Jak PiS wypromował „polskie obozy zagłady"

Prawo i Sprawiedliwość za pomocą Reduty Dobrego Imienia i Polskiej Fundacji Narodowej miało walczyć ze sformułowaniami „polskie obozy zagłady/koncentracyjne/śmierci". Na razie niezdarna polska dyplomacja osiągnęła coś wręcz przeciwnego: fraza ta stała się niezwykle popularna, a internauci z zagranicy dopytują, czy to prawda, że Polacy tworzyli obozy koncentracyjne dla Żydów. Setki tysięcy, a nawet miliony osób na świecie dowiedziały się o istnieniu „polskich obozów”.

Informacje o ustawie, która ma karać za naruszenie dobrego imienia "Narodu Polskiego i Polskiego Państwa", znalazły się w mediach na całym świecie - od BBC i Washington Post po Al Jazeerę. Przeciwko ustawie protestowało amerykańskie Muzeum Holocaustu, Komitet Żydów Amerykańskich i naukowcy zajmujący się zagładą.

Kiedy świat zachodni obchodził Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu (27 stycznia), polskie państwo było obecne na międzynarodowej scenie jako spadkobierca „polskich obozów śmierci”.

Podobny efekt - choć na mniejszą skalę - uzyskał europoseł PiS Ryszard Czarnecki, który porównał Różę Thun do szmalcowników. Ten skandaliczny i absurdalny zarazem gest zwrócił uwagę Europy na ten wstydliwy wątek polskiej historii wojennej.

"Brak skutecznych działań komunikacyjnych"

Portal Polityka w sieci przeanalizował rozchodzenie się hasztagów #PolishDeathCamps i #GermanDeathCamps na Twitterze w weekend 26-28 stycznia. Jeszcze w piątek rano o „polskich obozach śmierci” mało kto pisał. W raporcie „Jak w 24h #Polska przegrała bitwę informacyjną w social media” autorzy piszą:

W sieci krążył nie tylko ten zwrot, ale też zdjęcia z marszu ONR i grafiki negatywnie ukazujące Polaków. Autorzy "Polityki w sieci" zwracają uwagę, że zabrakło skutecznej reakcji ze strony polskich władz, konta polskich instytucji nie zostały zaangażowane w odwrócenie tego trendu. Zupełnie inaczej działał Izrael: "Państwo Izraelskie automatycznie narzuciło komunikacje, «krytykując» działania rządu Polskiego”.

Autorzy podsumowują:

„Od kilku miesięcy wizerunek Polski jest skutecznie dyskredytowany w światowych mediach społecznościowych. Główne powody tego stanu rzeczy to:

1. Brak skutecznych działań komunikacyjnych na poziomie tworzenia prawa (po co, dlaczego dane prawo jest wdrażane?).
2. Brak wpływowych (budowanych latami) w języku angielskim.
3. Brak dobrze wypozycjonowanej w serwisach obcojęzycznych biblioteki ze źródłami w temacie #GermnaDeathCamps.
4. Brak walki/reakcji z/na „kliszami”.
5. Brak działań naprawczych i nieskoordynowane działania kryzysowe.
6. Brak aliantów w sieci innych Państw.

Bez względu na przynależność polityczną wizerunek Polski jako Państwa nazistowskiego jest niekorzystny dla każdego obywatela, dlatego bez skutecznego planu działania nie ma szans na odbudowę wizerunku Polski w świecie”.

Karski, Nałkowska, Obama

Termin „polskie obozy śmierci” został po raz pierwszy użyty przez… Polaka. I to nie byle kogo, bo samego Jana Karskiego, który próbował zaalarmować Zachód o zbrodniach Niemców. W 1944 roku opublikował on artykuł pt. „Polish Death Camps” w amerykańskim piśmie „Collier’s”.

Pisarka Zofia Nałkowska pisała tuż po wojnie w znanych dobrze polskim uczniom „Medalionach”:

„Nie dziesiątki tysięcy i nie setki tysięcy, ale miliony istnień człowieczych uległy przeróbce na surowiec i towar w polskich obozach śmierci. Oprócz szeroko znanych miejscowości, jak Majdanek, Oświęcim, Brzezinka, Treblinka, raz po raz odkrywamy nowe, mniej głośne”.

Z czasem zbitka ta pojawiała się w zagranicznych mediach i w ustach polityków jako skrót myślowy. O „polskich obozach" mówił nawet Barack Obama, a później wyrażał ubolewanie za to w oficjalnym liście.

Sformułowanie pojawiało się od czasu do czasu wpisując się w rozpowszechnione przekonanie o antysemityzmie Polaków, na co jest wiele historycznych dowodów.

Polska prawica uznała to jednak za międzynarodowy spisek przeciwko Polakom. Zamiast założyć, że używanie takich słów bierze się z niewiedzy o polskiej historii, doszukiwano się celowego poniżania Polaków.

Wybielić Polaków

Walka z "polskimi obozami" jest elementem szerszej strategii PiS - odzyskiwania godności, "podnoszenia z kolan". Na polskim podwórku miała ona postać walki z rzekomą "pedagogiką wstydu" - próby pokazywania złożoności polskiej historii formacja Kaczyńskiego i bliskie jej media oskarżały o odbieranie dumy z przeszłości.

To tą bronią Andrzej Duda zaatakował Bronisława Komorowskiego w 2015 roku. W trakcie debaty prezydenckiej w 2015 roku Duda zarzucił byłemu prezydentowi, że nie dość broni dobrego imienia Polski:

„W 2011 roku na uroczystości upamiętniające ofiary w Jedwabnem wysłał pan list, który odczytał Tadeusz Mazowiecki. (...) W nim zawarł pan stwierdzenie: «naród ofiar był także sprawcą».

PiS postanowił przekonać świat, że Polki i Polacy nigdy nie zabili żadnego Żyda ani Żydówki - co jest zasadniczo sprzeczne z faktami. Do wyborów partia Dudy i Kaczyńskiego szła z programem, w którym napisano: „Państwo, które pierwsze i za cenę wielkich ofiar przeciwstawiło się zbrojnie niemieckiemu nazizmowi i jednocześnie padło ofiarą sowieckiego komunizmu, jest przedstawiane jako współsprawca zbrodni.

Fałszuje się obraz Holocaustu, który na naszych ziemiach w sposób zorganizowany realizowały organy państwa niemieckiego jednocześnie dokonując niezwykle brutalnych, krwawych i masowych represji wobec Polaków jako narodu, też mających charakter ludobójstwa”.

Po wygranych wyborach PiS uciekł się do narzędzi państwowych i prawa, które miałoby kontrolować - i w skali międzynarodowej - wizerunek Polski i zmieniać negatywne stereotypy. Wątpliwe, czy poprawę wizerunku kraju można uzyskać przy pomocy prawa karnego, a rzecz jest szczególnie delikatna, gdy w debacie spotykają się dwie wrażliwości (polska z izraelską i polska z ukraińską), pełne wzajemnych urazów. Otwarty konflikt z władzami Izraela budzi uśpione odruchy antysemickie w Polsce i antypolskie w Izraelu, w skali globalnej odżywa obraz Polaka nacjonalisty i antysemity.

A słowo, którego miało nie być robi karierę.