyplomacja ze wszystkich sił chce przedstawić rokowania z Moskwą w sprawie Ukrainy jako sukces Trumpa. Moskwa tymczasem mnoży problemy i chce zmusić Trumpa do uznania, że Ukraina należy do rosyjskiej strefy wpływów. Cykl rozmów w Rijadzie przebiega więc wedle tego samego schematu:

• Trump ogłasza po nich, że Rosja chce pokoju, a porozumienie jest bliskie,
• Moskwa natomiast zgłasza kolejne warunki, nazywając je „niuansami”. Sprowadzają się one do tego, że Trump ma zmusić Ukrainę do kapitulacji przed Moskwą i zdusić opór Europy.

Do tej pory za każdym razem Trump przyjmował rosyjską taktykę eskalacji żądań za dobrą monetę i dowód „pokojowych zamiarów”.

Dziś Trump dostał kolejne porozumienie o „rozejmie”, którego nie ma i nie wiadomo, czy będzie. Przed tygodniem taki rozejm miał dotyczyć obiektów energetycznych w Rosji i Ukrainie. Trump ogłosił sukces, ale rozejmu nie dało się wdrożyć. Nie ma on sensu, skoro Rosja-kraj agresor nadal chce kapitulacji Ukrainy, a Ukraina nie zamierza się poddać. Rosja atakowała więc Ukrainę po staremu, a Ukraina właśnie teraz zaczęła się skutecznie bronić, ostrzeliwując dalekie zaplecze frontu w Rosji. I nie ma ona żadnych powodów, by oszczędzać rosyjskie wojskowe bazy paliwowe.

W weekend negocjator Trumpa ogłosił, że żądania Moskwy, by Ukraina oddała cztery regiony nadal przez Putina niezdobyte, jest zasadne. Przyjął więc całkowicie perspektywę Kremla. I po tym Moskwa posunęła się o krok dalej: podważyła amerykański komunikat o przebiegu rozmów 24 marca, a plany Trumpa nazwała „absurdem”.

„Stany Zjednoczone mają pomóc Rosji przywrócić dostęp do światowego rynku eksportu produktów rolnych i nawozów. — Uważamy, że jest to osłabienie naszej pozycji i sankcji na Rosję” – mówił Wołodymyr Zełenski we wtorek 25 marca na konferencji prasowej w Kijowie. Prezydent Ukrainy skomentował w ten sposób jeden z punktów porozumienia zawartego przez USA z Rosją w trakcie rozmów w Rijadzie.

Deklaracja USA o pomocy Rosji w „przywróceniu dostępu do światowego rynku eksportu produktów rolnych i nawozów” towarzyszyła wstępnej umowie dotyczącej cząstkowego zawieszenia broni obowiązującego na Morzu Czarnym. USA obiecały też Rosj, że pomogą jej „obniżyć koszty ubezpieczeń morskich i poprawić dostęp do portów i systemów płatności dla tego typu transakcji”.

Według komunikatu Białego Domu po amerykańsko-rosyjskich rozmowach prowadzonych w stolicy Arabii Saudyjskiej, Rijadzie, Rosja i Ukraina zgodziły się na zawieszenie broni obowiązujące wyłącznie na Morzu Czarnym. Ministerstwo obrony Ukrainy potwierdziło te informacje, zaznaczając jednak, że ewentualne wypłynięcie rosyjskich okrętów poza wschodnią część akwenu będzie oznaczało złamanie warunków tego cząstkowego, morskiego rozejmu.

„W takim przypadku Ukraina będzie miała pełne prawo do skorzystania z prawa do samoobrony.” – podkreśla komunikat ukraińskiego MON.

Biały Dom zadeklarował z kolei, że „Stany Zjednoczone pomogą przywrócić Rosji dostęp do światowego rynku eksportu produktów rolnych i nawozów, obniżyć koszty ubezpieczeń morskich i poprawić dostęp do portów i systemów płatności dla tego typu transakcji”.

Nadal nie obowiązuje natomiast cząstkowe zawieszenie broni, które miało dotyczyć ataków na obiekty energetyczne i infrastrukturalne. Komunikat Białego Domu podkreśla, że Rosja zgodziła się dalej pracować nad szczegółami tego porozumienia i dokumentami, które miałyby umożliwiać jego wykonywanie. To samo zadeklarowała już strona ukraińska.

Kreml nie wydał swojego raportu z przebiegu rozmów. Rzecznik Kremla Dymitr Pieskow stwierdził jedynie, że „Były to rozmowy techniczne, które bardzo zagłębiają się w szczegóły. Dlatego, oczywiście, treść tych negocjacji z pewnością nie zostanie upubliczniona”.

"Stany Zjednoczone będą nadal ułatwiać negocjacje między obiema stronami w celu osiągnięcia pokojowego rozwiązania, zgodnie z porozumieniami zawartymi w Rijadzie” – czytamy z kolei w komunikacie Białego Domu.

Co się wydarzyło

„Sprawa głośna, przykra. Myślę, panie ministrze, że dobrze byłoby urlopować pana ministra [Andrzeja – przyp. red] Szejnę do czasu pełnego wyjaśnienia sprawy. I nie mówię o kłopotach zdrowotnych, ale tam pojawiły się inne wątki. Nie jest moim zadaniem w tej chwili rozstrzygać o zasadności tych uwag, ale prosiłbym o urlopowanie wiceministra i pilne wyjaśnienie sprawy w każdym aspekcie" – tak zwrócił się premier Donald Tusk do ministra spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego podczas transmitowanej na żywo części posiedzenia rady ministrów. Wcześniej pojawiły się nieoficjalne doniesienia, że premier może rozważać szybką dymisję Szejny.

Jaki jest kontekst

Kielecka prokuratura prowadzi dochodzenie w sprawie możliwych nieprawidłowości dotyczących biura poselskiego i rozliczeń tzw. kilometrówek Andrzeja Szejny, polityka Lewicy i wiceministra spraw zagranicznych. „Gazeta Wyborcza" i WP.pl pisały z kolei o problemach Szejny z alkoholem, które mogą kolidować z posiadanymi do niego certyfikatami dostępów do informacji niejawnych.

We wtorek rano Szejna tłumaczył się z tego na platformie X. Potwierdził, że „zmierzył się z problemem nadużywania alkoholu„ i zaznaczył, że jego „oświadczenie o terapii zostało zweryfikowane przez ABW. Zaręczał też, że „kilometrówki rozliczone są prawidłowo i zaakceptowane przez Kancelarię Sejmu RP”.

Co się wydarzyło

Izraelska armia przyznała się na platformie X do celowego zabicia w Strefie Gazy palestyńskiego dziennikarza Hossama Shabata pracującego dla telewizji Al Jazeera. Według Sił Obronnych Izraela Shabat miał współpracować z Hamasem „pod przykrywką dziennikarza" – tak też izraelska armia uzasadnia jego likwidację. Brak niezależnego potwierdzenia tych oskarżeń.

„Al Jazeera Media Network stanowczo potępia zabójstwo Hossama Shabata, korespondenta Al Jazeera Mubasher, przez Izraelskie Siły Okupacyjne. Shabat został brutalnie zabity w ataku lotniczym na jego samochód w Dżabaliji. Hossam dołączył do dziennikarzy i korespondentów Network zabitych podczas trwającej wojny w Strefie Gazy, w tym Samera Abu Daqi, Hamzy Al-Dahdouha, Ismaila Al-Ghoula i Ahmeda Al-Louha." – napisała w oświadczeniu Al Jazeera.

Jaki jest kontekst

Hossam Shabat, dziennikarz Al Jazeery pracujący na terenie północnej części Strefy Gazy, został zabity w wyniku ataku z powietrza izraelskiej armii na jego samochód w poniedziałek 23 marca. Atak nastąpił w rejonie Dżabaliji

Tego samego dnia w podobny sposób w trakcie ataku Izraela na miasto Chan Junus zginął również dziennikarz Palestine Today Mohammad Mansour.