Pandemia dobra dla klimatu? Spadek emisji CO2 największy w historii, ale ocieplenia i tak nie zatrzyma

Prawie miesiąc temu pisaliśmy o pierwszych szacunkach spadku emisji dwutlenku węgla (CO2) na skutek światowej recesji spowodowanej pandemią COVID-19. Według jeszcze nielicznych wtedy opracowań, kryzys gospodarczy miał doprowadzić do spadku o ok. 0,3-1,2 proc. w tym roku.

Najnowsze – choć wciąż szacunkowe – analizy sugerują, że będziemy mieć do czynienia z największym spadkiem emisji w historii, bo aż o prawie 5 proc. Do takich wniosków doszedł zespół portalu Carbon Brief z Wielkiej Brytanii, zajmującego się nauką o klimacie i polityką klimatyczną.

Analitycy Carbon Brief oszacowali prawdopodobne spadki emisji CO2 w kluczowych dla poziomu emisji CO2 dziedzin życia i gospodarki dotkniętych przez pandemię. Pod uwagę wzięto całościowo gospodarki dwóch największych emitentów, czyli Chin i USA.

Spadek emisji w Unii Europejskiej oszacowano na podstawie analizy rynku handlu emisjami EU ETS. Pod uwagę wzięto też indyjski sektor energetyczny oraz światowy rynek ropy.

Trwające zamknięcie niemal wszystkich gospodarek świata – tzw. lockdown – oraz prawdopodobne powolne ich „odmrażanie”, które według niektórych ekspertów może zakończyć się dopiero w 2022 roku (sic!), spowodują rekordowy spadek emisji CO2 o ok. 2 mld ton, czyli ponad 5,5 proc. wartości roku 2019. Jeśli dodamy do tego sektory i kraje nieujęte w analizie, spadek może wynieść nawet trochę więcej.

To nadal za mało

Niestety, nawet tak bezprecedensowe ograniczenie podgrzewających Ziemię gazów cieplarnianych to zdecydowanie za mało, byśmy mogli marzyć o zatrzymaniu wzrostu temperatury na poziomie 1,5°C do końca XXI wieku.

By tak się stało, potrzebna jest celowa polityka klimatyczna, nie światowy kataklizm systemów opieki zdrowotnej okupiony – jak dotąd – ponad 135 tys. ofiar śmiertelnych przy ponad 2 mln zachorowań.

Ropa w dół

Według analizy Carbon Brief największy wpływ na zmniejszenie emisji w 2020 roku będzie mieć załamanie na rynku ropy. Ceny surowca spadły o ponad 60 proc. przez ostatnie trzy miesiące z powodu gwałtownego spadku popytu po wprowadzeniu lockdownów, a także przez wojnę cenową między Rosją a Arabią Saudyjską.

OPEC, czyli kartel państw-producentów ropy, wraz z m.in. Rosją i Meksykiem podjęli w tym tygodniu próbę zażegnania spadków cen surowca, decydując się na ograniczenie produkcji o 9,7 mln baryłek dziennie od maja. To największe cięcie w historii kartelu, choć analitycy wskazują, że daleko niewystarczające wobec potężnego spadku popytu.

Recesje po pandemii

Drugim w kolejności czynnikiem, który przyczyni się do spadku emisji CO2 na skutek pandemii, będzie recesja w Unii Europejskiej, następnie recesje w Chinach, USA i Indiach.

Autorzy analizy Carbon Brief piszą też, że warto wziąć pod uwagę fakt, że nawet „10-proc. spadek emisji w 2020 roku wciąż oznacza wpompowanie do atmosfery ok. 33 mld ton CO2, czyli więcej niż w jakimkolwiek roku poprzedzającym rok 2010”.

Sam spadek emisji nie jest więc wystarczający, by ogłosić sukces, bo odbędzie się z wyższego poziomu – ponieważ żaden z przeszłych spadków nie okazał się długotrwały.

Niewiele wskazuje na to, by i tym razem wstrząs gospodarczy, oraz – być może – polityczny, wywołany pandemią miał doprowadzić do przewartościowania polityki gospodarczej tak, by powrót do (nowej) normalności po pokonaniu wirusa odbył się z poszanowaniem klimatu i natury.

Komisja Europejska zarzeka się, że jej ambitne plany zaostrzenia polityki klimatycznej i środowiskowej, czyli tzw. Zielony Ład, będą realizowane bez zmian, a nawet z jeszcze większą determinacją.

Ambicje ambicjami, pandemia zmusiła Brukselę do zmian w „rozkładzie jazdy” według którego miały postępować prace nad Zielonym Ładem, doniósł dziś portal Euractiv. Na rok 2021 przesunięto np. prace nad nową strategią adaptacji do zmian klimatycznych. Komisja Europejska rozważa też opóźnienie prac na strategią dla morskiej energetyki odnawialnej, czyli wykorzystaniu morskiej energetyki wiatrowej czy energii przypływów. Prawdopodobnie opóźnieniu ulegnie też przyjęcie unijnej strategii różnorodności biologicznej na rok 2030.

Głos Brukseli jest jednak osamotniony, a przywódcy tacy, jak Donald Trump czy prezydent Brazylii Jair Bolsonaro aktywnie sprzeciwiają się działaniom na rzecz klimatu i środowiska.

Oddzielić wzrost od emisji

„Nie ma powodu, aby oczekiwać, że kryzys koronawirusowy przyspieszy przyjazne dla klimatu oddzielenie wzrostu gospodarczego od emisji, chyba że wysiłki na rzecz przywrócenia równowagi po pandemii uznają tę zmianę za priorytet. [Niestety] obecny kryzys może jedynie tymczasowo ograniczyć emisje. Gdy ponownie otworzą się fabryki, ludzie wsiądą do samochodów, by dojechać do pracy, a samoloty znów wzniosą się w powietrze, w strukturze globalnej gospodarki zmieni się niewiele, a postęp w kierunku zerowych emisji netto będzie prawdopodobnie powolny jak do tej pory” - piszą autorzy analizy.

Szacuje się, że bez pandemii światowe emisje wzrosłyby o ok. 1 proc. w 2020 roku, czyli o prawie 500 mln ton.