Koszt zabawy w „rząd Morawieckiego”. Osoby z niepełnosprawnościami zaraz stracą prawa do świadczeń

System wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami oparty jest na orzeczeniach “o niepełnosprawności”. Są one regularnie weryfikowane – jednak w pandemii nie było to możliwe, więc władza te orzeczenia ustawowo przedłużyła do czasu “po pandemii”.

Niestety, “po pandemii” okazało się też czasem kampanii wyborczej i wyłanianiem rządów – więc władza już nie zauważyła, że wygasa właśnie cała grupa orzeczeń, które – bez pandemii – wznawiane byłyby sukcesywnie.

Teraz w komisjach orzeczniczych robią się zatory (czas oczekiwania na przyjęcie przed komisją wynosi nawet osiem miesięcy) i orzeczeń po prostu wznowić się nie da. Konsekwencją jest utrata zasiłku pielęgnacyjnego czy świadczenia pielęgnacyjnego. Nie ma też prawa do ulgi rehabilitacyjnej (co pozwala odliczyć wydatki na leki). Wygasają też uprawnienia do parkowania na miejscach dla osób z niepełnosprawnościami. I trudne już życie po prostu zamienia się w piekło.

Proszę czekać

Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na problem jeszcze przed wyborami – to tej pory nie dostał jednak odpowiedzi. Tymczasem kolejne osoby piszą do RPO o pomoc.

„Dziennik Gazeta Prawna” opisuje sprawę syna Moniki Woźniak

Termin ważności jego ostatniego orzeczenia "upływał 6 września 2023 roku. Wniosek o jego przedłużenie, zgodnie z przepisami, złożyła wcześniej – 18 sierpnia. Po miesiącu przyszło pismo. Powiatowy zespół zawiadamiał, że wniosek w sprawie wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności nie może być rozpatrzony w terminie, o którym mówi art. 35 par. 3 k.p.a. (czyli w ciągu miesiąca), z powodu długiej listy oczekujących na komisję z lekarzem specjalistą odpowiednim dla danego schorzenia. Jednocześnie wyznaczono nowy termin – 17 października. Gdy się zbliżał, kobieta dzwoniła, aby się upewnić, czy jest aktualny. Najpierw usłyszała: „damy znać”. A potem: „nieaktualny, proszę się dowiadywać”. W listopadzie, że ma dzwonić na początku grudnia i być może będą terminy na „po nowym roku”. To oznaczało kolejne dni bez orzeczenia, a więc i bez środków ze świadczenia, ok. 2,5 tys. zł miesięcznie.

Przedłużmy ważność orzeczeń, rozładujmy kolejki

Organizacje pozarządowe wspierające ruch osób z niepełnosprawnościami przygotowały prosty projekt ustawy wydłużającej obowiązywanie świadczeń o pół roku.

Art. 1. W ustawie o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw z dnia 9 marca 2023 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 852) wprowadza się następujące zmiany:

Art. 23 otrzymuje następujące brzmienie:

„Orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, o którym mowa w art. 15h ustawy zmienianej w art. 10, w brzmieniu dotychczasowym, którego okres ważności:

1. upłynąłby do dnia 31 grudnia 2020 r. – zachowuje ważność do dnia 30 czerwca 2024 r.,
2. upłynąłby w okresie od dnia 1 stycznia 2021 r. do dnia 31 grudnia 2021 r. – zachowuje ważność do dnia 30 września 2024 r.,
3. upłynąłby w okresie od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie niniejszego przepisu – zachowuje ważność do dnia 31 marca 2025 r. – jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego ostatecznego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności”.

Na logikę nie ma w nim żadnego drugiego dna. Projekt rozprawia się z korkiem w komisjach orzeczniczych, jasne jest, że zdecydowana większość orzeczeń zostałaby tam przedłużona, a koszt społeczny wygaśnięcia większości orzeczeń jest po prostu trudny do wyobrażenia.

Czy parlament może to zrobić bez rządu?

Jednak taki projekt – wobec braku rządu – może wyjść wyłącznie z parlamentu, np. jako projekt komisji. Nowa sejmowa większość tymczasem zmaga się z konsekwencjami “ustawy wiatrakowej”, czyli projektu ustawy o kosztach energii z nowymi propozycjami dotyczącymi energetyki wiatrowej.

Ponieważ nie ma prawdziwego rządu i administracją szczebla rządowego zajmuje się wyczekiwaniem na nowe, projekt nie przeszedł całej skomplikowanej ścieżki kontroli. Po prostu pojawił się “znikąd” i rozpętała się polityczna awantura.

Problem w tym, że teraz innej ścieżki dla projektów ustaw nie ma. Także w przypadku sprawy orzeczeń. Administracja rządowa powinna była oszacować skalę problemu — ale brak odpowiedzi na wystąpienie RPO jeszcze sprzed wyborów może świadczyć o tym, że takiej analizy nie ma. To jest właśnie społeczny koszt zabawy w dwutygodniowy rząd Morawieckiego. Który na razie płacą osoby z niepełnosprawnościami.