"Pozostanie Pani jednym z wielkich duchów - nauczycieli". Pogrzeb Marii Janion

"Dlatego dla mnie i dla tych, którzy będą czytać Pani książki pozostanie Pani jednym z wielkich duchów - nauczycieli. Gdyż Pani wizja humanistyki otwartej i projekt odnawiania znaczeń skierowane są w przyszłość" - mówiła dziś podczas pogrzebu prof. Marii Janion jej uczennica prof. Monika Rudaś-Grodzka, kierowniczka zespołu "Archiwum kobiet" w Instytucie Badań Literackich PAN.

Maria Janion, wielka polska humanistka, badaczka kultury, znawczyni polskiego i europejskiego romantyzmu, zmarła 23 sierpnia. Dziś została pochowana w Alei Profesorskiej na Powązkach Wojskowych w Warszawie.

Poniżej cała mowa Moniki Rudaś-Grodzkiej.

Ostatnia lekcja

Kochana Moja Pani Profesor, dziękuję za wszystko, co Pani zrobiła - mówiłam, żegnając się z Panią w południe 23 sierpnia.

Dzisiaj w imieniu Archiwum Kobiet/Archiwum Janion dziękuję raz jeszcze. Za wszystko, co Pani zrobiła dla polskiej humanistyki, i za ostatnią lekcję, jakiej Pani nam udzieliła, pokazując, że ćwiczenie w umieraniu należy do najtrudniejszej ze sztuk. I udowodniła Pani, że życie i dzieło mogą do końca być jednością. Naszym horyzontem nie jest jednak śmierć, będąca Pani wielkim tematem, ale skończoność naszego życia. Niezgoda wobec naszej przygodności i kruchości bytu, znajduje się u podstawy Pani archiwum egzystencji, którego cel Pani widziała w ocalaniu zjawisk. Przed Panią w podobny sposób o naszej śmiertelności myśleli najwięksi: Platon, Aby Warburg i Walter Benjamin. Nie ma bowiem rzeczy choćby najmniejszych, których nie warto uratować. To była Pani praca - zderzać rzeczy wielkie z małymi, bliskie z obcymi, tożsame z odmiennymi. Poprzez konstelacje wielorakich napięć możemy pogłębiać nasze zdolności intelektualne, próbować zrozumieć naszą kondycję i nadawać kierunek naszym działaniom i naszym obowiązkom wobec otaczającego świata.

Za Pani sprawą wybrałam wiek XIX - ale dużo czasu mi zabrało, żeby pojąć, że zajmuję się nie umarłymi, ale duchami, które wymagają od nas opowiedzenia ich życia raz jeszcze i wysłuchania tego, czego nie zdążyli powiedzieć. Zrozumiałam, że ich życie nie kończy się wraz ze śmiercią. Dlatego dla mnie i dla tych, którzy będą czytać Pani książki pozostanie Pani jednym z wielkich duchów - nauczycieli.

Będzie Pani innych, tak jak kiedyś mnie, upominać, że radykalizm naszego myślenia musi być za każdym razem zweryfikowany. Gdyż nie istnieje tylko jeden, nasz punkt widzenia, są także inne i wymagają naszej uwagi, szacunku i namysłu.

Dla mnie Pani pozostanie żywa. Z takiego powodu jak śmierć, nie warto przerywać naszych rozmów. Czekam więc na nasze spotkanie, bo któż inny niż Pani może powściągać mój gniew wobec przemijania - wobec tego wszystkiego, co ma swój kres.

Kochana Nasza Pani Profesor, w imieniu AK/AJ, których losy tak leżały Pani na sercu, dziękujemy.