Polski wstyd. Alimenciarze mają już 12,3 mld zł długu

W ciągu czterech ostatnich lat zobowiązania rodziców wobec dzieci wzrosły ponad dwukrotnie. Jeszcze w 2015 roku zadłużenie sięgało 5 mld zł. Z danych Krajowego Rejestru Długów wynika, że rok 2019 skończył się niechlubnym wynikiem 12,3 mld długu.

Jednocześnie, powoli zaczęła zmniejszać się liczba dłużników alimentacyjnych. W 2017 roku było to 324 tys. osób, rok później - 312 tys., a w 2019 - 301,2 tys. Oznacza to, że pogłębia się zadłużenie już niepłacących. Pokazują to dane KRD, z których wynika, że na jednego "alimenciarza" przypada dług w wysokości 40,7 tys. zł. W roku 2015 było to średnio 29 tys. zł. Za to rekordzista z województwa małopolskiego zalega z wypłatą 800 tys. zł.

Kim jest dłużnik? Ze statystyk wiemy, że w 94 proc. przypadków jest to mężczyzna, najczęściej w wieku 36-45 lub 46-55 lat, mieszkający w miejscowości do 5 tys. mieszkańców (co ciekawe najniższe zadłużenie - 809 mln zł - mają mieszkańcy miast liczących 5-10 tys. mieszkańców). Z głośnych medialnych historii wiemy, że bez większego wstydu może nim być każdy - sportowiec, działacz społeczny, prezes Telewizji Polskiej.

W OKO.press staramy się być bliżej ludzi. Jeśli chcesz opowiedzieć nam historię walki o alimenty lub podzielić się refleksjami na temat systemu egzekucji i kar, wyślij wiadomość na adres: [email protected]

MS: dorwać alimenciarza

Malejąca liczba nowych dłużników to w opinii Adama Łąckiego prezesa Krajowego Rejestru Długów wynik zaostrzenia przepisów kodeksu karnego. W 2017 roku Ministerstwo Sprawiedliwości doprecyzowało definicję uchylania się od alimentów. Wystarczą trzy miesiące zaległości, by dłużnika zacząć ścigać.

Wcześniej alimenciarze hakowali system - by uniknąć kary, co miesiąc wpłacali przysłowiową złotówkę. Dziś albo płacisz całość, albo zalegasz i uruchamiasz całą machinę dyscyplinującą - od wezwań do prokuratury, przez automatyczny wpis do BIG i utratę zdolności kredytowej, aż po skierowanie na roboty publiczne lub odebranie prawa jazdy.

To, co zmieniło się w ostatnich latach, to także kary dla pracodawców, którzy ułatwiają alimenciarzom uchylanie się od płacenia i wypłacają im pieniądze pod stołem. Za uczestniczenie w "zorganizowanej grupie wsparcia alimenciarza" (określenie używane przez komorników) grozi grzywna od 1,5 do 45 tys. zł.

Kary nie zmniejszają długu

Kwota długu pokazuje jednak, że samo dyscyplinowanie nie wystarczy. A działa głównie na tych, którzy wciąż mają niewielkie kwoty do spłaty. Mimo to już w 2018 roku Zbigniew Ziobro ogłosił sukces.

Według ministra sprawiedliwości, który posiłkował się danymi Ministerstwa Rodziny, od 2015 roku egzekucja alimentów wzrosła z 13 do 34 proc. Inne dane przedstawia Krajowa Rada Komornicza. Z ich szacunków wynika, że ściągalność od 2012 roku utrzymuje się na niskim poziomie i wynosi ok. 19 proc.

Skąd te rozbieżności? Ministerstwo Sprawiedliwości porównuje ściągalność z kwotami wypłat z Funduszu Alimentacyjnego, a KRK - do toczących się egzekucji komorniczych. Statystyki Ministerstwa mogą być niemiarodajne, bo z roku na rok maleje liczba osób uprawnionych do pobierania świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego.

W szczytowym momencie (rok 2012) korzystało z niego 339,5 tys. dzieci. W pierwszym kwartale 2019 roku odnotowano najniższy wynik w historii Funduszu - pieniądze dostało zaledwie 241 tys. osób.

Bez wsparcia jest więc 750 tys. dzieci. Wszystko przez absurdalnie niski próg dochodowy. Do 1 października 2019 roku wynosił 725 zł, a to oznacza, że od stycznia 2019

Minister Elżbieta Rafalska już w 2018 roku zdecydowała, że próg wzrośnie, ale jedynie o 75 zł. Jak wielokrotnie pisaliśmy, ta korekta nie zmieniła wiele, bo w styczniu 2020 roku płaca minimalna znów wzrosła, pozostawiając kolejne rodziny bez wsparcia funduszu.

Po pierwsze, edukować!

Ofensywa alimentacyjna to jeden z flagowych prospołecznych projektów Zbigniewa Ziobry. Problem w tym, że Ministerstwo Sprawiedliwości wymyśla coraz to nowe mechanizmy dyscyplinujące, zupełnie nie zwracając uwagi na to, że tym, co naprawdę hamuje skuteczność, jest wszechobecna postawa pobłażania wobec alimenciarzy.

Jak wynika z badań przeprowadzonych przez Rejestr Dłużników BIG w lutym 2016 roku:

• aż 37 proc. badanych nie widzi nic złego w pracy na czarno, jeśli to pozwoli uniknąć ściągania długów alimentacyjnych z pensji.
• 28 proc. nie miałoby skrupułów, by przepisać majątek na rodzinę, aby uciec przed płaceniem alimentów,
• 23 proc. jest gotowe usprawiedliwić ludzi, którzy często zmieniają rachunki bankowe, aby uniknąć zajęcia komorniczego za niepłacenie alimentów.

Kilka przepisów kodeksu karnego nie zlikwiduje szarej strefy, w której wciąż uchodzi nakłanianie szefów do zmniejszenia pensji i wypłaty reszty pieniędzy bez umowy, prowadzenie działalności gospodarczej, która według dokumentów nie przynosi dochodów, przepisywanie nieruchomości na innych członków rodziny, a nawet opuszczenie kraju. Tyle energii i pomysłowości wkładają dłużnicy w to, żeby nie zapłacić swoim dzieciom. A co na to społeczeństwo?

Na poziomie deklaracji postawy alimenciarzy Polacy oceniają zdecydowanie negatywnie. Z sondażu przeprowadzonego przez Kantar Millward Brown na zlecenie KR BIG i Rzecznika Praw Obywatelskich w 2017 roku wynika jednak, że mało kto reaguje. Do bezczynności przyznało się 40 proc. badanych, podczas gdy średnio 90 proc. nie podoba się unikanie płacenia. Co ich hamowało?

Głównie niechęć do wtrącania się w nieswoje sprawy (36 proc.), brak bliższej znajomości z dłużnikiem (27 proc.), brak poczucia wpływu (8 proc.) i obawa przed utratą znajomości (6 proc.).

To pokazuje, że bez edukacji - np. porządnych kampanii społecznych - alimenciarze będą bezkarni, a dług będzie rósł.