Ostre cięcie cesarskiego cięcia. Kobiety tracą kontrolę nad własnym porodem. "Czujemy się oszukane"

Uwaga. W poniższym zestawieniu przyjęto odsetek cesarskich cięć w Polsce z 2013 roku - 34,7 proc., zamiast 43,2 w 2015 roku.

1. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

2. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.

3. Ograniczenie prawa, o którym mowa w ust. 1 i 2, może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa.

4. Tryb udzielania informacji, o których mowa w ust. 1 i 2, określają ustawy, a w odniesieniu do Sejmu i Senatu ich regulaminy.

Rekomendacje otrzymali również konsultanci krajowi w dziedzinach perinatologii, pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego, Prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia".

Kierunki działań w celu zmniejszenia liczby cesarskich cięć

rekomendowane przez Zespół roboczy powołany zarządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. (Dz. Urz. Min. Zdrow. poz. 73)

Cięcie cesarskie, zgodnie z definicją Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, jest to operacja położnicza mająca na celu ukończenie ciąży lub porodu, gdy dalsze oczekiwanie na ich naturalne zakończenie przedstawia niebezpieczeństwo dla matki i dziecka.

I. Aktualne zalecenia i rekomendacje

1. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w rekomendacjach dotyczących cięcia cesarskiego (WHO Statement on Caesarean Section Rates 2015 r.) nie wskazuje zalecanego odsetka cięć cesarskich (w zaleceniach obowiązujących w latach 1985-2014 za optymalny odsetek c. c. uznano 10%–15%), lecz podtrzymuje swoje stanowisko o wyjątkowości tego zabiegu. W ocenie WHO operacje te są skuteczne jeśli chodzi o ratowanie życia matek i dzieci, ale tylko wtedy, gdy są zastosowane zgodnie ze wskazaniami medycznymi. Wysoki odsetek cięć cesarskich nie jest skojarzony ze zmniejszeniem umieralności okołoporodowej matek i noworodków.
2. W ocenie Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego decydujące znaczenie przy wyborze metody ukończenia porodu ma sytuacja położnicza oraz doświadczenie lekarza podejmującego decyzję. Do podjęcia decyzji o sposobie rozwiązania ciąży, czy ukończenia porodu konieczna jest szczegółowa analiza aktualnej sytuacji położniczej (Poręba, M. Jędrzejko, A. Poręba i U. Sioma-Markowska „Wskazania do cięcia cesarskiego”, Perinatologia, Neonatologia, tom 1, zeszyt 1, 11–18, 2008).
3. Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 2017 r. poz.125, z późn. zm.) w art. 34 ust 1 i 2 wskazuje, że „lekarz może wykonać zabieg operacyjny albo zastosować metodę leczenia lub diagnostyki stwarzającą podwyższone ryzyko dla pacjenta, po uzyskaniu jego pisemnej zgody. Przed wyrażeniem zgody przez pacjenta w sytuacji, o której mowa w ust. 1, lekarz ma obowiązek udzielenia mu informacji zgodnie z art. 31”. Przywołany art. 31 ust. 1 ustawy stanowi, że „lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi lub jego ustawowemu przedstawicielowi przystępnej informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu”. Tak więc, zgodnie z postanowieniami ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz podejmuje autonomiczną decyzję o sposobie prowadzenia porodu i zakończenia ciąży. Należy zaznaczyć, że jako obowiązujące w tym aspekcie postrzegane są wskazania do cesarskiego cięcia wydane w 2008 r. przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne – rekomendacje te zostały opublikowane w „Ginekologii Polskiej” (Ginekol Pol. 2008, 79, 378-384). Rekomendacje są wyrazem merytorycznego stanowiska ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w tej sprawie. Obecnie trwają prace ww. Towarzystwa nad nową wersją Rekomendacji, dostosowaną do aktualnej sytuacji oraz uwzględniającą postęp wiedzy medycznej.

II. Dane statystyczne dotyczące porodów, w tym porodów zakończonych cięciem cesarskim

Tab. 1. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), 2015 r., dokument "Health at a Glance. OECD Indicators".

Zgodnie z powyższym wykresem, w 2013 r. Polska ze wskaźnikiem 34,6% cesarskich cięć zajmowała wysoką 8 pozycję wśród państw OECD ze względu na częstość ich wykonywania. Pierwsze miejsce pod tym względem w ogólnej liczbie porodów w 2013 r. zajmowała Turcja (50,4 proc.), Meksyk (45,2) i Chile (44,7). Przed Polską są jeszcze Włochy, Korea, Węgry i Portugalia (35-36,1 proc.). Najmniej cięć wykonuje się w Islandii (15,2 proc), w Izraelu (15,4), Holandii i krajach skandynawskich.

Tab. 2. Cięcia cesarskie na trzech poziomach opieki perinatalnej w 2015 r.

Źródło: „Umieralność okołoporodowa wczesna (0-6) płodów i noworodków Polska -2015 oraz 2001-2015” - opracowanie prof. M. Troszyński IMID 2016 r.)

W ocenie Prof. M. Troszyńskiego poziomy opieki perinatalnej w kontekście wskaźników cięć cesarskich w 2015 r. wskazują na brak wpływu dwóch pierwszych poziomów opieki perinatalnej na bardziej rozważne prowadzenie tej opieki.

W 2015 roku wykonano 158 248 cięć cesarskich, stanowiło to 43.2% wszystkich porodów i było najwyższym wskaźnikiem od 30 lat, gdy liczba cięć cesarskich zaczęła znacząco wzrastać. Fenomen ten zauważony został przez National Institutes of Health (NIH) w USA, gdzie odsetek cięć cesarskich nie przekracza 35%. Najwyższy wskaźnik przekraczający połowę wszystkich porodów zanotowały województwa: łódzkie - 51.0%, podkarpackie – 50.8% i świętokrzyskie 50.3%. Wyjątkowo wysoki zanotowano także w województwie zachodniopomorskim – 48.2% i podlaskim – 47.5%. Wysokie poziomy wskaźnika cięcia cesarskiego – ale najniższe w rankingu województw wykazały dwa województwa: pomorskie – 32.4% i kujawsko-pomorskie – 34.5%. Trzecie województwo z kolei o współczynniku niższym niż 40.0% wykazało województwo wielkopolskie – 37.2%. W ocenie Pana Prof. Troszyńskiego, poza tymi dwoma, względnie trzema województwami, epidemia nieuzasadnionego względami medycznymi wzrostu cięć cesarskich dalej się rozszerza.

Tab. 3. Cięcia cesarskie w latach 2001-2015 - „Umieralność okołoporodowa wczesna (0-6) płodów i noworodków Polska -2015 oraz 2001-2015” (opracowanie prof. M. Troszyński IMID 2016 r.)

Z powyższej tabeli wynika, że liczba cięć cesarskich systematycznie wzrasta, średnio o około 1,5-2% rocznie.

Tab. 4. Liczba porodów w 2016 r. z podziałem na fizjologiczne, cięcia cesarskie, inne (źródło Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia - sprawozdanie MZ-29)

Z powyższych informacji, uzyskanych z Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia zawartych w formularzu statystycznym MZ-29 (sprawozdanie o działalności szpitala ogólnego), wynika, że w 2016 roku wskaźnik cięć cesarskich wyniósł 43,56, to jest o 0,31 proc. więcej niż w roku poprzednim.

Tab. 5. Liczba porodów rozliczonych przez NFZ w 2016 roku ze szczegółowym podziałem na województwa i rozpoznania.

Źródło: Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia

Tab. 6. Liczba porodów zakończonych cięciem cesarskim w 2016 r.

Źródło: Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia

Z danych Narodowego Funduszu Zdrowia z 2016 roku wynika, że płatnik rozliczył 350 675 porodów. W ramach tej liczby, aż 160 796 zakończyło się cięciem cesarskim. Wskaźnik cięć cesarskich w Polsce dynamicznie wzrasta: w 2015 r. wyniósł 43,2 proc., a w 2016 roku na podstawie danych NFZ wyniósł 45,8 proc.

III. Dane dotyczące powikłań po cięciu cesarskim

Cięcie cesarskie, podobnie jak każda operacja brzuszna, nie jest pozbawiona powikłań. Wykonanie następnego cięcia cesarskiego znamiennie podnosi liczbę powikłań – wczesnych, późnych i odległych, niekiedy groźnych dla życia i zdrowia kobiet1).

W przedstawionym Zespołowi opracowaniu Pana prof. Sławomira Suchockiego2) wymieniono najczęstsze powikłania po cięciu cesarskim. Najcięższym, tragicznym powikłaniem jest zgon kobiety. Ryzyko zgonu po cięciu cesarskim jest 2-4 razy wyższe w porównaniu z porodem siłami natury. Natomiast w przypadku cięć cesarskich ze wskazań nagłych, ryzyko zgonu jest 6 razy częstsze w porównaniu z porodem fizjologicznym.

Wśród najczęstszych, wczesnych powikłań po cięciu cesarskim wymienia się :

1. krwotok okołoporodowy wymagający transfuzji krwi (2,4 – 6 proc.);
2. zapalenie błony śluzowej macicy (12-20 proc.);
3. powikłania zakrzepowo-zatorowe, w tym zatorowość płuc (RR = 5-7);
4. wycięcie okołoporodowe macicy (2-10/1000 c. c.) vs. 0,1/1000 psn;
5. niedrożność porażenna jelit (1-3 proc.);
6. uszkodzenie pęcherza moczowego (0,3 – 3 proc.);
7. uszkodzenie jelita (0,5 proc.);
8. inne urazy jatrogenne, w tym urazy noworodka.

Do powikłań późnych i odległych należy zaliczyć:

1. częstsze występowanie łożyska przodującego i wrośniętego (RR = 4-5), ryzyko to wzrasta wybitnie wraz z liczbą przebytych cięć cesarskich (RR = 4 – 35);
2. ryzyko pęknięcia macicy w bliźnie (0,5-1 proc.);
3. ryzyko przedwczesnego oddzielenia łożyska (RR =3);
4. gruczolistość w bliźnie (0,03 proc. - 1,7 proc.);
5. zespół bólowy miednicy mniejszej;
6. przetoki pęcherzowo-maciczne.

W pracy nie przedstawiono powikłań anestezjologicznych u matki i powikłań u noworodków. Najwyższa Izba Kontroli („Opieka okołoporodowa na oddziałach położniczych” - P/15/065) przywołała pracę Jianmeng Liu z Centrum Nauk o Zdrowiu na Uniwersytecie w Pekinie, który dowodzi, że dzieci urodzone przez cięcie cesarskie są bardziej narażone w przyszłości na nadwagę i otyłość. Dziecko, które przychodzi na świat siłami natury, przeżywa w trakcie porodu także silny, ale stopniowy stres, co uodparnia psychikę. Ważny jest też kontakt z florą bakteryjną matki (pierwsza naturalna szczepionka w życiu dziecka). Z kolei zdaniem Mikaela Normana z Karolinska Institut zabieg c. c. może zmienić strukturę DNA dziecka, skutkiem czego dzieci częściej zapadają na choroby immunologiczne, takie jak cukrzyca, rak, astma, alergie. Czynnik, który powoduje zmiany w kodzie genetycznym, to poziom stresu przy narodzinach. Przy porodzie fizjologicznym stres nasila się stopniowo, zaś przy cesarskim cięciu występuje u noworodka olbrzymi szok, który prawdopodobnie „przeprogramowuje” DNA (Cięcie cesarskie i krwiotwórczych komórek macierzystych epigenetyka noworodka – konsekwencje dla przyszłego zdrowia”, opublikowane w American Journal of Obstetrics and Technology z 1 lipca 2014 roku. http://ki.se/en/news/cesareansection-may-cause-epigenetic-changes).

WNIOSKI:

Gwałtowny wzrost cesarskich cięć obserwuje się od 2008 roku. Zespół wyznaczył cel, jakim jest określenie optymalnego odsetka cięć cesarskich na poziomie nie większym niż 30 proc. w okresie 10 lat (przy systematycznym obniżaniu średniej wykonywanych cięć cesarskich średnio o 2 proc. rocznie).

W związku z powyższym Zespół rekomenduje:

1. Przywrócenie jakości opieki trójstopniowej poprzez ograniczenie liczby pacjentek w ciąży patologicznej na I poziomie referencyjności (kobieta w ciąży patologicznej nie powinna być kierowana do porodu do szpitala, który jest do jego przyjęcia nieprzygotowany). Należy zmniejszyć liczbę wykonywanych cięć cesarskich na I poziomie referencyjności do 15 proc. pod ścisłym nadzorem konsultantów wojewódzkich. To tam głównie wykonuje się zabieg cesarskiego cięcia ze względu na braki kadrowe i małe doświadczenie pracującego tam personelu, który nie byłby w stanie zapewnić właściwej opieki matce i jej dziecku w przypadku pojawienia się komplikacji porodowych. Należy rozważyć możliwość wprowadzenia ograniczeń w ramach kontraktów podmiotów leczniczych z I stopniem referencyjności z Narodowym Funduszem Zdrowia w przypadku dużej liczby wykonywanych cesarskich cięć lub wprowadzić obligatoryjnie refundację zabiegu cesarskiego cięcia po wcześniejszej akceptacji wniosku przez konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie położnictwa i ginekologii.
2. Kierowanie pacjentek w kolejnej ciąży, po przebytym pierwszym cięciu cesarskim wyłącznie do szpitali zapewniających opiekę na II i III stopniu referencyjności. Podmioty lecznicze posiadające oddziały położnicze na I poziomie referencyjności nie powinny wykonywać kolejnych cięć cesarskich u pacjentek, które już raz miały je wykonywane. Zgodnie z obowiązującymi standardami w opiece okołoporodowej ciężarna lub rodząca powinna być kierowana do podmiotu leczniczego o poziomie referencyjnym zapewniającym opiekę perinatalną odpowiednią do jej stanu zdrowia oraz przebiegu ciąży lub porodu, z uwzględnieniem faktu, że I poziom opieki perinatalnej obejmuje opiekę nad fizjologicznie przebiegającą ciążą, porodem i połogiem oraz zdrowym noworodkiem, a także krótkotrwałą opiekę nad niespodziewanie występującą patologią ciąży, II poziom opieki perinatalnej obejmuje opiekę nad patologią ciąży średniego stopnia, III poziom opieki perinatalnej obejmuje opiekę nad najcięższą patologią ciąży. W ocenie Najwyższej Izby Kontroli („Opieka okołoporodowa na oddziałach położniczych” - P/15/065) duży udział cięć cesarskich zwłaszcza podczas porodów wykonywanych w ramach I poziomu referencyjnego wskazuje, że jednym z powodów nieprzestrzegania standardów opieki okołoporodowej w tych zakresach może być brak odpowiedniej świadomości i przedmiotowe podejście personelu medycznego do pacjentek oraz chęć jak najszybszego zakończenia porodu.
3. Propagowanie stosowania znieczulenia zewnątrzoponowego, które eliminuje strach przed bólem i może znacznie ograniczyć liczbę cięć cesarskich „na życzenie pacjentki”. Narodowy Fundusz Zdrowia obserwuje spadek liczby cięć cesarskich po wprowadzeniu w lipcu 2015 r. odrębnego produktu rozliczeniowego do rozliczania znieczulenia stosowanego przy porodzie zakończonym drogami natury, wobec czego pacjentki w ciąży fizjologicznej również mogą być objęte bezpłatnym znieczuleniem zewnątrzoponowym. Należy propagować stosowanie niefarmakologicznych i farmakologicznych metod łagodzenia bólu porodowego, w tym analgezję regionalną, która eliminuje strach przed bólem i może znacznie ograniczyć liczbę cięć cesarskich. Należy jednocześnie dążyć do zwiększenia liczby zarówno lekarzy anestezjologów, jak i położnych po ukończonym kursie kwalifikacyjnym w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki w położnictwie i ginekologii, których dostępność w podmiotach leczniczych gwarantuje wykonanie analgezji regionalnej w każdym przypadku, gdy rodząca wyraża taka wolę i nie ma przeciwwskazań medycznych do tego typu znieczulenia.
4. Przestrzeganie przez osobę sprawującą opiekę wymogu wspólnego opracowania z ciężarną planu porodu, o którym mowa w standardach opieki okołoporodowej. Daje on możliwość określenia przez ciężarną własnych preferencji co do przebiegu porodu, w tym znieczulenia. Aktualnie tylko ok.15% rodzących posiada plany porodu.
5. Przestrzeganie wymogów kontraktowania świadczeń, wymagana obecność lekarza specjalisty na dyżurze, właściwa obsada położnych umożliwiająca prowadzenie porodów fizjologicznych z uwzględnieniem standardów opieki okołoporodowej.

Cięcia cesarskie w małych szpitalach (poniżej 365 porodów rocznie) są wykonywane głównie jako cięcia planowane ze względu na braki kadrowe i małe doświadczenie pracującego tam personelu, który nie byłby w stanie zapewnić właściwej opieki matce i jej dziecku w przypadku pojawienia się komplikacji porodowych.

1. Określenie w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz. U. poz. 2069) wzoru karty przebiegu ciąży. Dołączenie do karty przebiegu ciąży formularza konsultacji ciężarnej kwalifikowanej do cięcia cesarskiego z przyczyn pozapołożniczych (opracowany przez Pana Prof. M. Wielgosia z uwzględnieniem uwag Zespołu - formularz w załączeniu).
2. Edukację pacjentek uzupełnioną o kampanię medialną o wpływie cięcia cesarskiego na życie i zdrowie noworodka i matki (opracowanie przez specjalistów materiałów edukacyjnych dla ciężarnych) oraz kierowanie przez lekarzy sprawujących opiekę nad ciężarną do położnej podstawowej opieki zdrowotnej w celu objęcia jej edukacją przedporodową (odnotowanie tego faktu w indywidualnej dokumentacji pacjentki). Zachęcanie kobiet do korzystania ze szkół rodzenia. Zespół rekomenduje opracowanie i wdrożenie standardów szkół rodzenia, zgodnie z modelem przyjętym w woj. dolnośląskim. Potrzeba określenia jednolitych wymogów organizacyjnych i kadrowych (położne, w tym posiadające doświadczenie na sali porodowej, nadzór merytoryczny szpitala lub kliniki nad szkołą rodzenia). Zespół położnych uczestniczących w pracach Zespołu ds. opracowania standardów organizacyjnych opieki okołoporodowej opracował Program Edukacji Przedporodowej z uwzględnieniem zagadnień związanych z cięciem cesarskim, o których mowa powyżej z uwzględnieniem w dużym zakresie standardów edukacji przedporodowej realizowanych od 2009 r. w województwie dolnośląskim. W ocenie Najwyższej Izby Kontroli istotną przyczyną wskazywaną przez ordynatorów skontrolowanych oddziałów jest, wynikająca z niewiedzy o możliwości negatywnych następstw, presja kobiet i osób towarzyszących na rozwiązanie porodu w drodze cesarskiego cięcia oraz obawy lekarzy przed procesem sądowym w przypadku porodu drogami natury zakończonego niepowodzeniem. Wątpliwości budzi rzetelność pouczeń, z którymi zapoznaje się pacjentkę przed wyrażeniem „świadomej” zgody na zabieg cesarskiego cięcia. Brak jest w nich bowiem informacji o szkodliwości zabiegu dla zdrowia dziecka. Edukacja pacjentek przygotowujących się do porodu oraz ich bliskich i akceptacja odbycia porodu naturalnego jest zaś kluczowym instrumentem mogącym doprowadzić do zmniejszenia liczby cesarskich cięć.
3. Dążenie do zmniejszenia liczby wykonywanych cięć cesarskich z powodu zgłaszanego przez położne braku postępu porodu u rodzącej. Uwzględnienie w programach szkolenia praktycznego położnych nauki technik porodowych umożliwiających prowadzenie II okresu porodu w pozycjach wertykalnych.
4. Zmianę/uaktualnienie rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie wskazań do cięcia cesarskiego z 2008 r. W ocenie Najwyższej Izby Kontroli („Opieka okołoporodowa na oddziałach położniczych” - P/15/065) rosnąca liczba cięć cesarskich wykonanych w pierwszej ciąży powoduje, że coraz większa grupa kobiet kolejną ciążę rozwiązywać będzie w drodze operacyjnej i powodem co czwartego cięcia cesarskiego było rozwiązanie poprzedniego porodu w ten sposób. Ponadto, pacjentki przed zabiegiem cięcia cesarskiego podpisywały opracowany przez ówczesne Polskie Towarzystwo Ginekologiczne formularz „świadomej zgody na operacyjne rozwiązanie ciąży metodą cesarskiego cięcia”, w którym informowano je o możliwości wystąpienia 11 powikłań, w tym urazów u noworodka podczas otwierania macicy lub wydobywania płodu. Nie było natomiast informacji o zagrożeniach dla zdrowia dziecka. Tymczasem według naukowców poród drogą cięcia cesarskiego ma dalekosiężne skutki dla zdrowia dzieci. Prace nad nowymi Rekomendacjami trwają. Na formularzu świadomej zgody opracowanym przez Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników powinny być przedstawione powikłania wczesne i odległe mogące wystąpić u matki i dziecka, a także zagrożenia dla zdrowia dziecka związane z cięciem cesarskim.
5. Wprowadzenie wzoru konsultacji kwalifikowania ciężarnych do cięcia cesarskiego z informacją na odwrocie o najczęściej występujących powikłaniach po cięciu cesarskim zarówno u matki jak i dziecka oraz późniejszych zagrożeń dla zdrowia dziecka.
6. Doprecyzowanie terminu opracowania planu porodu, o którym mowa w części IV załącznika do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 września 2012 r. w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem (Dz.U. z 2016 r. poz.1132). Plan ten pozwala na wcześniejsze przygotowanie kobiety do porodu, sprecyzowanie oczekiwań i ewentualną jego modyfikację w stosunku do zaistniałej sytuacji zdrowotnej pacjentki. Wspólne przygotowanie planu porodu z osobą sprawującą opiekę nad ciężarną pozwoli na właściwe ukierunkowanie jej podczas wybierania najlepszego ze względu na bezpieczeństwo jej i dziecka miejsca porodu. W opinii Zespołu Konsultanta Krajowego w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego opracowanie planu porodu powinno mieć miejsce po 30 tyg. ciąży z możliwością dalszego modyfikowania.
7. Stosowanie próby porodu naturalnego u pacjentek po przebytym cięciu cesarskim. Do podjęcia próby porodu nie będzie potrzebna wcześniejsza akceptacja pacjentki - zwłaszcza w sytuacji, kiedy doszło do samoistnego rozpoczęcia porodu.
8. Przedporodowa ocena stanu wewnątrzmacicznego zagrożenia płodu powinna wynikać z całościowej analizy stanu klinicznego, nie powinna być dokonywana wyłącznie na podstawie zapisu KTG.
9. Edukacja lekarzy położników w zakresie stosowania kleszczy i próżniociągu położniczego – także z zastosowaniem symulatorów medycznych.
10. Lekarz odpowiadający za poród decyduje o sposobie rozwiązania a nie lekarz prowadzący ciążę - pozwoli to uniknąć sytuacji, że pacjentka trafia od swojego lekarza prowadzącego z ustalonym sposobem zakończenia ciąży.

Członkowie Zespołu jednoznacznie uznali za niezasadne rekomendowanie wskazań do cięcia cesarskiego bez wskazań medycznych na tzw. „żądanie pacjentki”. Zespół przyjął dowolność w stosowaniu klasyfikacji do cięć cesarskich Robsona.

Rekomendacje zostały przedstawione do opiniowania:

1. Prof. Krzysztof Czajkowski - Konsultant Krajowy w dziedzinie położnictwa i ginekologii – [email protected];
2. Prof. dr hab. med. Hubert Huras – Konsultant wojewódzki w dziedzinie położnictwa i ginekologii dla województwa małopolskiego – [email protected];
3. Prof. dr hab. med. Krzysztof Preis – Kierownik Katedry Perinatologii i Kliniki Położnictwa Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego – [email protected];
4. Prof. zw. dr hab. n. med. Bożena Leszczyńska – Gorzelak – Konsultant wojewódzki w dziedzinie perinatologii dla województwa lubelskiego, p.o. Kierownika Katedry i Kliniki Położnictwa i Perinatologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, – [email protected];
5. Prof. dr hab. n. med. Sławomir Suchocki – Dyrektor ds. Medycznych specjalistycznego Szpitala Ginekologiczno-Położniczego im. E. Biernackiego w Wałbrzychu – [email protected];
6. Prof. zw. dr hab. n. med. Anna Kwaśniewska – Kierownik Katedry i Kliniki Położnictwa i Patologii Ciąży Uniwersytetu Medycznego w Lublinie – [email protected], [email protected];
7. Prof. dr hab. med. Mirosław Wielgoś – Konsultant Krajowy w dziedzinie perinatologii, Prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników – [email protected];
8. Pani Leokadia Jędrzejewska – Konsultant Krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego – [email protected];
9. Pani Edyta Dzierżak-Postek – Kierownik Oddziału Położniczego C Centrum Medycznego „Żelazna” Sp. z.o.o. Szpitala Specjalistycznego Św. Zofii w Warszawie – [email protected].

Załącznik:

1. Formularz konsultacji ciężarnej kwalifikowanej do cięcia cesarskiego z przyczyn pozapołożniczych

1 „Jak ograniczyć epidemię cięć cesarskich” prof. dr hab. n. med. Sławomir Suchocki

2 J. w.