NSA potwierdza: uchwały anty-LGBT dyskryminują i muszą zniknąć. A to nie koniec

28 czerwca Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrzył skargi kasacyjne dotyczące unieważnienia uchwał anty-LGBT w gminach Serniki, Osiek, Istebna i Klwów. Wcześniej wojewódzkie sądy administracyjne po skardze Rzecznika Praw Obywatelskich orzekły, że dokumenty naruszały konstytucyjną gwarancję ochrony godności i zasadę równego traktowania (art. 30 i 32 Konstytucji). I nakazały ich uchylenie.

Ponownego rozpatrzenia spraw domagały się homofobiczne gminy, a także prokuratura krajowa oraz Instytut na Rzecz Kultury Prawnej - Ordo Iuris. W sumie unieważnionych uchwał jest dziewięć, ale dziś NSA merytorycznie zajął się czterema z nich. Wyroki w tych sprawach są prawomocne.

NSA: naruszenie godności, czci i dobrego imienia osób LGBT

W pierwszym z postępowań, dotyczącym gminy Serniki na Lubelszczyźnie, sędzia Małgorzata Masternak-Kubiak odwołała się przede wszystkim do ogólnych ram prawnych, wyznaczonych przez Konstytucję czy Europejską Konwencję Praw Człowieka.

— mówiła podczas ustnego uzasadnienia wyroku.

"NSA zgodził się też, że uchwały są aktem o charakterze władczym, który podlega kognicji, czyli rozpoznaniu przez sądy administracyjne i możliwe jest sądowa kontrola ich legalności. W tej sytuacji, NSA nie miał wątpliwości, że postanowienia uchwał są sprzeczne z obowiązującymi przepisami prawa" — mówi OKO.press, adwokat Paweł Knut z Kampanii Przeciw Homofobii.

Według sądu celem władz publicznych powinno być dobro wspólne, które wyznacza granice ingerencji w prawa i wolności jednostki. "W ocenie NSA nie tylko nikt nie może być dyskryminowany, ale państwo ma obowiązek chronić wszystkich obywateli, w tym należących do mniejszości" — tłumaczy Paweł Knut. I dodaje, że sędziowie nie mieli wątpliwości, że w uchwała nie odnosi się do żadnej ideologii, ale do osób LGBT.

Sąd skomentował też wyrażane w uchwale obawy na temat nauczania o seksualności człowieka w szkołach.

NSA tworzy nową opowieść o równym traktowaniu

Pozostałe sprawy NSA rozstrzygnął dziś na posiedzeniach niejawnych. Wiemy jednak, że sąd utrzymał w mocy unieważnienie uchwał, a to według Pawła Knuta drogowskaz w kolejnych postępowaniach.

"Zobaczymy, czy NSA będzie konsekwentny i wszystkie uchwały zaskarżone przez RPO znikną z obrotu. Wyrok ma też znaczenie w walce o równe traktowanie w Polsce, nie tylko wobec osób LGBT, ale wszystkich grup dyskryminowanych. Potrzebujemy, by najważniejsze organy sądowe w państwie nazywały rzeczy po imieniu. I to właśnie się dziś stało.

Już wojewódzkie sądy administracyjne w uzasadnieniach wyroków nie zasłaniały się względami formalnymi, ale odnosiły się wprost do praw człowieka, a także sytuacji społecznej osób LGBT.

Tak np. brzmiała część uzasadnienia WSA w Gliwicach ws. uchwały gminy Istebna:

"Uważna lektura uchwały wskazuje na sposób podejścia jej autorów tak do społeczności LGBT, jak do poszczególnych osób z tego grona. Wynika z niej bowiem, że są to radykałowie, którzy atakują wolność słowa, niewinność dzieci (szczególnie czuły punkt w naszej świadomości społecznej), autorytet rodziny i szkoły oraz swobodę przedsiębiorców, że problemy tego środowiska są wyolbrzymione, a konflikty sztuczne. Mowa w tej uchwale o gorszycielach zainteresowanych wczesną seksualizacją dzieci i o szerzeniu »homopropagandy«. Redakcja zaskarżonej uchwały narusza godność osób, które opisuje i do których się odnosi. Stawia im bez jakiegokolwiek uzasadnienia ciężkie zarzuty, posługując się sloganami i przypisując niegodne intencje i działania, co jest naruszeniem art. 30 Konstytucji”.

Resztę samorządów pogrąży KE?

Sprawy rozpatrywane przed sądami administracyjnymi dotyczą dziewięciu najbardziej drastycznych uchwał przyjętych przez polskie samorządy w latach 2019-2020. W obrocie prawnym wciąż pozostaje ponad 80 podobnych dokumentów.

Do wycofania się z homofobicznych uchwał może zmusić samorządy Komisja Europejska, która w Umowie o Partnerstwie z Polską ws. funduszy spójności zapisała klauzulę niepozwalającą przekazać pieniędzy samorządom, które swoimi działaniami dyskryminują. Brzmi ona dokładnie tak: „Wsparcie polityki spójności będzie udzielane wyłącznie projektom i beneficjentom, którzy przestrzegają przepisów antydyskryminacyjnych, o których mowa w art. 9 ust. 3 Rozporządzenia PE i Rady nr 2021/1060. W przypadku, gdy beneficjentem jest jednostka samorządu terytorialnego (lub podmiot przez nią kontrolowany lub od niej zależny), która podjęła jakiekolwiek działania dyskryminujące, sprzeczne z zasadami, o których mowa w art. 9 ust. 3 rozporządzenia nr 2021/1060, wsparcie w ramach polityki spójności nie może być udzielone”.

Więcej pisaliśmy o tym tutaj:

Jednak były RPO, prof. Adam Bodnar w rozmowie z OKO.press przekonywał, że z uchwałami wciąż można walczyć przed sądami.

"Skoro nie ma dziś woli politycznej, by uchylać resztę szkodliwych dokumentów, trzeba iść za ciosem. Formalnie drogi są dwie: uchylić dokument mógłby wojewoda w ramach czynności nadzorczych. Ale wiemy, że to polityczne science fiction.