Powiązania z ministrem Ziobrą ma 12 z 15 członków neo-KRS. Ujawniamy

Na czwartek 5 grudnia zaplanowano posiedzenie Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN, podczas którego zapaść ma tzw. orzeczenie wykonujące wyrok TSUE z 19 listopada 2019, który dotyczy m.in. statusu neo-KRS.

Przez ponad 18 miesięcy funkcjonowania, nowa KRS po wielokroć udowodniła, że nie jest organem niezależnym od władzy politycznej. Niejasności dotyczące wyboru jej członków, tajne listy poparcia, nieujawnione do dziś mimo wyroku NSA i żądań sądów, przesłuchania kandydatów trwające ledwie kilkanaście minut czy próba legalizacji własnego statusu przy pomocy TK Julii Przyłębskiej – to tylko kilka jaskrawych przykładów działania ramię w ramię z władzą.

Jednym z kluczowych wątków, jakie rozważać będzie Sąd Najwyższy wykonując wyrok TSUE są powiązania członków nowej KRS z ministrem Zbigniewem Ziobrą i jego ministerstwem sprawiedliwości (patrz dalej - analiza wyroku TSUE).

Przedstawiamy poniżej wszystkie dostępne obecnie informacje o tych powiązaniach. Korzystamy z trzech źródeł:

• stron internetowych sądów. Z nich wiadomo, kto jest prezesem lub wiceprezesem sądu z nadania Zbigniewa Ziobry i czy uzyskał delegację z sądu niższej instancji;
• informacji udostępnianych przez samą KRS – część jej członków, ubiegając się o awans, miała obowiązek przedstawić swój życiorys i wykaz zajmowanych stanowisk;
• Dziennika Urzędowego Ministra Sprawiedliwości, gdzie są dane o udziale sędziów z nowej KRS w ministerialnych zespołach i komisjach.

Lista jest rozwinięciem wcześniejszej publikacji Patryka Wachowca, a także analizy 18 kandydatów do KRS przygotowanej przez Iustitię. Zawiera nowe ustalenia i jest najpełniejszą informacją o powiązaniach neo-KRS z władzą wykonawczą.

Patryk Wachowiec jest analitykiem prawnym Forum Obywatelskiego Rozwoju (FOR), a także współpracownikiem naszego Archiwum Osiatyńskiego.

Na czym polegają powiązania członków neo-KRS z ministerstwem Ziobry

Analizujemy powiązania każdego z 15 sędziów neo-KRS z ministerstwem Ziobry. W grę wchodzi:

• zgłoszenie sędziego do neo-KRS przez osobę powiązaną z ministrem/ministerstwem sprawiedliwości. Kandydata do nowej KRS reprezentował pełnomocnik, który zbierał podpisy poparcia i składał komplet dokumentów w Kancelarii Sejmu; aż 10 z członków rady zgłosiły osoby powiązane z ministrem: inni prezesi z nadania Zbigniewa Ziobry lub politycy z kierownictwa resortu;
• zgłaszający powiązany rodzinnie lub towarzysko – wśród zgłaszających kandydatów na członków KRS znalazły się minimum trzy osoby powiązane z nimi rodzinnie lub towarzysko, które same są beneficjentami zmian w sądownictwie – bracia, rodzice lub partnerzy życiowi, którzy zawdzięczają ministrowi Ziobrze stanowiska prezesów sądów czy też delegacje do resortu sprawiedliwości;
• delegacja do ministerstwa – czworo z członków nowej KRS, chwilę przed objęciem stanowiska, pracowało w resorcie sprawiedliwości, wykonując czynności urzędnicze jako podwładni ministra;
• delegacja do innego sądu – minister sprawiedliwości delegował pięcioro sędziów do pracy w innym sądzie (głównie wyższej instancji - w sądach okręgowych lub apelacyjnych;
• (wice)prezes sądu – minister Ziobro dał aż dziewięciorgu członkom neo-KRS kierownictwo sądów, wcześniej zwolnione w ramach "czystki". Wielu prezesów i wiceprezesów sądów Ziobro odwoływał faksem przy braku merytorycznych podstaw;
• członkostwo w komisji egzaminacyjnej – minister sprawiedliwości powoływał siedmioro członków nowej KRS do zespołów prowadzących egzaminy na radców, adwokatów czy prokuratorów;
• członkostwo w zespole problemowym w ministerstwie sprawiedliwości, np. w zespole ds. postępowań dyscyplinarnych wobec sędziów i asesorów czy zespole przygotowującym system mierzący obciążenie prac sędziów. Łącznie czworo członków KRS pełni/ło taką funkcję;
• rekomendacja przez KRS – mimo ewidentnego konfliktu interesów, dwoje sędziów nowej KRS starała się również o awans do sądu wyższej instancji;
• domniemany udział w "aferze hejterskiej”, w której centralną rolę odgrywał wiceminister Piebiak. Według mediów zamieszanych być mogło trzech członków neo-KRS.

Sędzia po sędzi, prześwietlamy

1. Leszek Mazur – sędzia Sądu Okręgowego (SO) w Częstochowie, przewodniczący KRS

Zgłosił go brat - Witold Mazur, prezes Sądu Apelacyjnego w Katowicach, powołany przez ministra Ziobrę.

2. Dariusz Drajewicz – sędzia Sądu Rejonowego (SR) dla Warszawy-Mokotowa, wiceprzewodniczący KRS

• Zgłoszony przez Łukasza Kluskę, prezesa SR w Pruszkowie, powołanego przez ministra Ziobrę, delegowanego do SO w Warszawie i rekomendowanego przez KRS na stanowisko sędziego SO w Warszawie;
• Sam Drajewicz z kolei zgłosił innego członka KRS, Macieja Miterę.
• Wiceprezes SO w Warszawie, powołany przez ministra Ziobrę.
• Delegowany przez ministra Ziobrę do pełnienia obowiązków sędziego w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie.
• Przedstawiciel ministra sprawiedliwości w komisjach do przeprowadzenia egzaminu radcowskiego w latach 2016-2019.
• Członek komisji egzaminacyjnej ministra sprawiedliwości do spraw aplikacji radcowskiej 2017-2019.
• Członek komisji egzaminacyjnej przy ministrze sprawiedliwości do spraw odwołań od wyniku egzaminu radcowskiego 2018.
• Wymieniany przez media jako uczestnik tzw. „afery hejterskiej”.

3. Jarosław Dudzicz – sędzia SR w Słubicach

• Zgłoszony przez Annę Kuśnierz-Milczarek, prezesa SR w Gorzowie Wielkopolskim, powołaną przez ministra Ziobrę.
• Prezes SO w Gorzowie Wielkopolskim, powołany przez ministra Ziobrę.
• Delegowany przez ministra Ziobrę do pełnienia obowiązków sędziego w SO w Gorzowie Wielkopolskim.
• Przedstawiciel ministra sprawiedliwości w komisji egzaminacyjnej do przeprowadzenia egzaminu adwokackiego 2020.
• Były członek zespołu do spraw czynności ministra sprawiedliwości podejmowanych w postępowaniach dyscyplinarnych sędziów i asesorów sądowych.
• Wymieniany przez media jako uczestnik tzw. „afery hejterskiej”.

4. Grzegorz Furmankiewicz – sędzia SO w Krośnie

• Zgłoszony przez Marcina Romanowskiego, podsekretarza stanu w ministerstwie sprawiedliwości, kandydata PiS w wyborach do Sejmu w 2019 roku.
• Członek komisji egzaminacyjnej ministerstwa sprawiedliwości do spraw aplikacji adwokackiej 2019.
• Delegowany przez ministra Ziobrę do pełnienia obowiązków sędziego w SO w Krośnie.
• Wiceprezes SO w Krośnie, powołany przez ministra Ziobrę.
• Rekomendowany przez KRS na stanowisko sędziego SO w Krośnie.

5. Marek Jaskulski – sędzia SR Poznań-Stare Miasto w Poznaniu

[brak informacji o powiązaniach]

6. Joanna Kołodziej-Michałowicz – sędzia SR w Słupsku

• Zgłoszona przez męża, Andrzeja Michałowicza, prezesa SO w Słupsku, powołanego przez min. Ziobro.
• Rekomendowana przez KRS na stanowisko sędziego SO w Słupsku.

7. Jędrzej Kondek – sędzia SR dla m.st. Warszawy

• Zgłoszony przez Marcina Romanowskiego, podsekretarza stanu w ministerstwie sprawiedliwości, kandydata PiS w wyborach do Sejmu w 2019 roku.
• Były członek zespołu do spraw ochrony praw pracowniczych ministerstwie sprawiedliwości.

8. Teresa Kurcyusz-Furmanik – sędzia WSA w Gliwicach

[brak informacji o powiązaniach]

9. Ewa Łąpińska – sędzia SR w Jaworznie

[brak informacji o powiązaniach]

10. Zbigniew Łupina – sędzia SR w Biłgoraju

• Prezes SR w Biłgoraju, powołany przez ministra Ziobrę.

11. Maciej Mitera – sędzia SR dla Warszawy-Śródmieścia

• Zgłoszony przez sędziego Dariusza Drajewicza, członka KRS.
• Prezes SR dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie, powołany przez ministra Ziobrę.
• Przedstawiciel ministra sprawiedliwości w komisji egzaminacyjnej do przeprowadzenia egzaminu radcowskiego 2018.
• Członek komisji egzaminacyjnej ministerstwa sprawiedliwości do spraw aplikacji radcowskiej 2018.
• Były sędzia delegowany do ministerstwa sprawiedliwości.
• Były członek zespołów do opracowania systemu mierzenia obciążenia pracą sędziów (ważenia spraw) i do spraw zapobiegania przestępstwom wynikającym z nienawiści religijnej i rasowej w ministerstwie sprawiedliwości.

12. Maciej Nawacki – sędzia SR w Olsztynie

• Zgłoszony przez sędziego Michała Lasotę, obecnie zastępcę rzecznika dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych, prezesa SR w Nowym Mieście Lubawskim powołanego przez ministra Ziobrę.
• Prezes SR w Olsztynie, powołany przez ministra Ziobrę
• Przedstawiciel ministerstwa sprawiedliwości w komisji egzaminacyjnej do przeprowadzenia egzaminu radcowskiego 2018.
• Wymieniany przez media jako uczestnik tzw. „afery hejterskiej”.

13. Dagmara Pawełczyk-Woicka – sędzia SR dla Krakowa-Podgórza

• Zgłoszona przez sędziego Dariusza Pawłyszcze, rekomendowanego przez KRS na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego, delegowanego do pełnienia czynności w ministerstwie sprawiedliwości.
• Powiązania towarzyskie z sędzią Dariuszem Pawłyszcze.
• Prezes SO w Krakowie, powołana przez ministra Ziobrę.
• Delegowana przez ministra Ziobrę do pełnienia obowiązków sędziego w SO w Krakowie.
• Członkini Rady Programowej Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, wskazana przez ministra Ziobrę.
• Były członek zespołów do opracowania systemu mierzenia obciążenia pracą sędziów (ważenia spraw) i do opracowania rozwiązania informatycznego wspomagającego realizację przydziału spraw w sądach powszechnych, oba - w ministerstwie sprawiedliwości.

14. Rafał Puchalski – sędzia SO w Rzeszowie

• Zgłoszony przez sędziego Michała Bukiewicza, rekomendowanego przez KRS na stanowisko sędziego SO Warszawa-Praga w Warszawie, prezesa SR dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie powołanego przez ministra Ziobrę.
• Prezes SO w Rzeszowie, powołany przez ministra Ziobrę.
• Członek komisji egzaminacyjnej ministerstwa sprawiedliwości do spraw aplikacji radcowskiej 2017-2019.
• Były sędzia delegowany do ministerstwa sprawiedliwości.
• Przedstawiciel ministra sprawiedliwości do przeprowadzenia egzaminu radcowskiego.

15. Paweł Styrna – sędzia SR w Wieliczce

• Wiceprezes SO w Krakowie, powołany przez ministra Ziobrę.
• Delegowany przez ministra Ziobrę do pełnienia obowiązków sędziego w SO w Krakowie.
• Były sędzia delegowany do ministerstwa sprawiedliwości.
• Członek komisji konkursowej ministerstwa sprawiedliwości do przeprowadzenia egzaminu na aplikację sędziowską i aplikację prokuratorską 2019.
• Członek zespołu nadzorującego przebieg testu w konkursie na aplikację sędziowską i aplikację prokuratorską 2018-2019.

Tabela powiązań, czyli zobacz to czerwono na białym

Wyrok TSUE, kryteria do oceny neo-KRS

W wyroku z 19 listopada 2019 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) przypomniał, że gwarancje niezawisłości i bezstronności sądu wymagają m.in., by

Te zasady mają na celu ochronę przed ingerencją lub naciskami z zewnątrz. Powinny zapewniać, że „wykluczony jest nie tylko bezpośredni wpływ w postaci zaleceń, ale również bardziej pośrednie formy oddziaływania, które mogą zaważyć na decyzjach sędziów” (punkt 125).

Podobne zasady oceny niezawisłości sądu znajdują oparcie w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (punkt 127).

Wśród obowiązków nałożonych na sąd odsyłający, czyli Izbę Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, TSUE wskazał m.in. na konieczność upewnienia się, że „materialne warunki oraz zasady proceduralne odnoszące się do decyzji o powołaniu [sędziów] są sformułowane w taki sposób, że nie dają powodów do uzasadnionych wątpliwości co do niezależności sędziów od czynników zewnętrznych oraz ich neutralności […] po tym, jak zostaną oni powołani” (punkt 134).

O ile, zdaniem TSUE, sam fakt uczestnictwa Krajowej Rady Sądownictwa (KRS) w procesie powoływania sędziów przyczynić się może do obiektywizacji tej procedury, to może być tak

W ocenie TSUE warunek niezależności i bezstronności konkretnego sądu może bowiem zależeć od stopnia niezależności KRS od władzy politycznej (punkt 139). W konsekwencji sąd odsyłający ma obowiązek ocenić wszystkie okoliczności faktyczne i prawne dotyczące okoliczności wyboru członków KRS i sposobu, w jaki organ ten konkretnie wypełnia swoją rolę (punkt 140).

Powyższa ocena powinna uwzględniać wszystkie wątpliwości wyrażone przez Sąd Najwyższy, gdyż – jak stwierdził TSUE – jedynie „ich zbieg, w połączeniu z okolicznościami, w jakich wyborów tych dokonano, może prowadzić do powzięcia wątpliwości co do niezależności [KRS], nawet jeżeli taki wniosek nie nasuwałby się, gdyby czynniki te były rozpatrywane oddzielnie” (punkt 142).

W konsekwencji, TSUE – posiłkując się wskazaniami SN – wskazał kilka czynników, które należy wziąć pod uwagę w procesie oceny niezależności KRS (punkty 143-5). Podkreślenia wymaga jednak fakt, że z uwagi na obowiązek uwzględniania „wszystkich okoliczności” nie jest to katalog zamknięty.

W tym kontekście istotne dla stwierdzenia stopnia niezależności KRS od władzy wykonawczej wydaje się przedstawienie powiązań członków-sędziów tego organu, wybranych przez Sejm w 2018 roku, z ministrem sprawiedliwości. Na potrzeby tej oceny należy wziąć pod uwagę tak okoliczności ujawnione w momencie wyboru i objęcia tych stanowisk, jak i w toku prac KRS w nowym składzie. W tym celu warto aktualizować istniejące w obiegu publicznym informacje o powiązaniach członków KRS z szefem resortu sprawiedliwości. Artykuł dla OKO.press jest taką właśnie aktualizacją.