Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

W czwartek 4 września w Paryżu odbyło się spotkanie tzw. koalicji chętnych, czyli sojuszników Ukrainy, którzy są gotowi zapewnić Ukrainie gwarancje bezpieczeństwa, jeśli dojdzie do zakończenia wojny z Rosją.

Prezydent Francji Emmanuel Macron ogłosił po spotkaniu, że 26 krajów jest gotowych wspierać Ukrainę „na lądzie, na morzu i w powietrzu, by zagwarantować jej bezpieczeństwo".

„Te siły nie będą miały na celu prowadzenia wojny przeciwko Rosji […] Ich celem będzie gwarantowanie bezpieczeństwa Ukrainy” – podkreślił prezydent Francji podczas konferencji prasowej po spotkaniu.

„W dniu, kiedy skończy się wojna, zostaną uruchomione gwarancje bezpieczeństwa” – zapowiedział Macron.

Macron podkreślił też, że zarówno UE, jak i USA, są gotowe wdrożyć kolejne sankcje na Rosję, jeśli ta nie zaangażuje się w proces pokojowy.

Zełenski: „Pierwsze konkrety"

W spotkaniu udział wzięli szefowa KE Ursula von der Leyen, szef Rady Europejskiej Antonio Costa, prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski, premier Polski Donald Tusk, prezydent Finlandii Alexander Stubb, premier Hiszpanii Pedro Sánchez oraz premierka Danii Mette Frederiksen.

Premier Wielkiej Brytanii Keir Starmer, kanclerz Niemiec Friedrich Merz i premierka Włoch Georgia Meloni byli obecni zdalnie. Na miejscu był też specjalny wysłannik Białego Domu ds. misji pokojowych Steve Witkoff.

Prezydent Zełenski ocenił podczas konferencji prasowej z prezydentem Francji Emmanuelem Macronem, że zapowiedź zaangażowania w gwarancje bezpieczeństwa dla Ukrainy 26 państw to „pierwszy konkret od dłuższego czasu”.

„To pokazuje, że nasi sojusznicy traktują sprawę Ukrainy poważnie” – powiedział Zełenski.

Zełenski dodał też, że Ukraina zgadza się na spotkanie w każdym formacie – w tym na spotkanie między Zełenskim a Putinem. Ale, jak podkreślił, „po stronie Rosji nie widać chęci zakończenia wojny”.

USA chętne do udziału

Po godzinie 15 liderzy połączyli się telefonicznie z prezydentem USA Donaldem Trumpem.

„Stany Zjednoczone wyraziły bardzo jasno swoją chęć uczestniczenia w gwarancjach bezpieczeństwa dla Ukrainy” – powiedział Macron po spotkaniu. Dodał jednak, że żadne szczegóły tych planów nie będą przekazywane opinii publicznej ze względu na konieczność trzymania ich w tajemnicy przed Rosją.

Konkrety w sprawie zaangażowania Amerykanów mają zostać ustalone dopiero w nadchodzących tygodniach.

Zebrani na miejscu reporterzy dopytywali m.in. o to, czy na wysłanie wojsk do Ukrainy zgodziła się także Polska, Niemcy i Włochy, które do tej pory deklarowały, że takich zamiarów nie mają. Macron poinformował, że te kraje są pośród 26 państw, które zamierzają wesprzeć Ukrainę i każde wnosi swój wkład.

„Część krajów weźmie udział w rozmieszczeniu wojsk lądowych, część w ochronie przestrzeni powietrznej, część udostępni bazy na swoim terytorium […] Nie będę szczegółowo omawiał zaangażowania każdego z nich, ale wszystkie te kraje wniosą istotny wkład w gwarancje bezpieczeństwa dla Ukrainy” – powiedział prezydent Francji.

Tusk: „Rosja gra na zwłokę”

W rozmowie z reporterami, którzy polecieli do Paryża z premierem, premier Donald Tusk powiedział, że członkowie koalicji chętnych akceptują rolę, którą jest gotowa pełnić Polska.

„Polska nie przewiduje wysyłania żołnierzy do Ukrainy, ale jesteśmy odpowiedzialni za logistykę. To u nas jest największy hub pomocy dla Ukrainy, wszyscy akceptują tę znaczącą rolę” – powiedział premier po spotkaniu w Paryżu.

Tusk podkreślił też, że wszystkie kraje "koalicji chętnych” są rozczarowane brakiem postępu rozmów pokojowych i brakiem perspektyw na zakończenie wojny.

„Mimo wysiłków państw europejskich, Stanów Zjednoczonych […] efektów nie ma, wychodzi na to, że Rosja gra na zwłokę” – stwierdził premier.

Jaki jest kontekst?

Czwartkowe spotkanie tzw. koalicji chętnych to pierwsze spotkanie sojuszników Ukrainy po odbywających się dwa tygodnie temu spotkaniach Trump-Putin na Alasce oraz Trump-Zełenski-liderzy UE w Białym Domu.

Donald Trump ogłosił wówczas co chwila przesuwany, dwutygodniowy termin na zawieszenie broni, o którym poinformował stronę rosyjską.

O tym, że Rosja ma dwa tygodnie na zawieszenie broni, Trump mówił też w piątek 22 sierpnia podczas spotkania z reporterami w Białym Domu. Z jednej strony zagroził, że niedotrzymanie terminu może owocować „bardzo poważnymi konsekwencjami” w postaci sankcji, ceł lub „tego i tego”, a z drugiej strony powiedział, że być może Stany Zjednoczone zdecydują się nic w związku z tym nie robić.

„Rozmowy pokojowe” utknęły więc w martwym punkcie, choć trudno stwierdzić, by w jakimkolwiek momencie można było mówić o ich postępie. Rosja cały czas stoi na stanowisku, że zawieszenie broni będzie możliwe, gdy Ukraina skapituluje i odda Moskwie dużą część swojego terytorium oraz podporządkuje się jej politycznie. Ze spotkania Trump-Putin na Alasce wynikają więc tylko korzyści wizerunkowe dla prezydenta Rosji na arenie międzynarodowej.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Ostatniej doby w wyniku rosyjskich ostrzałów w Ukrainie zginęło 15 osób, a 26 zostało rannych. Najwięcej zabitych zostało w ataku rakietowym na Kostiantyniwkę w obwodzie donieckim. Tam rosyjskie drony uderzyły w budynek mieszkalny. Zginęło 9 osób, a 16 zostało rannych.

Poza tym dwie osoby zginęły i dwie zostały ranne w obwodzie chersońskim. W obwodzie charkowskim zginęła jedna osoba, a sześć zostało rannych. Rosyjskie drony uderzyły niedaleko domu opieki dla starszych osób w miejscowości Łozowa w obwodzie charkowskim. W obawie przed kolejnymi atakami niezbędna była ewakuacja. Poza tym ponad 40 tysięcy mieszkańców miasta jest pozbawionych prądu.

W obwodzie dniepropietrowskim zginęła jedna osoba i jedna została ranna. W obwodzie sumskim ranna została jedna osoba.

W sumie w ciągu ostatniej doby Rosjanie wystrzelili w stronę Ukrainy 112 dronów bojowych i pozorujących typu Shahed. 84 z nich zostały przechwycone przez obronę przeciwlotniczą. 28 dronów uderzyło w 17 lokalizacji, a odłamki trafiły w pięć kolejnych miejsc – podaje Kyiv Independent, powołując się na ukraińskie wojsko.

Rosyjska ofensywa koncentruje się obecnie m.in. w okolicach Kostiantyniwki. Rosjanie zbliżają się do miasta od południowego zachodu i od południa. Zacięte walki toczą się o miasto Kupiańsk w obwodzie charkowskim. W ten rejon zarówno Ukraińcy jak i Rosjanie skierowali dodatkowe siły.

Jaki jest kontekst?

Rosja kontynuuje ataki na Ukrainę, a rosyjskie rakiety i drony codziennie uderzają w cele cywilne – osiedla mieszkaniowe, domy, szkoły, szpitale. Jak wynika z danych Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka (UNHCR) od początku wojny w Ukrainie zginęło niemal 14 tysięcy osób (stan na koniec lipca 2025, według wyliczeń portalu Statista). Ponad 35,5 tys. osób zostało rannych. UNHCR zaznacza jednak, że liczba cywilnych ofiar wojny może być wyższa.

Rosja cały czas nie zgadza się na zawieszenie broni w Ukrainie. Rosyjskie władze twierdzą, że zawieszenie broni będzie możliwe dopiero wtedy, gdy Rosja osiągnie swoje cele: przejmie pełną kontrolę nad anektowanym Krymem oraz całością okupowanych obecnie obwodów Ukrainy: donieckiego, ługańskiego, zaporoskiego i chersońskiego.

Ponadto Moskwa domaga się odsunięcia od władzy prezydenta Zełenskiego i politycznego podporządkowania Ukrainy Rosji. Ukraina ma zostać rozbrojona, by „zachować neutralność”. Z prowadzonych przez USA rozmów pokojowych zupełnie nic nie wynika.

Ale lista rosyjskich żądań wobec Ukrainy jest bardzo płynna. Jak donosiło Polskie Radio w czerwcu 2025, ukraiński rząd dysponuje danymi wywiadowczymi, z których wynika, że Rosja chce przejąć kontrolę nad jeszcze większą częścią ukraińskiego terytorium. Do końca 2026 roku Moskwa ma chcieć przejąć kontrolę nad całym terytorium Ukrainy na lewym, czyli wschodnim brzegu Dniepru.

Tymczasem w Paryżu trwa spotkanie „koalicji chętnych” pod przewodnictwem prezydenta Francji Emmanuela Macrona. W spotkaniu biorą udział m.in. szefowa KE Ursula von der Leyen, szef Rady Europejskiej Antonio Costa, prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski, premier Polski Donald Tusk, prezydent Finlandii Alexander Stubb, premier Hiszpanii Pedro Sanchez oraz premier Danii Mette Frederiksen. Premier Wielkiej Brytanii Keir Starmer, kanclerz Niemiec Friedrich Merz i premierka Włoch Georgia Meloni biorą udział obecni zdalnie. Liderzy mają rozmawiać przez telefon z prezydentem USA Donaldem Trumpem. Tematem rozmów są po raz kolejny gwarancje bezpieczeństwa dla Ukrainy.

Rosja nie zgadza się na jakąkolwiek obecność wojsk europejskich na terenie Ukrainy, pomimo że po rundzie „rozmów pokojowych” na Alasce między USA a Rosją, amerykańska administracja ogłosiła przełom w tej sprawie i zgodę Rosji na gwarancje bezpieczeństwa dla Ukrainy. To okazało się jednak nieprawdą.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Prokuratura Okręgowa w Toruniu wezwała na przesłuchanie Zdzisława K., syna byłego szefa TVP Jacka Kurskiego. Zdzisław K. ma się stawić w drugiej połowie września. Usłyszy zarzuty wielokrotnego zgwałcenia małoletniej. Prokuratura sporządziła już postanowienie o przedstawieniu zarzutów – donosi TVN24. Zdzisławowi K. grozi do 12 lat więzienia.

Zarzuty dotyczą zdarzeń, do których miało dochodzić m.in. wiosną i latem 2009 roku w leśniczówce na Warmii i Mazurach, w której rodzina Kurskich i rodzina pokrzywdzonej wspólnie spędzali wakacje. Zdzisław K. miał wielokrotnie zgwałcić dziewczynkę która miała wówczas 9 lat. On sam był osiem lat starszy. Zeznania pokrzywdzonej po raz pierwszy opisała Gazeta Wyborcza.

Pierwsze doniesienie w sprawie przestępstwa złożyła matka dziewczynki w 2015 roku. Dziewczyna została przesłuchana. Obciążającą dla Zdzisława K. opinię sporządził biegły psycholog, który brał udział w przesłuchaniu. Dziewczyna zeznała, że do przestępstw miało dochodzić przez kilka kolejnych sezonów wakacyjnych. Biegły psycholog uznał, że nic nie wskazuje na to, by ta konfabulowała.

Jaki jest kontekst?

Działania Prokuratury Okręgowej w Toruniu to kolejne śledztwo w tej sprawie, bo w latach rządów Zjednoczonej Prawicy Prokuratura dwukrotnie umarzała postępowanie. Decyzja o wznowieniu śledztwa została podjęta po powtórnym przesłuchaniu pokrzywdzonej – dziś dorosłej kobiety, oraz powtórnej ocenie materiału dowodowego.

Ponadto Wydział Spraw Wewnętrznych Prokuratury Krajowej bada prawidłowość tamtych decyzji o umorzeniu – prokuratura podejrzewa, że śledztwo było umarzane z powodów politycznych. Śledczy prowadzący sprawę badają, czy w latach 2015-2019, kiedy sprawą zajmowała się Prokuratura Okręgowa w Gdańsku, doszło do uchybień i przekroczenia uprawnień przez prowadzącą sprawę prokuratorkę oraz ówczesną szefową gdańskiej okręgówki.

Zdzisław K. zaprzecza zarzutom. Oświadczenie w tej sprawie opublikował w mediach społecznościowych w grudniu 2024, po wznowieniu postępowania. Zaprzeczył jakimkolwiek „relacjom intymnym” z pokrzywdzoną oraz uznał, że wznowienie śledztwa to próba zniszczenia kariery politycznej jego ojca.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Podczas parady z okazji rocznicy zakończenia II wojny światowej w środę 3 września w Pekinie doszło do pierwszego wspólnego spotkania przywódców Chin, Rosji i Korei Północnej. Liderzy państw odbyli także spotkania bilateralne. Północnokoreańskie media państwowe informują dziś o przebiegu spotkania Putin-Kim Dzong Un.

„Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna w pełni popiera walkę rosyjskiego rządu, armii i narodu o obronę suwerenności narodowej, integralności terytorialnej i interesów bezpieczeństwa” – miał powiedzieć Putinowi Kim Dzong Un, jak wynika z relacji koreańskiej agencji KCNA.

Lider Korei zapowiedział też, że jego kraj „pozostanie wierny postanowieniom traktatu o współpracy między KRLD [Koreańską Republiką Ludowo-Demokratyczną – red.] a Rosją, traktując to jako braterski obowiązek”.

Putin podkreślił, że oba kraje łączą „szczególne relacje” oparte na „zaufaniu, przyjaźni i sojuszu”. Podziękował za zaangażowanie koreańskich żołnierzy w walce z Ukrainą, którzy wykazali się „niezrównaną odwagą i heroizmem” podczas operacji wyzwolenia Kurska. Zaznaczył, że Rosja zawsze będzie pamiętać o poświęceniu armii KRLD – relacjonuje KCNA.

Agencja podkreśla, że spotkanie przebiegało „w koleżeńskiej i przyjaznej atmosferze”. Liderzy spotkali się w tzw. Państwowym Domu Gościnnym Diaoyutai w Pekinie. To rządowy hotel.

Media społecznościowe po spotkaniu obiegło nagranie, na którym widać jak pracownicy delegacji przywódcy Korei Północnej czyszczą fotel, na którym siedział Kim Dzong Un. Ma to być podyktowane względami bezpieczeństwa. Chodzi o usunięcie ewentualnego materiału biologicznego pozwalającego na pozyskanie DNA przywódcy. Nagranie opublikował m.in. CNN. Wideo zostało zrobione przez rosyjskiego reportera.

Jaki jest kontekst?

Wizyta w Pekinie to pierwsza zagraniczna wizyta przywódcy Korei Północnej od 2023 roku. Kim Dzong Un podróżuje bardzo rzadko i najczęściej są to Rosja lub Chiny.

Rosja to obok Chin najważniejszy sojusznik Korei Północnej. Od 2024 kraje łączy rozległa umowa o współpracy „w każdym obszarze”. Zawiera ona między innymi zapis o wzajemnym wsparciu militarnym w przypadku ataku, współpracę w zakresie wzmacniania potencjału militarnego oraz podejmowanie wspólnych wysiłków na rzecz budowy nowego porządku międzynarodowego.

Korea Północna udziela wsparcia militarnego Rosji w prowadzeniu wojny w Ukrainie niemal od samego początku pełnoskalowej agresji. Wysyła na front żołnierzy, a także wspiera Rosję dostawami broni.

Spotkanie w Pekinie z okazji obchodów rocznicy zakończenia II wojny światowej (Chiny świętują rocznicę kapitulacji Japonii, do której doszło niecały miesiąc po zrzuceniu przez Amerykanów bomby atomowej na Hiroszimę i Nagasaki) jest wyjątkowe także z tego powodu, że pierwszy raz dochodzi do osobistego spotkania przywódców tych trzech państw: Chin, Korei Północnej i Rosji. Zdaniem części komentatorów to spotkanie to pokaz siły i jedności reżimów niedemokratycznych wobec Stanów Zjednoczonych – tak spotkanie to przedstawiło m.in. BBC w swojej relacji.

Prezydent Donald Trump, komentując spotkanie w Pekinie, napisał na platformie Truth Social:

„Najważniejsze pytanie, na które należy odpowiedzieć, brzmi: czy prezydent Xi wspomni o ogromnym wsparciu i krwi, jaką Stany Zjednoczone Ameryki przelały na rzecz Chin, aby pomóc im w uzyskaniu wolności (...) Wielu Amerykanów zginęło w chińskiej walce o zwycięstwo (...) Mam nadzieję, że zostaną należycie uhonorowani i zapamiętani za swoją odwagę i poświęcenie!” – napisał Trump.

Prezydent USA dodał prośbę do przywódcy Chin Xi Jinpinga, by ten pozdrowił Władimira Putina i Kim Dzong Una, którzy „spiskują przeciwko Stanom Zjednoczonym Ameryki”. Dzień później w czwartek 4 września Chiny zaprzeczyły, by spiskowały przeciwko komukolwiek.

„Chiny rozwijają stosunki dyplomatyczne ze wszystkimi krajami, nie kierując swoich działań przeciwko żadnej stronie trzeciej” – powiedział dziennikarzom w Pekinie Guo Jiakun, rzecznik chińskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło?

Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła raport dotyczący przygotowania i realizacji inwestycji w związku z budową Centralnego Portu Komunikacyjnego. Kontrolerzy skupili się na analizie działań przy planowaniu i budowie części lotniskowej inwestycji w latach 2021-2023.

NIK oceniła, że przygotowanie i realizacja budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego w analizowanym okresie nie przebiegała prawidłowo. Kontrolerzy zwracają uwagę, że:

• Pełnomocnik rządu do spraw Centralnego Portu Komunikacyjnego nierzetelnie sprawował nadzór nad realizacją inwestycji, nieprawidłowo definiował jej skalę i zakres realizacji; ponadto zakładano nieaktualne, nierealistyczne i niemożliwe do dotrzymania terminy.
• Polskie Porty Lotnicze S.A. bezpodstawnie odstąpiły od modernizacji Lotniska Chopina i rozwijania portu lotniczego w Modlinie, ponosząc jednocześnie wielomilionowe nakłady na budowę Lotniska Warszawa-Radom, bez uzasadnienia ekonomicznego i w oparciu o nierealne założenia. Skutkowało to brakiem zwiększenia przepustowości tych portów, a w konsekwencji utraconymi przychodami.
• Spółka CPK sp. z o.o. nierzetelnie planowała i rozliczała wydatki na inwestycję, a dokumenty wdrożeniowe przygotowywała z wielomiesięcznym opóźnieniem.

Co wykazali kontrolerzy?

• Że zajmujący się nadzorem inwestycji pełnomocnik rządu przygotowywał plan i harmonogram inwestycji w oparciu o nieaktualne dane.
• Spółka miała problem z pozyskaniem inwestora strategicznego z rynku, co zdaniem NIK może świadczyć negatywnie o rynkowym uzasadnieniu realizacji tej inwestycji. Ostatecznie inwestorem strategicznym została spółka Polskie Porty Lotnicze S.A., która, zdaniem kontrolerów NIK, może mieć problem z wniesieniem wkładu udziałowego z uwagi na sytuację finansową spółki,
• Zdaniem NIK nie sprawdziła się także wprowadzona w latach 2021-2023 koncepcja przyśpieszania (z ang. fast tracking) realizacji inwestycji, która miała polegać na równoległym prowadzeniu działań np. planistycznych i projektowych, negocjacji z potencjalnymi inwestorami oraz wykonawcami robót. Tymczasem działania te powinny być prowadzone w odpowiedniej kolejności. Jako przykład niesprawdzenia się tej metody NIK podaje zawarcie umowy z Generalnym Projektantem Inżynierii Lądowej w listopadzie 2022 r. bez podstawowych dokumentów planistycznych, określających podstawową koncepcję Centralnego Portu Komunikacyjnego.
• Pierwszy etap inwestycji został zrealizowany tylko częściowo – do końca 2023 roku CPK sp. z o.o. zrealizowała tylko cztery spośród sześciu zadań ustalonych w Programie CPK na lata 2020–2023.

NIK zwraca też uwagę, że w 2024 roku spółka i pełnomocnik rządu ds. realizacji inwestycji urealnili budżet oraz harmonogram programu budowy CPK.

Jaki jest kontekst?

Jak zwraca uwagę NIK, Centralny Port Komunikacyjny to największa tego typu inwestycja w Europie Środkowo-Wschodniej. Planowany węzeł przesiadkowy między Warszawą i Łodzią ma zintegrować transport lotniczy, drogowy i kolejowy i umożliwiać przejazd między CPK a największymi polskimi miastami w czasie nie dłuższym niż 2,5 h.

Pierwsze pomysły budowy tego rodzaju węzła komunikacyjnego pojawiły się już w latach 70. i przewijały się w programach kolejnych rządów, w tym rządu Donalda Tuska (2007-2014), jako Centralny Port Lotniczy. Plan budowy CPK ogłosił rząd Zjednoczonej Prawicy w 2017 roku. W 2020 roku przyjęto program inwestycyjny na lata 2020-2023 i rozpoczęto przygotowania do budowy.

Według pierwotnych planów port miał zacząć działać w 2028 roku, jednak ze względu na opóźnienia i nieprawidłowości w realizacji inwestycji data otwarcia portu została przesunięta na 2032 rok. Rząd PiS planował, że realizacja inwestycji będzie kosztowała ok. 16-19 mld złotych. Obecnie koszty realizacji inwestycji szacowane są na ponad 35-45 mld złotych.

Przeczytaj także: