Nowi komisarze i nowe okręgi na ostatnią chwilę. PKW bije na alarm. Dziś Sejm zajmie się ordynacją.

Rzecznik Praw Obywatelskich ocenił, że projektowane zmiany "powodują realne zagrożenie dla profesjonalizmu, bezstronności i apolityczności organów wyborczych niższego szczebla i administracji wyborczej". Z kolei PKW ostrzega, że "wprowadzenie całkowitej zmiany organizacji wyborów w okresie krótszym niż rok przed ich przeprowadzeniem stanowi realne zagrożenie dla respektowania wszystkich zasad prawa wyborczego". Co stanie się z polskimi wyborami, gdy przejdzie tzw. "poselski projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych"?

• zmieni się kształt Państwowej Komisji Wyborczej. Kadencję jej dzisiejszych członków ustawa wygasi w 2019. Nowych dalej będzie powoływał prezydent, ale kandydatów w większości wyznaczą politycy w Sejmie, jedynie dwóch z dziewięciu dalej będą wyznaczać prezesi Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego. Pozostali członkowie nie będą już musieli być sędziami - wystarczy habilitacja z prawa albo trzy lata stażu adwokackiego, radcowskiego czy prokuratorskiego. Zniknie więc wymóg apolityczności większości członków PKW;
• w większość polskich gmin (tych, które nie są miastami na prawach powiatu) znikną obecne dziś jednomandatowe okręgi w wyborach na radnych. Według badań Fundacji Batorego, to nie musi być zła zmiana;
• w wyborach do rad miast na prawach powiatu, rad powiatów i sejmików wojewódzkich zmniejszone będą mogły być okręgi wyborcze; na pewno znikną te okręgi, z których wybiera się więcej niż 7 radnych. Przy obecnym w Polsce systemie przeliczania głosów na mandaty - im mniejsze okręgi, tym gorzej dla mniejszych partii. Ta zmiana zaszkodzi ruchom miejskim, PSL czy SLD, zyskają na niej PiS i PO;
• okręgów wyborczych nie będą już wyznaczać samodzielnie samorządy - zrobią to nowo powołani komisarze wyborczy. Na znalezienie 396 komisarzy powiatowych i wojewódzkich PKW będzie miało tylko 60 dni; oni również nie będą już dłużej musieli być sędziami, wystarczy wykształcenie prawnicze. Tu także zniknie wymóg apolityczności;
• wybory samorządowe w 2018 odbędą się już w nowych okręgach, na ich wyznaczenie będą 3 miesiące od wejścia w życie nowej ustawy. Czyli nowe okręgi będą na ostatnią chwilę, znacznie mniej niż rok przed terminem wyborów;
• prezydent, burmistrz czy wójt nie będzie już mógł rządzić dłużej niż dwie kadencje. Wbrew zapowiedziom, prawo to nie będzie działać wstecz - ci, którzy już rządzą od dwóch czy trzech kadencji, będą mogli stanąć do jeszcze jednych wyborów;
• poza tym PiS chce trochę więcej transparentności i partycypacji dla obywateli: ustawa wprowadza obowiązkowe rejestrowanie i transmitowanie w Internecie obrad rad i sejmików oraz udostępnianie imiennych wyników głosowań radnych, obowiązkowy budżet partycypacyjny w miastach na prawach powiatu, obowiązkową możliwość obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej w samorządach wszystkich szczebli; radni będą mogli składać interpelacje do wójta/burmistrza/prezydenta miasta, a ten będzie miał obowiązek udzielić na nie publicznej odpowiedzi.

Przebieg sejmowej debaty, głosy polityków, opinie ekspertów i społeczników oraz dalsze analizy - dziś po południu w OKO.press.