0:00
0:00

0:00

Prawa autorskie: Hezbollah supporters wave the yellow flag of the Lebanese militant group as they parade on motorbikes past buildings destroyed in recent Israeli strikes while people returned to the area to check their homes in Beirut’s southern suburbs on November 27, 2024, after a ceasefire between Israel and Hezbollah took effect. - A ceasefire between Israel and Hezbollah in Lebanon took hold on after more than a year of fighting that has killed thousands. (Photo by AFP)Hezbollah supporters...

Dzień na żywo. Zawieszenie broni między Izraelem a Hezbollahem

Świat

W nocy z 26 na 27 listopada weszło w życie zawieszenie broni między Izraelem a Hezbollahem, będące wynikiem negocjacji między Izraelem i Libanem. Izrael ma dwa miesiące na wycofanie się z południowego Libanu

Google News

13:20 22-10-2024

Prawa autorskie: fot. Agata Kubis / OKO.pressfot. Agata Kubis / O...

Holland krytykuje Tuska: Polityka liberalno-demokratyczna nigdy nie wygrała z faszyzmem przejmując jego agendę

Kilkadziesiąt osób demonstrowało dziś w Warszawie przeciwko decyzji premiera Donalda Tuska o cofnięciu prawa do azylu. „Czy chcemy zaprzepaszczać wszystko, co stanowiło szczepionkę przeciwko faszyzmowi po II WŚ?” – pytała podczas wydarzenia reżyserka Agnieszka Holland

Co się wydarzyło?

22 października 2024 pod Kancelarią Prezesa Rady Ministrów w Warszawie odbył się protest przeciwko ograniczaniu prawa do azylu zorganizowany przez Obywateli RP i Ogólnopolski Strajk Kobiet. W demonstracji pod hasłem „Azyl, prawo, konstytucja!” wzięło udział kilkadziesiąt osób, w tym Agnieszka Holland, reżyserka filmu „Zielona Granica”, który w fabularyzowany sposób opowiada o początkach kryzysu humanitarnego na pograniczu polsko-białoruskim.

Holland krytykowała rząd Tuska za manipulowanie społeczeństwem w kwestii migracji. „Liczba migrantów jest mniejsza niż była przed rokiem, przed pięcioma laty, na pewno znacznie mniejsza niż w 2015 roku. To jest kilkaset tysięcy osób rocznie w całej Europie. Znamy liczbę tych, którzy na tej granicy [red. polsko-białoruskiej] ubiegali się o azyl. To są liczby poniżej 2 tys. Czy naprawdę jest to największe niebezpieczeństwo, które dziś nam grozi? Czy chcemy zaprzepaszczać wszystko, co stanowiło szczepionkę przeciwko faszyzmowi i nacjonalizmowi po II Wojnie Światowej?” – pytała Holland.

Reżyserka podkreślała, że migracji nie da się odwołać decyzjami politycznymi. Migracje są wyzwaniem, bywają problemem społecznym, ale populistyczni i centrowi politycy widzą dziś w nich szansę jedynie na własny zysk. „Oni pomyśleli, że najłatwiej będzie zdobywać wyborcze zwycięstwo, szczując na ludzi, konstruując figurę migranta jako wroga, kozła ofiarnego, zagrożenia. A następnie rozwiązując ten »problem« w sposób, który jest radykalny, który łamie także nasze prawa” – mówiła Holland.

„Jeżeli dla Europy stanie się jasne, że azyl jest pustym dźwiękiem, to może się okazać, że za rok, dwa, trzy, także dla nas nie ma prawa azylu. To nie jest tak, że prawa dotyczą tylko jednej kategorii ludzi. W momencie, gdy dzielimy ich na tych, którzy mają prawo do bezpieczeństwa i tych, którzy go nie mają, na tych, którzy mogą żyć i na tych, którzy nie mogą żyć, to przejmujemy absolutnie faszystowską agendę. Doświadczenia historii pokazują, że żadna polityka liberalno-demokratyczna nigdy nie wygrała z faszyzmem, przejmując jego agendę. To się po prostu nie udaje” – dodała reżyserka.

Na miejscu była nasza fotoreporterka Agata Kubis.

Warszawa 22.10.2024 r. „Azyl, prawo, konstytucja!” Pod taką nazwą została zorganizowana demonstracja pod siedzibą Kancelarii Premiera. W wydarzeniu  wzięło udział kilkadziesiąt osób, wyrażając swój sprzeciw na decyzję Premiera Donalda Tuska o cofnięciu prawa do azylu dla osób uchodźczych.
Fot. Agata Kubis / OKO.press
Warszawa 22.10.2024 r. „Azyl, prawo, konstytucja!” Pod taką nazwą została zorganizowana demonstracja pod siedzibą Kancelarii Premiera. W wydarzeniu  wzięło udział kilkadziesiąt osób, wyrażając swój sprzeciw na decyzję Premiera Donalda Tuska o cofnięciu prawa do azylu dla osób uchodźczych.
fot. Agata Kubis / OKO.press
Warszawa 22.10.2024 r. „Azyl, prawo, konstytucja!” Pod taką nazwą została zorganizowana demonstracja pod siedzibą Kancelarii Premiera. W wydarzeniu  wzięło udział kilkadziesiąt osób, wyrażając swój sprzeciw na decyzję Premiera Donalda Tuska o cofnięciu prawa do azylu dla osób uchodźczych.
fot. Agata Kubis / OKO.press

Jaki jest kontekst?

12 października na konwencji partyjnej KO, która odbyła się pod hasłami bezpieczeństwa i kontroli, premier Donald Tusk zapowiedział czasowe zawieszenie prawa do azylu. Szef rządu tłumaczył, że miałoby to uspokoić sytuację na granicy polsko-białoruskiej. „Dobrze wiemy, jak to jest wykorzystywane przez Łukaszenkę, Putina, przez szmuglerów, przemytników ludzi, handlarzy ludźmi, jak to prawo do azylu jest wykorzystywane dokładnie wbrew istocie prawa do azylu” – mówił Tusk. I podkreślał, że będzie domagał się uznania tej decyzji w Europie.

Zapowiedź szefa polskiego rządu wywołała głośne protesty organizacji społecznych i ekspertów, którzy wskazywali, że zmiany są niezgodne nie tylko z zapisami polskiej konstytucji, ale także obowiązującym nas prawem międzynarodowym. Także według KE plany polskiego rządu mogą naruszać zobowiązania Polski w zakresie praw człowieka. Rzecznik Komisji Europejskiej odnosząc się do słów Donalda Tusk, stwierdził, że państwa członkowskie „mają międzynarodowe i unijne zobowiązania, w tym obowiązek zapewnienia dostępu do procedury azylowej”.

W strategii migracyjnej, którą rząd przyjął trzy dni później, 15 października, znalazły się założenia blokady prawa do azylu. Według twórców projektu, zasady przyznawania ochrony krajowej i międzynarodowej cudzoziemcom są obecnie instrumentalnie wykorzystywane przez reżimy dyktatorskie, a Polska mierzy się z tym wyzwaniem, odpierając ataki ze strony Białorusi i Rosji. Dlatego rząd „kierując się zasadami humanitaryzmu oraz praktycznej realizacji praw człowieka będzie domagał się zmiany dotychczasowego podejścia do przyznawania azylu. Gwarancje prawne, w jakie wyposażeni są migranci, w tym nielegalnie przekraczający granicę, nie mogą oznaczać istnienia zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa oraz ich samych. W przypadku realnego zagrożenia destabilizacji państwa przez napływ imigrantów, możliwe powinno być czasowe i terytorialne zawieszanie prawa do przyjmowania wniosków o azyl”.

Inne teksty OKO.press o strategii migracyjnej rządu

Przeczytaj także:

Przeczytaj także:

Przeczytaj także:

Przeczytaj także:

11:36 22-10-2024

Prawa autorskie: Islam AHMED / AFPIslam AHMED / AFP

Blinken z wizytą w Izraelu. Szef UNRWA o sytuacji w Strefie Gazy: „Zapach śmierci jest wszędzie”

Hezbollah wysyła rakiety na Izrael, Izrael wciąż atakuje cele w Libanie. Północ Strefy Gazy od niemal trzech tygodni jest pod ciągłym ostrzałem IDF, a liczba ofiar cywilnych dramatycznie rośnie. We wtorek 22 października 2024 z misją deeskalacji przyleciał do Izraela szef amerykańskiej dyplomacji

Co się wydarzyło?

Philippe Lazzarini, szef UNRWA, agendy ONZ ds. Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie, opublikował na platformie X dramatyczny wpis, w którym informuje o warunkach humanitarnych w północnej części Strefy Gazy. Ten obszar od niemal trzech tygodni jest nieprzerwanie bombardowany przez izraelskie siły.

Pracownicy terenowi agendy ONZ zgłaszają niedobory wody, żywności i opieki medycznej. „Na całym terytorium czuć zapach śmierci” – napisał Lazzarini. Martwe ciała leżą na drogach lub pod gruzami zawalonych budynków. „Misje mające na celu usunięcie ciał lub zapewnienie pomocy humanitarnej są odrzucane. W północnej Gazie ludzie czekają tylko na śmierć. Czują się opuszczeni, zrozpaczeni i samotni. Żyją z godziny na godzinę, bojąc się śmierci w każdej sekundzie” – napisał szef UNRWA na platformie X. Za absolutnie minimum Lazzarini uznał konieczność zawieszenia bombardowań na kilkanaście godzin, tak by umożliwić palestyńskim rodzinom skuteczną ewakuację.

Jak podają palestyńskie służby medyczne, w izraelskich bombardowaniach północnej części Strefy Gazy zginęło w ostatnich 17 dniach co najmniej 640 Palestyńczyków.

Z wizytą w Izraelu przebywa dziś, we wtorek 22 października 2024, szef dyplomacji USA Antony Blinken. Amerykanie chcą przekonać Izrael do wznowienia negocjacji ws. rozejmu w Gazie. Na agendzie jest też próba dyplomatycznego rozwiązania konfliktu z Hezbollahem oraz ewentualna odpowiedź Izraela na atak Iranu. To jedenasta wizyta Blinkena w Izraelu w ostatnim roku. We wtorek, tuż przed przylotem amerykańskiej dyplomacji, syreny alarmowe zawyły m.in. Tel Awiwie. Hezbollah wystrzelił w kierunku Izraela w sumie 20 rakiet — wszystkie udało się przechwycić. Izraelska armia nie przestaje atakować cele w Libanie. W poniedziałek wieczorem bomby spadły w pobliżu szpitala uniwersyteckiego im. Rafika Haririego w Bejrucie – największej placówki medycznej w Libanie. W wyniku ataku zginęła czwórka cywili, w tym jedno dziecko.

Jaki jest kontekst?

Izrael walczy obecnie na trzech frontach: z Hamasem w Palestynie, Hezbollahem w Libanie oraz przygotowuje się do uderzenia odwetowego za październikowy atak rakietowy Iranu. W ostatnich tygodniach światowe media najwięcej uwagi poświęcały inwazji na południowy Liban, gdzie liczba ofiar przekroczyła 2 400 osób. Ale izraelska akcja odwetowa wymierzona w Hamas oraz palestyńską ludność cywilną wciąż trwa. Według Hamasu w Gazie zginęło już ponad 42 tys. Palestyńczyków, a niemal 100 tys. zostało rannych. Biuro Wysokiego Komisarza ONZ poinformowało, że ciągłe bombardowania najdalej wysuniętego na północ terytorium oblężonej enklawy, może prowadzić do całkowitego „zniszczenia palestyńskiej ludności”, skazanej na wysiedlenia i śmierć. W regionie najsilniej dotkniętym nalotami wciąż przebywa co najmniej 175 tys. osób. „Ci ludzie znajdują się w absolutnie niewyobrażalnych warunkach” – mówił Al-Jazeerze Sam Rose (UNRWA).

Inne teksty o sytuacji na Bliskim Wschodzie

Przeczytaj także:

Przeczytaj także:

Przeczytaj także:

09:37 22-10-2024

Prawa autorskie: Fot. Albert Zawada / Agencja Wyborcza.plFot. Albert Zawada /...

Prof. Bilewicz wygrał z prezydentem Dudą w sądzie

Prezydent Andrzej Duda od początku 2019 roku wstrzymywał nadanie profesorskiego tytułu psychologowi społecznemu Michałowi Bilewiczowi. W wyroku z 15 października 2024 NSA nakazał głowie państwa rozpatrzenie sprawy w ciągu miesiąca

Co się wydarzyło?

15 października 2024 Naczelny Sąd Administracyjny przyznał rację psychologowi społecznemu prof. Michałowi Bilewiczowi w sporze z prezydentem Andrzejem Dudą, który od 2019 roku blokuje nadanie uczonemu tytułu profesora. NSA oddalił skargę kasacyjną głowy państwa, utrzymując w mocy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Prof. Michał Bilewicz poskarżył się na „przewlekłość postępowania”. Urzędnicy z Kancelarii Prezydenta najpierw twierdzili, że głowę państwa nie obowiązują żadne terminy przy podpisaniu nominacji. Później, składając skargę kasacyjną, podnosili, że prezydent nie jest organem administracyjnym, więc NSA nie jest właściwym sądem do rozpatrywania skargi. Ostatecznie Naczelny Sąd Administracyjny zobowiązał Andrzeja Dudę do rozpatrzenia sprawy prof. Bilewicza w ciągu miesiąca od otrzymania prawomocnego wyroku sądu.

W wypowiedzi dla Polskiej Agencji Prasowej prof. Bilewicz podkreślał, że prezydent nie jest uprawniony do oceny wniosków o nadanie tytułu profesora. Jego rolą jest niezwłoczne podpisanie nominacji. „Mam nadzieję, że wyrok ten uniemożliwi kolejnym głowom państwa arbitralne decydowanie, komu należy się tytuł naukowy – a komu nie. Takie podejście stanowi naruszenie autonomii nauki, to w końcu wyłącznie naukowcy powinni decydować w awansach innych naukowców, bo tylko oni mają do tego niezbędne kompetencje” – komentował prof. Bilewicz.

Mimo że od wyroku minął tydzień, Kancelaria Prezydenta wciąż oficjalnie nie skomentowała sprawy.

Prof. Bilewicz na antenie radia TOK FM potwierdził, że jeśli prezydent podpisze jego nominację, to weźmie udział w oficjalnej ceremonii. „Chciałbym, aby cała sprawa się zakończyła. Niezależnie od mojej oceny samego Andrzeja Dudy, to jest prezydent wybrany przez większość Polaków, więc jego udział w tej ceremonii jest uzasadniony z punktu widzenia jego pozycji i powagi państwa” – mówił.

Jaki jest kontekst?

W Polsce istnieją dwa rodzaje profesorów: uczelniani i tzw. belwederscy. „Profesor” to stanowisko, na które powołuje uczelnia naukowca ze stopniem doktora habilitowanego. „Profesor” to także tytuł naukowy, który nadaje prezydent RP. Jest to zwieńczenie kariery naukowej, ostatni szczebel awansu. Osoby ubiegające się o najwyższe laury w świecie nauki muszą przejść skomplikowaną procedurę, której najważniejszym elementem jest ocena dorobku recenzowanego przez specjalistów. Już w grudniu 2018 roku Centralna Komisja do spraw Stopni i Tytułów (dziś Rada Doskonałości Naukowej) zdecydowała, że zwróci się do prezydenta Andrzeja Dudy z wnioskiem o nadanie Bilewiczowi tytułu profesora. Oficjalna data złożenia pisma to 15 stycznia 2019 roku. Zgodnie z ustawą nadanie tytułu to czysta formalność.

Jak już pisaliśmy, w kompetencjach prezydenta nie leży ocena wniosku. Prezydent nie może także odmówić podpisania postanowienia o nadanie tytułu. Andrzej Duda wrzucił jednak wniosek w sprawie profesury Bilewicza do „zamrażarki”, blokując nominację przez ponad 5 lat. W lakonicznej korespondencji urzędnicy przekonywali, że wszystko procedowane jest zgodnie z przepisami prawa. W sprawie Bilewicza nie pomogły ani interwencje Rzecznika Praw Obywatelskich, ani wyroki sądów w bliźniaczych sprawach (m.in. prof. Waltera Żelaznego).

Choć Kancelaria Prezydenta nigdy nie zajęła w tej sprawie jasnego stanowiska, eksperci wskazywali na polityczne uwarunkowania blokowania profesury. Prof. Michał Bilewicz, rocznik 1980, to doktor habilitowany nauk społecznych, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, kierownik Centrum Badań nad Uprzedzeniami UW. Wykłada na Wydziale Psychologii UW. Zajmuje się m.in. badaniem postaw antysemickich w społeczeństwie polskim. Wielokrotnie naraził się rządzącym (oraz narodowej prawicy). Prorządowe media krytykowały go m.in. za wykład o mowie nienawiści wygłoszony w POLIN w marcu 2018 roku — w 50. rocznicę antysemickiej nagonki przeprowadzonej przez władze PRL. Bilewicz mówił wówczas o antysemickim języku propagandy rządu PiS oraz skrajnej prawicy.

Teksty OKO.press o sprawie prof. Bilewicza

Przeczytaj także:

Przeczytaj także:

17:00 21-10-2024

Prawa autorskie: Fot. Slawomir Kaminski / Agencja Wyborcza.plFot. Slawomir Kamins...

Krzysztof Brejza przed Komisją ds Pegasusa

Krzysztof Brejza złożył dziś zeznania przed Komisją ds Pegasusa. Polityk był szefem sztabu wyborczego KO, gdy poddawano go inwigilacji. „Służby przeprowadziły wybory parlamentarne w 2019 r. w Polsce” – mówił w Sejmie.

Co się wydarzyło?

Krzysztof Brejza był w 2019 roku nielegalnie inwigilowany za pomocą oprogramowania Pegasus. W tym okresie pełnił funkcję szefa sztabu wyborczego Koalicji Obywatelskiej. Jak wynika z danych udostępnionych przez działającą przy Uniwersytecie w Toronto grupę Citizen Lab, do telefonu Brejzy włamywano się 33 razy w okresie od 26 kwietnia 2019 r. do 23 października 2019 r. Pozyskane w ten sposób materiały zostały przekazane TVP, która publikowała zmanipulowane i nielegalnie pozyskane treści. Pierwsza z tych publikacji pojawiła się pod koniec sierpnia 2019 roku.

Poseł PO zeznał, że to właśnie wtedy zorientował się, że jest inwigilowany.

„Pegasus był używany w okresie wyborczym do wpływania na wyniki wyborcze” – zeznawał polityk. „Ostatni strzał odbył się kilka dni po wyborach. Pierwszy strzał był 26 kwietnia, a wybory były 26 maja. To była czysta kampania wyborcza do PE, a potem kontynuowanie w kampanii do parlamentu, gdy szefowałem kampanii KO do Sejmu (...) Służby przeprowadziły wybory parlamentarne w 2019 r. w Polsce” – mówił Krzysztof Brejza w Sejmie.

Polityk opowiadał także, że w czasie kampanii dostawał linki z raportami i analizami z fałszywymi danymi. Telefon wyświetlał te materiały jako pochodzące od współpracowników sztabu, choć osoby te nie wysyłały ich, ani nie miały na ten temat wiedzy.

Krzysztof Brejza twierdzi, że powodem inwigilowania go był nie tylko fakt jego zaangażowania w kampanię.

„Byłem osobą, która ujawniała w tym okresie szereg afer władzy PiS, chociażby z głośną aferą lewych nagród w rządzi PiS, które doprowadziły w ciągu miesiąca o 10, 12 punktów procentowych tego ugrupowania” – mówił. „Drugim wektorem była osobista niechęć do mnie ze strony Jarosława Kaczyńskiego, ponieważ z jednej strony podważałem, ujawniałem, jego rzekomy antykomunizm. Z drugiej strony ujawniałem jak jego środowisko, jego decyzjami wzbogaciło się na majątku narodowym – mówił dalej europoseł KO”.

„Pierwsza agentka operacyjna prowadziła postępowanie w mojej sprawie chyba przez dwa miesiące i po przejrzeniu mojego telefonu odmówiła udostępniania materiałów, uznając, że nie popełniłem żadnego czynu zabronionego. Została ona wymieniona na bardziej posłuszną agentkę, która materiał udostępniła i kontynuowała nielegalne działania Pegasusem przez kolejne pięć miesięcy – okres kampanii wyborczej. W nagrodę ta pani została zastępcą naczelnika w delegaturze bydgoskiego CBA” – zeznawał Krzysztof Brejza.

W styczniu 2022 roku po wybuchu afery Pegasusa dwójka pracowników CBA, którzy pracowali nad sprawą, Jarosław Szmyt i Zuzanna Mrozowska, dostali posady w PKN Orlen.

„Szmyt został szefem biura analiz i fuzji, za bardzo dobrą gratyfikację finansową (...) Po kilku miesiącach pani Zuzanna Mrozowska przeszła też do Orlenu i została w tej samej jednostce jego zastępczynią. Widzę ścisły związek, korelację w postaci nagradzania ludzi, którzy uczestniczyli w tej brudnej prowokacji, etatami w PKN Orlen" – mówił polityk.

Z relacji polityka wynika, że awansowani byli także prokuratorzy, którzy pracowali nad sprawą.

Jaki jest kontekst?

Oficjalnym powodem zastosowania wobec Krzysztof Brejzy kontroli operacyjnej w 2019 roku było śledztwo dotyczące wyłudzeń w Urzędzie Miasta w Inowrocławiu, gdzie prezydentem był ojciec polityka, Ryszard Brejza. Oskarżonych w sprawie jest 16 osób w tym urzędniczka, która zaczęła w zeznaniach ze sprawą łączyć Krzysztofa Brejzę. Kobieta w późniejszym czasie wycofała się z większości twierdzeń na temat udziału rodziny Brejzów w aferze, ale na podstawie składanych przez nią na początku wyjaśnień CBA wystosowało wniosek o kontrolę.

Pozyskane w ten sposób materiały zostały przekazane TVP, która na ich podstawie zaczęła publikować materiały oskarżające Brejzę o zorganizowanie grupy hejterskiej w inowrocławskim urzędzie. TVP pod koniec 2023 roku przegrała proces z Krzysztofą Brejzę. Wyrok jest już prawomocny. Telewizja musiała przeprosić polityka za to, że przypisano mu „wypowiedzi niepochodzące od niego, lecz do niego kierowane (zamieniono nadawców z adresatem wiadomości)” oraz za to, że „skompilowano różne wypowiedzi Krzysztofa Brejzy kierowane do różnych osób i przedstawiono to jako jedną spójną wypowiedź kierowaną w jednym czasie do rzekomej jednej grupy osób”.

W styczniu 2024 roku za zniesławienie Krzysztofa Brejzy został w pierwszej instancji skazany także Samuel Pereira.

Pełna nazwa Komisji ds Pegasusa to „Komisja Śledcza do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych m.in. z wykorzystaniem oprogramowania Pegasus przez członków Rady Ministrów, służby specjalne, Policję, organy kontroli skarbowej oraz celno-skarbowej, organy powołane do ścigania przestępstw i prokuraturę w okresie od dnia 16 listopada 2015 r. do dnia 20 listopada 2023 r.”.

Komisja działa od stycznia 2024 roku. Jej przewodniczącą jest Magdalena Sroka z klubu Trzecia Droga-PSL. W prezydium zasiadają także politycy Polski 2050, KO, Konfederacji i Lewicy.

Do tej pory Komisja przesłuchała między innymi urzędników Ministerstwa Sprawiedliwości i NIK, Krzysztof Kwiatkowskiego, Michała Wosia, Jarosława Kaczyńskiego, Dorotę Brejzę. Pomimo wystosowania wezwań do stawiennictwa nie udało się jeszcze przesłuchać Zbigniewa Ziobry, byłego szefa ABW Piotra Pogonowskiego i byłego szefa CBA Ernesta Bejdy. W stosunku do Pogonowskiego i Bejdy Komisja wystąpiła z wnioskiem do Sądu Okręgowego o doprowadzenie. Zbigniew Ziobro stoi na stanowisku, że na przesłuchanie nie pozwala mu stan zdrowia. Dzień po tym, jak nie stawił się na posiedzenie Komisji, składał jednak zeznania w prokuraturze w prywatnej sprawie.

Zarówno Ziobro, Pogonowski, jak i Bejda powołują się także na wyrok Trybunału Konstytucyjnego Julii Przyłębskiej, w którym stwierdzono, że Komisja ds Pegasusa jest niezgodna z Konstytucją. TK w obecnej formie jest jednak bojkotowany przez większość rządzącą, a jego orzeczenia nie są publikowane.

Teksty OKO.press o aferze Pegasusa

Przeczytaj także:

Przeczytaj także:

Przeczytaj także:

15:25 21-10-2024

Prawa autorskie: Fot. Slawomir Kaminski / Agencja Wyborcza.plFot. Slawomir Kamins...

Opublikowano wytyczne dla lekarzy psychiatrów w sprawie aborcji ze względu na zagrożenie zdrowia psychicznego

Autorzy rekomendacji wskazują, że lekarze psychiatrzy powinni wydawać orzeczenia po osobistym badaniu pacjentki.

Co się wydarzyło?

Zarząd Głównego Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz Konsultant krajowy ds. psychiatrii opublikowali „wytyczne dla lekarzy psychiatrów, dotyczące wydawania orzeczenia stwierdzającego zagrożenia dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej jako przesłanki legalnego przerwania ciąży”.

Czytamy w nim, że ustawodawca nie zawęził przesłanki leczniczej jedynie do zdrowia fizycznego, zatem należy przyjąć, że dotyczy ona także zdrowia psychicznego. Zagrożenie zdrowia nie musi być także bezpośrednie, co oznacza, że nie jest konieczne, by urzeczywistniło się ono w najbliższym czasie, ani nie musi być też nieuniknione.

„Niebezpieczeństwo to wystąpi, gdy ciąża była przyczyną powstania danej jednostki chorobowej, bądź też, gdy kobieta ciężarna chorowała już wcześniej, ale wskutek ciąży stan chorobowy się pogłębił. Należy uwzględnić, że nie da się z całą pewnością stwierdzić związku przyczynowo skutkowego z ciążą, gdyż zaburzenia psychiczne (zwłaszcza te ciężkie, np. psychotyczne) mają wieloczynnikową etiologię” – czytamy w opinii.

Autorzy zaznaczają jednak, że zagrożenie wystąpieniem negatywnych skutków musi być wyższe niż normalne ryzyko związane z przebiegiem ciąży i porodu.

„Przerwanie ciąży będzie dozwolone, jeśli jest adekwatnym środkiem do zażegnania zdiagnozowanego zagrożenia. Zabieg ten powinien rokować pozytywnie w aspekcie usunięcia niebezpieczeństwa dla zdrowia psychicznego kobiety ciężarnej. Tylko wtedy bowiem może usprawiedliwiać pozbawienie życia dziecka poczętego. Lekarz psychiatra przed wydaniem stosownego zaświadczenia powinien rozważyć ten aspekt” – precyzują autorzy.

Według rekomendacji w orzeczeniu lekarz psychiatra powinien zatem wskazać:

  • czy rozpoznaje jednostkę chorobową związaną z ciążą, która może zagrażać zdrowiu psychicznemu kobiety
  • czy rozpoznane zaburzenie stanowi zagrożenie na tyle istotne, że może uzasadniać przerwanie ciąży
  • czy wykonanie zabiegu wystarczająco zniweluje lub zażegna to zagrożenie.

Lekarz wydający orzeczenie występuje tylko w kategorii eksperta, który informuje na temat zagrożeń i możliwości. Ostateczną decyzję podejmuje kobieta oraz lekarz przeprowadzający zabieg, który oceni ewentualne przeciwwskazania zdrowotne i zagrożenia dla kobiety ciężarnej, które są związane z terminacją ciąży. W stanowisku czytamy, że psychiatra nie tylko ma pacjentce wskazać zagrożenia dla zdrowia psychicznego związane z ciążą, ale także psychiczne „konsekwencje powstałe na skutek przerwania ciąży”.

Autorzy rekomendacji piszą także, że jeśli lekarze nie chcą się narażać na zarzut niedochowania należytej staranności, orzeczenie powinno być poprzedzone osobistym badaniem pacjentki, a nie po teleporadzie.

„Brak rozpoznania zaburzenia psychicznego nie jest tożsamy ze zdrowiem psychicznym. Rozpoznania zaliczane do zaburzeń psychicznych, którym zwyczajowo przypisuje się mniejsze znaczenie, mogą okazać się przesłanką przemawiającą za zagrożeniem zdrowia lub życia. Znaczenie ma nie tylko diagnoza, ale także dotychczasowy przebieg leczenia, efekty terapeutyczne, współpraca pacjentki w leczeniu, dynamika i utrzymywanie się objawów” – zaznaczają lekarze.

Jaki jest kontekst?

Publikacja wytycznych stworzonych przez Zarząd Głównego Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz Konsultanta krajowego ds. psychiatrii jest odpowiedzią na opublikowanie w sierpniu 2024 roku przez rząd wytycznych w sprawie aborcji dla szpitali oraz prokuratury. Jak wyjaśniali przedstawiciele rządu, celem ich publikacji miało być zapewnienie bezpieczeństwa kobiet w ciąży, a także bezpieczeństwa prawnego lekarzy wykonujących aborcje. W wytycznych wskazano m.in. że do procedury przerwania ciąży powinno wystarczyć jedno orzeczenie lekarza, które stwierdza istnienie przesłanki zagrożenia zdrowia kobiety. I potwierdzono tam dominującą w środowisku prawniczym interpretację, że zaświadczenie takie może być wystawione przez lekarza psychiatrę, ponieważ przesłanka „zdrowia” art. 4a ustawy o planowaniu rodziny dotyczy także zdrowia psychicznego.

„Było wiele zapytań ze środowiska, wiele obaw i wątpliwości. Chodzi o to, by lekarz postąpił bezpiecznie dla siebie” – wyjaśniał prof. Piotr Gałecki, konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii.

Teksty OKO.press o aborcji

Przeczytaj także:

Przeczytaj także:

Przeczytaj także:

Przeczytaj także: