Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Do katastrofy kolejowej doszło na najważniejszej czeskiej linii kolejowej łączącej kraj ze Słowacją, Polską i Austrią. Należący do przewoźnika RegioJet nocny pociąg pasażerski z Pragi do słowackich Koszyc zderzył się czołowo z pociągiem towarowym przewożącym chemikalia. Według wstępnych ustaleń maszynista pociągu pasażerskiego miał zignorować wskazania semafora. W wyniku zderzenia część wagonów pociągu z Pragi do Koszyc uległa wykolejeniu a jeden z nich został niemal doszczętnie zniszczony. Akcja ratownicza trwała do świtu. Na miejscu katastrofy byli m.in. czescy ministrowie spraw wewnętrznych i transportu. W wyniku zderzenia zginęły 4 osoby, nie mniej niż 26 zostało rannych. Na skutek katastrofy doszło do znacznych opóźnień pociągów w sporej części Czech.

Premier Czech Petr Fiala stwierdził, że katastrofa była „wielkim nieszczęściem”. Podkreślił, że myślami jest z ofiarami i ich bliskimi. „Wszystkim pogrążonym w żałobie składam szczere kondolencje” – napisał w mediach społecznościowych.

Katastrofa miała miejsce zaledwie kilka dni po oddaniu do użytku po modernizacji węzła kolejowego w Pardubicach. Modernizacja miała znacząco poprawić bezpieczeństwo ruchu kolejowego.

Czarna seria w Czechach

Czeskie koleje mają dobrą reputację, szczególnie pod względem usług pasażerskich. Czesi mogą korzystać z usług kilku przewoźników dalekobieżnych, dzięki czemu wyższa jest częstotliwość połączeń, a ceny idą w dół. Na dużej części sieci kolejowej brakuje jednak ważnego i obecnego w większości europejskich krajów elektronicznego systemu bezpieczeństwa na torach ETCS (European Train Control System). Szczególnie trudny pod tym względem był 2021 rok, gdy doszło do kilku poważnych wypadków z zabitymi i rannymi. Tragiczny w skutkach okazało się pociągu Monachium-Praga z pociągiem regionalnym – zginęły trzy osoby. Największą katastrofą kolejową było z kolei zdarzenie z 2008 roku, gdy przed międzynarodowym ekspresem EC Cornelius zawalił się remontowany most. 8 osób straciło życie, 95 zostało rannych, w tym 13 ciężko.

Czeski rząd zapowiada technologiczną rewolucję, która ma znacznie poprawić bezpieczeństwo na torach. Od 1 stycznia 2025 wyłączane będą przestarzałe systemy klasy B na 12 odcinkach torów. ETCS zastąpi je między innymi na liniach do Pragi, Przerowa, Bohumina przy polskiej granicy czy Brzecławia przy granicy austriackiej.

W nocy ze środy na czwartek 6 czerwca minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz odniósł się do opisanej w środę przez Onet sprawy trzech żołnierzy zatrzymanych przez Żandarmerię Wojskową po oddaniu tzw strzałów ostrzegawczych w kierunku grupy ok. 50 mężczyzn usiłujących siłowo przekroczyć granicę polsko-białoruską. Łącznie oddali 43 strzały – nikt nie został poszkodowany. Sytuacja miała miejsce na przełomie marca i kwietnia. Dwóch z trzech zatrzymanych żołnierzy zostało oskarżonych przez prokuraturę o przekroczenie uprawnień i narażenie życia innych osób.

„Trzech chłopaków z kompanii wyprowadzono w kajdankach jak bandytów. Wobec dwóch z nich ruszyły postępowania, zostali zawieszeni. Wyszli z aresztu tylko dlatego, że w batalionie zrobiliśmy zrzutkę, żeby im prawnika załatwić, bo dowódca nie był zainteresowany, aby im w jakikolwiek sposób pomóc.” – tak opisywał tę sytuację jeden z rozmówców Onetu.

Po publikacji Onetu minister obrony napisał w serwisie X, że „zatrzymanie żołnierzy oddających strzały alarmowe w kierunku atakujących migrantów jest nie do przyjęcia.” a działania Żandarmerii Wojskowej zostaną wyjaśnione.

„Żołnierze stojący na straży bezpieczeństwa państwa muszą być pewni, że procedury prawne ich chronią. Będę zawsze stał po stronie honoru polskich żołnierzy” – dodał Władysław Kosiniak-Kamysz.

Jak podaje portal Onet.pl, do zdarzenia miało dojść na odcinku polskiej granicy z Białorusią w okolicy miejscowości Dubicze Cerkiewne. To ten sam rejon, w którym pod koniec maja zostanie dźgnięty polski żołnierz. Stacjonują tam żołnierze 1. Brygady Pancernej im. Tadeusza Kościuszki, którzy wspierają działania Straży Granicznej. Ich zadania polegają na patrolowaniu granicy, tak aby na polską stronę nie przedostali się nielegalni migranci.

W dniu zdarzenia przez ogrodzenie na polską stronę przedostała się grupa około 50 mężczyzn w wieku 20-30 lat. Kiedy uchodźcy przekroczyli granicę, polscy żołnierze zaczęli strzelać w powietrze. To nie pomogło. Migranci nadal napierali. W końcu żołnierze w ramach obrony własnej zaczęli strzelać przed nimi w ziemię – opisuje incydent Onet.pl na podstawie relacji świadków.

W sumie żołnierze wystrzelili 43 pociski. Migranci w końcu się wycofali. Kiedy sytuacja była opanowana, Straż Graniczna wezwała na miejsce Żandarmerię Wojskową. Trzech żołnierzy zostało zatrzymanych i odwiezionych z granicy w kajdankach.

Podejrzenie nieuzasadnionego użycia broni

Dziennikarze Onet.pl potwierdzili przebieg zdarzenia w biurze prasowym Ministerstwa Obrony Narodowej.

„Po zapoznaniu się z materiałami otrzymanymi od Straży Granicznej, wobec wskazanych żołnierzy w momencie zatrzymania zastosowano prewencyjnie środki. Po zapoznaniu się z materiałami m.in. nagraniem otrzymanym od Straży Granicznej, Żandarmeria Wojskowa podjęła działania wynikające z podejrzenia nieuzasadnionego użycia broni palnej. Żołnierze nie złożyli zażalenia na sposób przeprowadzenia zatrzymania” – poinformowało biuro prasowe MON.

Żołnierze zawieszeni

Jak pisze Onet, zatrzymani żołnierze obecnie przebywają na wolności, otrzymali jednak zarzuty przekroczenia uprawnień i narażenia życia oraz zdrowia innych osób. Postanowieniem prokuratora są również zawieszeni w czynnościach służbowych i oddani pod dozór przełożonego wojskowego.

Zgodnie z Art. 45 pkt. 1d Ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej można jej użyć m.in. wtedy, gdy zaistnieje „konieczność odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na nienaruszalność granicy państwowej przez osobę, która wymusza przekroczenie granicy państwowej przy użyciu pojazdu, broni palnej lub innego niebezpiecznego przedmiotu”.

Według źródeł Onetu, a także informacji uzyskanych z resortu obrony, wszystkie te przesłanki zaistniały w dniu opisywanych zdarzeń. MON poinformował, że dowódcy nie zabraniają żołnierzom użycia broni palnej. Tylko w maju br. żołnierze pełniący służbę na granicy oddali ponad 700 strzałów ostrzegawczych.

Na zdjęciu: żołnierze przy granicy z Białorusią w okolicach Białowieży.

Na zdjęciu: od lewej wiceprzewodniczący komisji poseł KO Marek Sowa, przewodniczący poseł KO Michał Szczerba , wiceprzewodniczący poseł PiS Daniel Milewski podczas posiedzenia sejmowej komisji śledczej ds. tzw. afery wizowej .

Ani Jarosław Kaczyński, ani Daniel Obajtek nie przyszli na posiedzenia komisji śledczej ds. afery wizowej. To była już druga próba przesłuchania byłego prezesa Orlenu. Przewodniczący komisji Michał Szczerba ogłosił, że zawnioskował o ukaranie Daniela Obajtka karą pieniężną w wysokości 3000 złotych oraz o „zatrzymanie i doprowadzenie” na kolejne posiedzenie komisji, które wyznaczono na 7 czerwca na godz. 12.

Obajtek już 3 czerwca mówił w rozmowie z PAP, że wezwanie otrzymał. „Teraz jest koniec kampanii i nie mam czasu na to, żeby poświęcić trzy dni, żeby stawić się przed komisją” – stwierdził.

Planowane przesłuchanie go podczas posiedzenia komisji śledczej zbiegło się w czasie z publikacją śledztwa Radia Zet i Frontstory. Dziennikarze ustalili, że Daniel Obajtek przebywa w Budapeszcie, mieszkając w luksusowym apartamencie, którego właścicielem jest spółka związana z Viktorem Orbanem. W poszukiwaniach byłego prezesa Orlenu pomógł...on sam. Dziennikarze przeanalizowali tło w nagraniach, jakie publikował w mediach społecznościowych.

Więcej na ten temat pisaliśmy tutaj:

Kto zbada rosyjskie wpływy?

Na liście członków specjalnego zespołu ds. badania rosyjskich i białoruskich wpływów znaleźli się prawnicy, historycy, byli ambasadorowie i medioznawcy. Pierwszy raport komisja przedstawi w ciągu dwóch miesięcy. Kto znalazł się w zespole?

Komisja będzie liczyła 12 osób. Jej przewodniczącym został gen. Jarosław Stróżyk, od 2024 roku szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego. W skład komisji weszło także 11 ekspertek i ekspertów wskazanych przez poszczególnych ministrów:

• Irena Lipowicz, była ambasador RP w Austrii i była RPO,
• dr hab. Dominika Kasprowicz, prof. UJ,
• dr Katarzyna Bąkowicz,
• dr Bartosz Machalica,
• dr hab. Adam Leszczyński, prof. SWPS,
• dr hab. Grzegorz Motyka,
• dr hab. Cezary Banasiński, były prezes UOKiK,
• Tomasz Chłoń, ambasador RP w Estonii (2005–2010) oraz Słowacji (2013–2015), były szef misji NATO w Moskwie.
• płk Paweł Białek, były zastępca szefa ABW,
• dr hab. Agnieszka Demczuk, prof. UMCS,
• dr Paweł Ceranka, zastępca dyrektora Biura i Archiwum i Zarządzania Informacją w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.

Umowa MON z myśliwymi

„Podpisane porozumienie z Polskim Związkiem Łowieckim zwiększy poziom bezpieczeństwa, pozwoli na uzupełnienie wzajemnych zdolności i wspólne przedsięwzięcia szkoleniowe. Chcemy wykorzystać dla obronności potencjał myśliwych, którzy mają pozwolenie na broń i są odpowiednio wyszkoleni” – napisał na portalu X minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz.

Zainaugurowana dziś współpraca MON z myśliwymi ma się opierać na na „współdziałaniu, współorganizowaniu różnych przedsięwzięć i korzystaniu nawzajem ze swoich strzelnic [z wojskiem – od aut.]”.

„Nie czuję nienawiści wobec tego nieznanego mi człowieka, który mnie postrzelił. Nie podejmę żadnych kroków prawnych wobec niego” – powiedział Robert Fico w nagraniu opublikowanym w mediach społecznościowych. Podkreślał, że mu wybacza i zostawia jemu samemu „przemyślenia, dlaczego zrobił to, co zrobił”.

Fico opisał zamachowca jako „posłańca zła i politycznej nienawiści”. Zaatakował również opozycyjne media, „finansowane przez Sorosa”, oskarżając je o bagatelizowanie zamachu na jego życie. „Zawsze dbałem o swoją prywatność. Dlatego również teraz ograniczę się do powiedzenia, że atak zostawił duży ślad na moim zdrowiu. Spowodował dużo cierpienia i bólu” – powiedział.

Premier Słowacji zapowiedział, że chciałby stopniowo wracać do pracy w czerwcu lub lipcu. Jednocześnie podkreślił, że pełen powrót do obowiązków w ciągu kilku tygodni „byłby cudem”.

Fico skrytykował również zainteresowanie krajów Unii Europejskiej sytuacją polityczną w Słowacji. Jak zaznaczył, „suwerenna polityka zagraniczna”, oparta na członkostwie w UE i NATO, ale zorientowana na wszystkie kierunki świata, obecnie „nie jest w modzie”. Dodał, że stosunki między jego rządem a UE i NATO zaostrzyły się po rosyjskim ataku na Ukrainę, kiedy na Zachodzie zaczął dominować pogląd, że wojna na Ukrainie musi być kontynuowana za wszelką cenę w celu osłabienia Federacji Rosyjskiej.

Nagranie skomentował lider opozycyjnej partii Postępowa Słowacja (PS) Michal Šimečka. „Cieszę się, że Robert Fico czuje się lepiej. Niestety, w jego polityce nic się nie zmieniło” – ocenił.