Kilka kartek od polskiego państwa. “Masz prawo do…” w farsi, sorani i kurmandżi 

„Tyle razy spotykaliśmy ludzi, którzy przeszli przez wschodnią granicę, dotarli do Unii i myśleli, że są objęci ochroną międzynarodową w Polsce. A było akurat odwrotnie. Nie mówili słowa w znanym nam języku. Nawet po angielsku. Pokazywali dokument po polsku, który, jak wierzyli, jest dowodem na to, że są w procedurze uchodźczej. A to była decyzja deportacyjna. Czasem już prawomocna” – mówią ludzie z ekipy Rzecznika Praw Obywatelskich, którzy pomagają na granicy.

Ekipa RPO przygotowała i rozdaje ulotki o tym, jak skutecznie wystąpić o ochronę międzynarodową w Polsce (czyli potocznie o azyl). Ulotka jest w ośmiu językach:

• po polsku (dla naszych służb, aktywistów, księży, wszystkich, którzy informacji takich potrzebują lub chcą przekazać potrzebującym),
• po angielsku,
• po rosyjsku,
• po francusku,
• po arabsku,
• w farsi
• oraz w dwóch dialektach kurdyjskich: sorani i kurmandżi.

Rozdali tego już kilkaset sztuk.

“Jesteśmy tam co tydzień, od samego początku, od czasów Usnarza. Dlatego wiemy, jak bardzo to jest potrzebne”

– mówi Marcin Sośniak, zastępca Dyrektora Zespołu ds. Równego Traktowania Biura RPO.

Zespół od lat zajmuje się prawami migrantów, a obecnie, razem z zespołem „Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur” prowadzi wizytacje granicy polsko-białoruskiej.

Przeczytaj także:

Słyszeli: Polska albo śmierć. Syryjska rodzina z chorym dzieckiem w lesie. Relacja z granicy

24 października 2021

Ulotka jest dostępna na stronie RPO, można ją łatwo wydrukować na każdej drukarce (także po kawałku, w wybranym języku – jej treść podajemy niżej).

Eksperci od Rzecznika też ją drukują na drukarkach. Na tyle stać instytucje walczącą z ograniczeniami budżetowymi. Ale to wystarcza – biorą kolejne porcje przed każdym wyjazdem do strefy przygranicznej. Rozdają ją migrantom, strażnikom granicznym, każdemu, kto jest zaangażowany w rozwiązywanie kryzysu humanitarnego na granicy.

“Widzieliśmy, ile razy rozjaśnia ludziom ich sytuację” – mówi Sośniak.

Reporterzy OKO.press też kilka razy widzieli ulotkę w akcji.

Kilka kartek od polskiego państwa

Marcin Sośniak tłumaczy, że aby ubiegać się o ochronę międzynarodową w Polsce, trzeba wykonać kilka czynności. Uchodźcy tego nie wiedzą. Nie rozpoczynają procedury. Choć tego chcą i potrzebują.

Nie rozumieją, w jakiej są sytuacji – trudno się z nimi porozumieć, bo często nie mówią nawet po angielsku. Nie znają europejskiego prawa, posługują się zlepkami informacji, także z dezinformacyjnych forów. A polscy tłumacze z arabskiego i kurdyjskiego mają tam tyle roboty, że nie są w stanie każdemu wyjaśnić zawiłości prawnych.

Tymczasem stan wyjątkowy ogranicza, o ile całkowicie nie uniemożliwia cudzoziemcom korzystanie z pomocy profesjonalnych prawników.

A prawników i prawniczek gotowych do niesienia takiej pomocy – o czym Biuro RPO przekonuje się każdego dnia – nie brakuje.

„Spotykaliśmy ludzi, którzy byli pewni, że są już bezpieczni. Bo pokazali Straży Granicznej kartkę z napisem »International protection«. A byli na prostej drodze do deportacji” – mówi Sośniak.

Straż Graniczna nie ma ulotek i informatorów

Urząd do spraw Cudzoziemców ma oczywiście broszury informacyjne, i to w różnych językach. Ale one trafiają głównie do tych, którzy skutecznie rozpoczęli już procedurę uchodźczą.

“Najpierw radziliśmy Straży Granicznej, żeby skorzystali z materiałów Urzędu. Ale to są dość obszerne informatory. Ludziom w stresie potrzeba czegoś prostego, krótkiego. Więc zrobiliśmy naszą ulotkę o procedurze uchodźczej. I trafiliśmy w punkt. Choć wiemy, że cudzoziemcom potrzebne są też inne informacje:

• o przepisach nt. zawracania do granicy,
• o postępowaniu zobowiązującym do powrotu do kraju pochodzenia. I w ogóle istniejących, bezpiecznych możliwościach powrotu z Polski do domu – bo wiele osób po tym, co przeszła, chce wrócić.
• I jeszcze potrzebna jest prosta informacja o procedurach Czerwonego Krzyża o łączeniu rodzin”.

Ulotka RPO o prawach uchodźców – przeczytaj, pobierz, wydrukuj, przekaż:

Ulotkę gotową do druku można znaleźć tutaj.

Możesz ubiegać się w Polsce o ochronę międzynarodową (status uchodźcy, potocznie nazywany azylem) to jest twoje prawo.

• jeśli opuściłeś / opuściłaś swój kraj w obawie przed prześladowaniem z powodu twojej narodowości, pochodzenia etnicznego, wyznania (religii, bezwyznaniowości), przekonań politycznych czy przynależności do określonej grupy, różniącej się od reszty społeczeństwa,
• jeśli obawiasz się powrotu do swojego kraju, bo trwa tam konflikt zbrojny (zewnętrzny lub wewnętrzny) i twoje życie lub zdrowie jest poważnie zagrożone z powodu powszechnie stosowanej przemocy,
• jeśli powrót do kraju pochodzenia może narazić cię na rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy przez: orzeczenie kary śmierci lub wykonanie egzekucji, tortury, nieludzkie lub poniżające traktowanie albo karanie

możesz ubiegać się w Polsce o ochronę międzynarodową (status uchodźcy, potocznie nazywany azylem) – to jest Twoje prawo

Jeśli chcesz ze swojego prawa skorzystać i ubiegać się w Polsce o ochronę międzynarodową, niezwłocznie powiedz o tym funkcjonariuszowi polskiej Straży Granicznej.

Jeśli możesz – zrób to też na piśmie lub nagraj, jak informujesz funkcjonariusza Straży Granicznej o tym, że poszukujesz w Polsce ochrony międzynarodowej.

Powiedz to też po angielsku – “I am seeking for international protection as a refugee”

Funkcjonariusze Straży Granicznej mają obowiązek przyjąć od ciebie wniosek o udzielenie w Polsce ochrony międzynarodowej.

Jeśli z jakichś powodów funkcjonariusz Straży Granicznej nie może w danej chwili przyjąć od ciebie wniosku, zażądaj od niego pisemnego potwierdzenia, że przyjął Twoją ustną deklarację zamiaru ubiegania się w Polsce o ochronę międzynarodową. W takiej sytuacji funkcjonariusz SG ma obowiązek nie tylko odnotować Twoją deklarację, ale też poinformować cię, w języku dla ciebie zrozumiałym, o tym, kiedy i gdzie wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej zostanie od ciebie przyjęty.

Wniosek powinieneś / powinnaś złożyć na formularzu, który dostarczy ci funkcjonariusz Straży Granicznej.

Straż Graniczna ma obowiązek zapewnić ci dostęp do tłumacza i pomóc wypełnić formularz. Funkcjonariusze Straży Granicznej mają obowiązek przekazania ci na piśmie, w języku dla ciebie zrozumiałym, pełnej informacji o zasadach ubiegania się w Polsce o ochronę międzynarodową oraz o Twoich prawach i obowiązkach.

Pamiętaj:

• nie podpisuj dokumentów, których nie rozumiesz,
• czytaj każdy dokument od początku do końca,
• zachowuj wszystkie dokumenty, proś o ich kopie,
• reaguj na brak zrozumienia między Tobą a tłumaczem w trakcie przesłuchania – może on mówić innym dialektem,
• w miarę możliwości kompletuj wiarygodne dowody dotyczące przyczyn opuszczenia przez Ciebie kraju i okoliczności świadczących o istniejących tam zagrożeniach. Sięgaj po dowody elektroniczne, papierowe czy świadków,
• masz prawo do skorzystania z pomocy profesjonalnego prawnika, który zajmuje się sprawami uchodźczymi.

Ważne: na czas trwania procedury w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej musisz pozostać w Polsce.

W określonych przypadkach sąd może jednak zdecydować o umieszczeniu cię w ośrodku strzeżonym dla cudzoziemców. Jeśli tak się nie stanie, na czas trwania postępowania otrzymasz pomoc socjalną i będziesz mógł korzystać z takiej pomocy w otwartym ośrodku dla cudzoziemców ubiegających się o ochronę międzynarodową.

W trakcie ubiegania się w Polsce o ochronę międzynarodową możesz starać się o połączenie z rodziną (małżonkiem, dziećmi).

I na koniec raz jeszcze: Straż Graniczna nie może odmówić przyjęcia od ciebie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej. Jeśli w danej chwili wniosek nie może zostać przyjęty zażądaj od funkcjonariusza SG przyjęcia Twojej ustnej deklaracji o zamiarze ubiegania się ochronę międzynarodową. Funkcjonariusz ma obowiązek odnotować, że złożyłeś taką deklarację.

Zażądaj kopii takiego potwierdzenia.

Dbaj o bezpieczeństwo swoje i swojej rodziny.

Jeśli jesteś w lesie nie zbieraj i nie spożywaj grzybów lub owoców nieznanego pochodzenia. Niektóre z nich mogą szkodzić zdrowiu, a nawet zagrażać życiu.

Mamy OKO na granicę. I rozliczamy polityków.
Wesprzyj nas, byśmy mogli działać dalej.

Wspieram

Agnieszka Jędrzejczyk

Z wykształcenia historyczka. Od 1989 do 2011 r. reporterka sejmowa a potem redaktorka w „Gazecie Wyborczej” , do grudnia 2015 r. - w administracji rządowej (w zespołach, które przygotowały nową ustawę o zbiórkach publicznych i zmieniły – na krótko – zasady konsultacji publicznych). Do lipca 2021 r. w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich.