Protesty "chorobowe". Lewe zwolnienia, czy lewa praca?

Tak zwane protesty zwolnieniowe budzą zakłopotanie nawet wśród osób, które protestujących popierają. Dość powszechne jest zrozumienie i poparcie dla racji protestujących grup, ale co do samej metody, czyli „choroby protestacyjnej”, zdania są podzielone.

Na przykład jednoznacznie negatywne opinie prof. Jana Hartmana i redaktor Joanny Solskiej, a z drugiej strony – pobłażliwość wyrażona przez Justynę Suchecką („Gazeta Wyborcza”) w audycji „Połączenie” Radia TOK FM. Niektórzy komentatorzy usiłują unikać oceny samej formy protestu — pisze lekarz Stefan Karczmarewicz.

W interesującym wywodzie dr Karczmarewicz zastanawia się, co ma zrobić lekarz, gdy ktoś chce od niego zwolnienie w celach "protestacyjnych". Wnioski wcale nie są oczywiste.

W jakich okolicznościach choroba protestacyjna jest możliwa do zaakceptowania, a w jakich nie?

Przypomnę, że najpoważniejszy w skutkach protest "zwolnieniowy" był ten, który dotyczył pielęgniarek, zwłaszcza we wschodniej i południowo-wschodniej części kraju. Drugi przeprowadzili policjanci. Kolejne – to już zupełnie świeża sprawa – prowadzą pracownicy sądów i nauczyciele.

Czyje sumienie obciążają tego rodzaju działania?

• Lekarzy,
• osób korzystających ze zwolnień w ramach protestu
• czy ludzi zarządzających systemem na różnych szczeblach owego zarządzania?

Medycyna zna mnóstwo przypadków ludzi, którzy zgłosili się do lekarzy z ogólnym złym samopoczuciem, ale bez konkretnie sprecyzowanych, dramatycznych objawów, po czym, w krótkim czasie po tej wizycie, umarli.

I jeszcze aksjomat: podstawowym celem lekarza jest zapewnienie pacjentowi bezpieczeństwa, chociaż system opieki zdrowotnej często utrudnia, a niekiedy wręcz uniemożliwia realizację tego zadania.

Symulanci i dyssymulanci

Pamiętając o dwóch powyższych założeniach, możemy podzielić pacjentów przychodzących z prośbą o zwolnienie lekarskie (tylko takimi będziemy się tu zajmować) na trzy grupy.

Grupa pierwsza to ci, którzy przychodzą po prostu po zwolnienie lekarskie i nic innego im nie dolega. Mogą nawet opowiadać, że dolega, ale uwierzcie mi Państwo, w większości takich opowieści osobę symulującą rozpoznać niesłychanie łatwo.

Druga grupa to właściwie odwrotność pierwszej. Myślę, że nie ma swoich reprezentantów wśród uczestników zwolnieniowych protestów, ale muszę o niej wspomnieć – dla kontekstu dalszej części rozważań.

Takich pacjentów zna każdy dostatecznie długo praktykujący lekarz. To osoby, które mówią coś w rodzaju: „Chyba muszę kilka dni odpocząć, bo już nie radzę sobie w pracy, a urlop na ten rok mam wykorzystany”. Najczęściej składają wszystko na karb przemęczenia, bo tak poza tym to nic im nie dolega.

Jeżeli jednak lekarz poświęci chwilę na zadanie kilku pytań o najważniejsze dolegliwości, to może się okazać, że pod stwierdzeniem „to tylko zmęczenie” kryją się niepokojące nieprawidłowości funkcjonowania organizmu.

Nazywamy tę grupę chorymi dyssymulującymi i mam wrażenie (niepoparte żadną statystyką), że być może przeważają wśród nich kobiety. Nie przyjmują do wiadomości, że może tli się w nich choroba, bo „nie mają na nią czasu”. Udział takich osób w protestach zwolnieniowych zapewne mieści się w granicy błędu statystycznego.

Grupa trzecia to hybryda pierwszej i drugiej, a zarazem przeważająca część uczestników protestów zwolnieniowych w niektórych grupach zawodowych. Dlaczego hybryda? Bo z jednej strony rzeczywiście przychodzą tylko po zwolnienie, ponieważ są wkurzeni na swoich pracodawców i innej motywacji nie mają.

Z drugiej zaś są obciążeni potężnymi czynnikami ryzyka wystąpienia poważnych chorób, a najczęściej po prostu chorzy. Ich choroby różnią się oczywiście etapami zaawansowania, ale łączy je wspólny mianownik: są niebezpieczne i mogą doprowadzić do przedwczesnej śmierci lub inwalidztwa.

Grupy ekstremalnego ryzyka

Mechanizmy decyzji podejmowanych przez ich zwierzchników są często umotywowane politycznie, a nie merytorycznie, co prowadzi do frustracji związanej z utratą poczucia sensu wykonywanej pracy.

Jednak dwie pierwsze grupy - pielęgniarki i policjanci - obciążone są znacznie bardziej. Odpowiedzialność prawno-zawodowa jest tam wyjątkowo duża. Uczestniczenie w sytuacjach emocjonalnie ekstremalnych – wyjątkowo częste. Dochodzi przewlekłe obciążenie fizyczne, przekładające się na rozwój wielu związanych z nim chorób.

Dotyczy to zwłaszcza nieuchronnej w tych zawodach pracy zmianowej, bo ustawiczne zaburzenia rytmu snu i czuwania są na dłuższą metę dewastujące dla organizmu. Praca w takich warunkach jest wyjątkowo ciężka.

Do dwóch wprowadzonych na początku tekstu punktów odniesienia dodajmy trzeci, również pozostający poza dyskusją.

Bo wystawienie zwolnienia może rzeczywiście być jedyną prośbą, nie oznacza ona jednak, że człowiek ten nie wymaga kwalifikowanej pomocy lekarskiej.

Wyobraźmy sobie zatem taką sytuację: do lekarza przychodzi osoba należąca do którejś ze wspomnianych powyżej grup zawodowych i otwartym tekstem prosi o zwolnienie, ponieważ chce w ten sposób zaprotestować przeciwko warunkom pracy. Lekarz, zgodnie z zasadami sztuki, wypytuje tę osobę o samopoczucie, a zwłaszcza o najważniejsze dolegliwości.

Uwierzcie mi Państwo:

Większość odpowiednio dorosłych policjantów, pielęgniarek i nauczycieli przyjmuje bowiem na stałe leki – ze względu na swój stan zdrowia.

Potępiać?

O warunkach pracy decydują zarządzający. Dlatego we wspomnianych trzech grupach zawodowych warunki pracy są coraz trudniejsze, a narzucane priorytety i cele – coraz bardziej demotywujące.

Mające dbać o przyzwoite warunki pracy związki zawodowe wykonują co najwyżej działania pozorowane. Do tego dochodzi szantaż emocjonalny, bo wszystkie trzy grupy pełnią niesłychanie istotne ze społecznego punktu widzenia zadania.

Dlatego każdemu ich protestowi towarzyszą insynuacje na temat braku poczucia etyki zawodowej protestujących, publikowane przez Jedynie Słuszne Media i ich trolli, wzorujących się na dobrych, putinowskich wzorach. Desperacja pracowników zatem rośnie, a możliwości spokojnego, w pełni legalnego działania maleją.

No i teraz spróbujcie Państwo odpowiedzieć na pytanie: czy należy bezwzględnie potępiać każdą osobę przychodzącą do lekarza po „taktyczne” zwolnienie, jak i każdego lekarza, który po chociażby pobieżnym zbadaniu owej osoby, zwolnienie owo wystawia?

Tekst ukazał się 27 grudnia 2018 roku na blogu Stefana Karczmarewicza na portalu polityka.pl. Tytuł i śródtytuły oraz niewielkie skróty od redakcji OKO.press.