Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Przestawiamy najważniejsze wydarzenia z piątku, 2 sierpnia.

Kamala Harris będzie kandydatką

„Oficjalnie przyjmę nominację w przyszłym tygodniu, po zakończeniu wirtualnego głosowania. Ale już teraz cieszę się, że mamy wystarczająco dużo głosów delegatów„ – komentowała na gorąco Kamala Harris. ”Później spotkamy się w Chicago, zjednoczeni jako jedna partia, gdzie będziemy mogli świętować ten historyczny moment razem” – dodała.

Głosowanie wirtualne delegatów partii demokratycznej jeszcze trwa, ale Harris już ma wystarczającą liczbę głosów. Wcześniej kandydatem Demokratów miał być Joe Biden, który wycofał się z wyścigu 21 lipca, udzielając poparcia swojej wiceprezydentce.

Więźniowie już w domu

Troje Amerykanów uwolnionych w ramach wymiany więźniów między Rosją a Zachodem wylądowało w Stanach Zjednoczonych.

Samolot z amerykańskim dziennikarzem Evanem Gershkovichem, byłym amerykańskim żołnierzem piechoty morskiej Paulem Whelanem i dziennikarką Alsu Kurmashevą dotarł przed godz. 6 rano polskiego czasu do bazy Andrews pod Waszyngtonem, gdzie prezydent Joe Biden i wiceprezydent Kamala Harris czekali, aby ich powitać. W ramach wymiany więźniów wolność uzyskało również pięciu obywateli Niemiec oraz siedmiu rosyjskich dysydentów, w tym Lilia Czanyszewa, Ksenia Fadiejewa, Wadim Ostanin – współpracownicy zmarłego Aleksieja Nawalnego. To sam Nawalny miał być najważniejszym uwolnionym więźniem — w lutym 2024 roku jednak zmarł w rosyjskim obozie karnym z nieznanych dotąd przyczyn.

Do Rosji wróciło dziesięć osób, w tym dwoje dzieci. Jako pierwszy z tupolewa w Moskwie wysiadł Wadim Krasikow, 58 lat, pułkownik FSB, skazany za zabójstwo Czeczena Zelimchana Czangoszwilego w Berlinie w 2019 roku. Putin powitał go serdecznym uściskiem.

To największa taka wymiana więźniów między Rosją a Zachodem od czasów zimnej wojny.

Duda kieruje ustawę o KSR do TK

2 sierpnia szefowa Kancelarii Prezydenta Małgorzata Paprocka poinformowała, że Andrzej Duda skierował ustawę o KRS do Trybunału Przyłębskiej.

Prezydent kwestionuje zgodność przepisów nowelizacji ustawy o KRS z Konstytucją w kilku aspektach: biernego prawa wyborczego sędziów do KRS, kwestionowania prerogatywy prezydenta do powołania osoby do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego oraz zasad niezawisłości sędziowskiej, równoważenia się władz oraz legalizmu.

Kwestionuje też sposób przerwania kadencji obecnego składu KRS. W uzasadnieniu wniosku napisał, że budzi on „wątpliwości co do spełniania zasady trwałości kadencji organu konstytucyjnego”. Duda w swoim piśmie do TK podniósł także zarzuty dotyczące procedury uchwalenia noweli o KRS „w konsekwencji bezprawnego i trwałego zablokowania możliwości wykonywania mandatu przez posłów Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika”.

Co to oznacza? Wyjaśniamy w OKO.press:

Przewodniczący Krajowego Komitetu Partii Demokratycznej Jaime Harrison przekazał dziś (2 sierpnia), że choć głosowanie wciąż trwa, Harris zdobyła wystarczającą liczbę głosów, aby stać się oficjalną kandydatką na prezydentkę USA. „Oficjalnie przyjmę nominację w przyszłym tygodniu, po zakończeniu wirtualnego głosowania. Ale już teraz cieszę się, że mamy wystarczająco dużo głosów delegatów„ – komentowała na gorąco Kamala Harris. ”Później spotkamy się w Chicago, zjednoczeni jako jedna partia, gdzie będziemy mogli świętować ten historyczny moment razem" – dodała.

Harris jest pierwszą czarnoskórą kobietą i pierwszą kobietą pochodzenia azjatyckiego, która zostanie oficjalnie wybrana na kandydatkę. Gdyby wygrała wybory, byłaby pierwszym prezydentem Stanów Zjednoczonych, którego oboje rodzice byli imigrantami.

Jak wyjaśniał w OKO.press Radosław Korzycki, ojciec Baracka Obamy przyjechał do USA z Kenii, ale przodkowie jego białej matki przybyli do amerykańskich kolonii jeszcze w XVII w.

Przypomnijmy: kandydatem Demokratów na prezydenta USA był Joe Biden, który 21 lipca 2024 ogłosił, że wycofuje się z wyścigu o ten urząd. Udzielił swojego poparcia Kamali Harris.

„Jestem zaszczycona poparciem prezydenta i moim zamiarem jest zdobycie i wygranie tej nominacji. W ciągu ostatniego roku podróżowałam po całym kraju, rozmawiając z Amerykanami o wyborze w tych doniosłych wyborach. I to właśnie będę robiła w nadchodzących dniach i tygodniach. Zrobię wszystko, co w mojej mocy, aby zjednoczyć Partię Demokratyczną – i zjednoczyć nasz naród – aby pokonać Donalda Trumpa i jego ekstremalną agendę” – powiedziała Harris w oficjalnym oświadczeniu. „Mamy 107 dni do dnia wyborów. Razem będziemy walczyć. I razem wygramy".

Osoby przebywające w Turcji alarmują, że nie mogą korzystać z Instagrama — podaje agencja AFP.

Turecki urząd komunikacji BTK ogłosił w piątek na swojej stronie internetowej, że platforma należąca do Meta została zablokowana.

W środę Fahrettin Altun szef departamentu komunikacji tureckiego prezydenta, skrytykował platformę za blokadę wpisów z kondolencjami po zabiciu lidera Hamasu Ismaila Hanijego. Ocenił to jako „cenzurę” i zaznaczył, że Instagram nie powołał się na żadne złamanie zasad w tym kontekście.

Ismail Hanije, polityczny szef Hamasu oraz bliski sojusznik prezydenta Turcji Recepa Tayyipa Erdogana, został zabity w środę w Teheranie w ataku, za który obwinia się Izrael.

Erdogan ogłosił dzień żałoby narodowej ku pamięci Hanijego, który odegrał kluczową rolę w rozmowach mających na celu zakończenie prawie 10-miesięcznej wojny w Strefie Gazy.

Według mediów tureckich z Instagrama korzysta 50 mln z 85 mln mieszkańców tego kraju.

Ekspert ds. prawa cyfrowego Yaman Akdeniz powiedział, że decyzja została prawdopodobnie podjęta przez biuro prezydenta lub ministerstwo. „Cenzura nałożona na Instagram jest arbitralna i nie można jej ani wyjaśnić, ani uzasadnić” – napisał na portalu X.

To nie pierwszy raz, kiedy tureckie władze tymczasowo blokują dostęp do portali społecznościowych.

Między kwietniem 2017 roku a styczniem 2020 roku kraj zablokował Wikipedię z powodu dwóch artykułów, które ukazywały związek między prezydenturą a ekstremizmem.

Mimo że rząd Erdogana jest regularnie oskarżany o ograniczanie wolności słowa, zablokowanie Wikipedii wywołało zdumienie wśród mieszkańców z powodu ogromnej ilości informacji, które stały się niedostępne.

W kwietniu właściciel Facebooka, Meta, zawiesił swoją sieć społecznościową Threads w Turcji w następstwie decyzji tamtejszych władz, które uniemożliwiły jej dzielenie się informacjami z Instagramem.

W nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 roku naziści zlikwidowali tzw. obóz cygański w KL Auschwitz-Birkenau mordując ok. 4,3 tys. ludzi. W sumie naziści zabili tam ok. 21 tys. osób ze społeczności romskiej i Sinti, w tym 9,5 tys. dzieci.

Już 16 maja 1944 roku SS próbowało zamordować tysiące członków mniejszości w komorach gazowych. Ta operacja eksterminacji została odwołana z powodu zaciekłego oporu Romów i Sinti – prawdopodobnie również po to, aby zapobiec rozprzestrzenieniu się oporu na inne części obozu.

"Rocznica ta odnosi się również do rosnącego antycyganizmu, antysemityzmu i rasizmu w Europie i na całym świecie. Państwa świata są wezwane do oddania sprawiedliwości dziedzictwu Auschwitz i zdecydowanego przeciwstawienia się tym zjawiskom” – czytamy na stronie Europejskiego Dnia Pamięci o Holokauście Romów.

Aktywiści Ostatniego Pokolenia obsypali wjazd na Stadion Narodowy pomarańczowym proszkiem. Trzymali również baner z napisem „Nie stać nas na superbogaczy”. "To hasło odnosi się do tego, że 1 proc. najbogatszych, odpowiada za tyle samo emisji CO2, co najbiedniejsze dwie trzecie ludzkości, czyli 5 miliardów osób” – piszą.

„Prywatne odrzutowce, jachty, nowe autostrady i brak dostępu 6 mln Polek i Polaków do transportu publicznego są symbolem tego samego problemu – nadmiarowego, niepohamowanego uprzywilejowania tych, którzy mają pieniądze” – mówi Zofia Sobczak, matka dwójki dzieci, która blokowała wjazd piosenkarki.

„Nie stać nas na rozpustność superbogaczy. Emisje, które zużywają na loty prywatnymi odrzutowcami, są potrzebne ludziom, by ogrzać dom lub kupić tanie jedzenie. Miliarderzy jak Taylor żyją na nasz koszt, a rządy na to pozwalają” – dodaje Sobczak.

Ostatnie Pokolenie to grupa aktywistów, którzy „chcą zmusić rząd, żeby zaczął poważnie traktować zdrowie i bezpieczeństwo obywateli w czasach zagrożonych zapaścią klimatyczną”. Domagają się zmian, które służą „przede wszystkim najsłabszym i najbardziej wykluczonym społecznie”. Mają dwa postulaty: „1) przesunięcie 100 proc. środków z nowych autostrad na regionalny transport publiczny oraz 2) jeden bilet za 50 zł miesięcznie na transport regionalny”.