Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

Agencja Moody’s opublikowała w piątek 19 września komunikat, w którym poinformowano o utrzymaniu długoterminowego ratingu Polski na poziomie A2, przy jednoczesnym obniżeniu jego perspektywy ze stabilnej na negatywną.

Według Moody’s zmiana odzwierciedla „znacznie słabsze prognozy fiskalne i długowe niż wcześniej oczekiwano”. Agencja prognozuje deficyt sektora finansów publicznych na poziomie 6,8 proc. PKB w 2025 r. i 6,6 proc. PKB w 2026 r., przy rosnących wydatkach społecznych, wyższych płacach w sektorze publicznym, kosztach obsługi długu oraz zwiększonych nakładach obronnych, które mają sięgnąć ok. 5 proc. PKB. Moody’s szacuje, że dług publiczny Polski wzrośnie do 65 proc. PKB w 2026 r. i przekroczy 70 proc. PKB pod koniec dekady.

Obniżenie perspektywy związane jest z ryzykiem politycznym — agencja uwzględnia konflikt między rządem z prezydentem, którzy pochodzą z innych obozów politycznych oraz zakłada, że rząd może zdecydować się na zwiększenie wydatków przed wyborami parlamentarnymi w 2027 roku. Te dwa czynniki mają utrudnić konsolidację fiskalną.

Pomimo wyzwań Moody’s podtrzymała ocenę A2, wskazując na „wysoką siłę gospodarczą Polski” – trendowy wzrost realnego PKB na poziomie bliskim 3 proc. i dalsze zbliżanie się dochodów do średniej UE. Agencja prognozuje wzrost PKB o 3,3 proc. w 2025 r. i 3,2 proc. w 2026 r., napędzany głównie konsumpcją prywatną i inwestycjami. Pułapy ratingowe dla zobowiązań w walucie krajowej i zagranicznej pozostają na poziomie Aa1.

Na początku września także agencja Fitch Ratings utrzymała długoterminowy rating Polski w walucie obcej na poziomie „A-”, ale zmieniła perspektywę na negatywną ze stabilnej w związku z przewidywanymi problemami rządy ze zmniejszaniem deficytu.

Przeczytaj teksty OKO.press na podobny temat:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Kilka europejskich lotnisk zostało sparaliżowanych w wyniku cyberataku na dostawcę systemów odprawy i wejścia na podkład. Zaatakowana firma Collins Aerospace poinformowała o awarii. „Wpływ ogranicza się do elektronicznej odprawy pasażerów i nadania bagażu i można go złagodzić, wprowadzając ręczną odprawę” – poinformowano w oświadczeniu wysłanym e-mailem, który cytuje agencja Reuters. Firma dodaje, że pracuje nad jak najszybszym rozwiązaniem problemu.

Awaria dotyczy między innymi lotniska Heathrow, lotniska w Berlin-Tegel oraz lotniska Brukseli. Część lotów zostałą odwołana, część ulega opóźnieniu.

„Cyberatak na europejskiej lotniska – uważnie przyglądamy się sytuacji. Na ten moment nie ma sygnałów o zagrożeniu dla lotnisk w Polsce.

Po pierwszych analizach wiele wskazuje na ukierunkowany atak, wymierzony w jednego międzynarodowego dostawcę oprogramowania lotniskowego.

Informacje o sytuacji są na bieżąco zbierane, a polskie służby są w kontakcie ze służbami z innych państw” – napisał wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski na Twitterze (X).

Co się wydarzyło?

Zgromadzenie Ogólne ONZ przegłosowało rezolucję pozwalającą prezydentowi Palestyny, Mahmoudowi Abbasowi, przemówić do światowych przywódców podczas nadchodzącego szczytu w Nowym Jorku za pośrednictwem łącza wideo. Stało się tak po tym, jak administracja Donalda Trumpa odmówiła mu wydania wizy. Rezolucję poparło 145 państw, pięć było przeciw, a sześć wstrzymało się od głosu. USA nie przyznały wiz także ok. 90 członkom palestyńskiej delegacji.

Na konferencji w poniedziałek kilka krajów – w tym Kanada, Francja, Wielka Brytania, Belgia i Australia – ma formalnie uznać państwowość Palestyny. Mahmoud Abbas planował w swoim przemówieniu podziękować państwom uznającym prawo Palestyńczyków do samostanowienia i przedstawić wizję przyszłego państwa bez Hamasu – informuje The Guardian.

Jaki jest kontekst?

Zgromadzenie Ogólne ONZ rozpocznie się w poniedziałek i potrwa sześć dni. W ciągu całego wydarzenia przemawiać będzie prawie 150 przywódców państw. We wtorek w Nowym Jorku wystąpi prezydent Donald Trump, który, jak przypomina Reuters, wzywa m.in. do ograniczenia finansowania ONZ przez USA, wstrzymania współpracy USA z Radą Praw Człowieka ONZ oraz przedłużenia wstrzymania finansowania palestyńskiej agencji pomocowej UNRWA. Trump najprawdopodobniej spotka się tam także z Sekretarzem Generalnym ONZ Antonio Guterresem. Będzie to ich pierwsze spotkanie od początku drugiej kadencji prezydenta USA.

W piątek przed Zgromadzeniem Ogólnym ONZ wystąpi także premier Izraela Benjamin Netanjahu, który jest poszukiwany przez Międzynarodowy Trybunał Karny w związku z zarzutami dokonywania przez Izrael zbrodni wojennych oraz zbrodni przeciwko ludzkości w Strefie Gazy.

Przeczytaj teksty OKO.press na podobny temat:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Generał Keith Kellog, specjalny wysłannik prezydenta USA ds. Ukrainy jednoznacznie ocenił wtargnięcie rosyjskich dronów w polską przestrzeń powietrzną w wywiadzie dla „The Telegraph” opublikowanym 19 września.

„Gdyby wszystkie wleciały jednocześnie, może można by to nazwać wypadkiem. Ale sześć godzin dronów? To test, by sprawdzić, jak zachowa się Zachód. I musimy na to odpowiedzieć jak na test” – oznajmił Kellogg.

„Trzeba patrzeć na Putina i Rosję jako na mocarstwo ekspansjonistyczne. On chce odbudować Imperium Rosyjskie – wystarczy spojrzeć na historię. Daj mu cal, a weźmie milę” – dodawał Kellogg w wywiadzie dla „The Telegraph”.

Jaki jest kontekst?

To pierwsza tak jednoznaczna ocena wtargnięcia rosyjskich dronów w polską przestrzeń powietrzną ze strony przedstawiciela amerykańskiej administracji. W środę 10 września w serwisie Truth Social prezydent Donald Trump napisał: „Co jest z Rosją, która narusza polską przestrzeń powietrzną dronami? No to ruszamy!”. Dzień później zmienił kurs. Stwierdził, że to mogła być jednak pomyłka, ale generalnie nie jest zadowolony z całej sytuacji. W piątek 12 września w wywiadzie dla Fox News uznał, że drony wpadły w Polską przestrzeń powietrzną, bo zostały zestrzelone. „Nie powinny jednak znaleźć się tak blisko Polski” – stwierdził Donald Trump.

W ubiegłym tygodniu sprawę dronów w podobnym duchu komentował sekretarz stanu USA Marco Rubio.

„Wtargnięcie rosyjskich dronów w polską przestrzeń powietrzną jest nie do zaakceptowania, ale nie jest jasne, czy Rosja umyślnie wysłała drony nad polskie terytorium” – oświadczył w sobotę 13 września. Powiedział także, że wydarzenia, do których doszło w Polsce, są „niedopuszczalnym, niefortunnym i niebezpiecznym rozwojem sytuacji”. Według amerykańskiego sekretarza stanu nie ma wątpliwości, że drony zostały uruchomione celowo. „Pytanie brzmi, czy Polska była konkretnym celem” – tłumaczył Rubio. „Jeśli tam zaprowadzą nas dowody, to oczywiście będzie bardzo eskalacyjny ruch. Ale chcemy mieć wszystkie fakty i chcemy skonsultować się z naszymi sojusznikami, zanim coś konkretnego zdecydujemy” – ocenił szef amerykańskiej dyplomacji.

Przeczytaj teksty OKO.press na podobny temat:

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

Rząd Estonii poinformował, że trzy rosyjskie myśliwce MiG-31 wkroczyły w estońską przestrzeń powietrzną bez zezwolenia. Przez łącznie 12 minut przelatywały nad krajem bez zezwolenia.

AKTUALIZACJA: Rzeczniczka NATO Allison Hart powiedziała, że ​​Sojusz „odpowiedział natychmiast i przechwycił rosyjski samolot”, nazywając to „kolejnym przykładem lekkomyślnego zachowania Rosji i zdolności NATO do reagowania”.

Premier Estonii Kristen Michal powiedziała później, że jej rząd „zdecydował się zwrócić o konsultacje w ramach Artykułu 4 NATO”.

„Rosja naruszyła w tym roku estońską przestrzeń powietrzną już czterokrotnie, co samo w sobie jest niedopuszczalne, ale dzisiejsze naruszenie, podczas którego trzy myśliwce wleciały w naszą przestrzeń powietrzną, jest bezprecedensowo bezczelne” — powiedział minister spraw zagranicznych Margus Tsahkna. „Na coraz częstsze testowanie granic i agresję ze strony Rosji należy odpowiedzieć poprzez szybkie zwiększenie presji politycznej i gospodarczej” — stwierdził estoński szef MSZ.

Władze Estonii wezwały chargé d'affaires Federacji Rosyjskiej w celu złożenia protestu i noty dyplomatycznej w sprawie naruszenia przestrzeni powietrznej.

Najwyższa rangą dyplomatka UE, Kaja Kallas, była premierka Estonii, oskarżyła Moskwę o „niezwykle niebezpieczną prowokację” i stwierdziła, że ​​ostatnie naruszenie przez Rosję wschodnich granic NATO „jeszcze bardziej eskaluje napięcia w regionie”.

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała natomiast, że ​​Europa „wspiera Estonię” i „z determinacją odpowie na każdą prowokację”.

Naruszenie estońskiej przestrzeni powietrznej szef Rady Europejskiej Antonio Costa nazwał kolejną niedopuszczalną prowokacją. – Unia Europejska zdecydowanie solidaryzuje się z Estonią – podkreślił. – Naszą wspólną odpowiedź na działania Rosji przedstawimy na nieformalnym posiedzeniu Rady Europejskiej w Kopenhadze 1 października – zapowiedział.

Trzy godziny później po prowokacji w Estonii polska Straż Graniczna powiadomiła, że dwa rosyjskie myśliwce wykonały niski przelot nad platformą Petrobalticu na Morzu Bałtyckim. Naruszona została strefa bezpieczeństwa platformy. Powiadomione zostały Siły Zbrojne RP i inne służby.

Na rosyjska prowokację w Estonii zareagował też prezydent Ukrainy. Wołodymyr Zełenski nazwał naruszenie przestrzeni powietrznej Estonii przez Rosję skandalicznym.

„Destabilizujące działania Rosji rozszerzają się na nowe kraje i kierunki. Wykorzystują wszelkie narzędzia: od ingerencji w procesy polityczne, jak w Rumunii i Mołdawii, po naruszanie przestrzeni powietrznej, jak w Polsce, Rumunii i teraz w Estonii.

To nie są przypadki. To systematyczna rosyjska kampania wymierzona przeciwko Europie, przeciwko NATO, przeciwko Zachodowi” – pisze w mediach społecznościowych Zełenski.

„Rosja musi coraz mocniej odczuwać presję świata, przede wszystkim poprzez swoją gospodarkę, a najlepiej zapewnią to sankcje. Równocześnie straty Rosji w wyniku wojny muszą nadal rosnąć, co najefektywniej osiąga silna ukraińska armia” – oświadczył ukraiński prezydent.

(Na zdjęciu myśliwce MiG-31 podczas parady wojskowej w Moskwie w 2018 roku)

Jaki jest kontekst

Jak pisze w OKO.press Michał Piekarski, ekspert od problematyki bezpieczeństwa narodowego, w kontekście dronów, które wleciały w polską przestrzeń powietrzną w nocy z 9 na 10 września 2025:

„W zakresie obrony przed zagrożeniem sojusznicy europejscy zadziałali z dużą solidarnością. Już podczas nocy dronów Polski bronili lotnicy polscy i państw sojuszniczych. Po tym, jak Polska sięgnęła po artykuł 4 a więc konsultacje w razie zagrożenia, NATO uruchomiło operację („Eastern Sentry”) i szybko nadeszło sojusznicze wsparcie – z państw europejskich. (...)

Działania inne niż umacnianie obrony powietrznej są już bardziej skomplikowanym problemem.

Mimo licznych postulatów, strefa zakazu lotów nad zachodnią Ukrainą nie zostanie wprowadzona – nie ma ku temu woli politycznej. Ponadto taki krok byłby bardzo bliski wejściu do wojny po stronie Ukrainy.

Tym większym problemem jest inna forma odpowiedzi, w hipotetycznie bardziej złożonej sytuacji. Bowiem – jeśli noc dronów powtórzy się w najbliższym czasie, może dojść do eskalacji. Zamiast atrap mogą to być drony bojowe.

Jak Polska, państwa NATO i Unii Europejskiej zareagują, jeśli cios z powietrza spadnie na obiekty wojskowe, przemysłowe, siedziby organów władzy państwowej czy budynki mieszkalne?”

Inne teksty OKO.press na ten temat

Przeczytaj także: