Do Magellana Piotr Pszczółkowski trafił kilkanaście lat temu. Był wówczas początkującym adwokatem. Do spółki ściągnął go kolega z czasów aplikacji adwokackiej, Marek Błaszkowski – założyciel Magellana. - Początkowo Piotrek pracował jako prawnik w spółce. Zajmował się normalną obsługą prawną przedsiębiorstwa, które się rozwijało i miało dość duże obroty – wspomina Błaszkowski.

Ta normalna obsługa to m.in. reprezentowanie spółki w procesach windykacji szpitali.

W 2005 r. współpraca Magellana i Pszczółkowskiego przybiera nową formę. Wspólnie powołują spółkę komandytową o nazwie: Kancelaria Prawnicza Pszczółkowski i Wspólnik. Przez kolejnych 10 lat będą dzielić się zyskami z obsługi prawnej egzekucji szpitalnych długów. W tym czasie Magellan przejmie i ściągnie ze szpitali setki milionów złotych. A Kancelaria na windykacji i zastępstwie procesowym zarobi blisko 8 milionów złotych.

Według sprawozdań finansowych Kancelarii, złożonych w łódzkim sądzie rejestrowym, Pszczółkowski najwięcej zarobił w 2014 r. - 635 tys. zł. W ubiegłym roku Kancelaria wypracowała blisko 1,1 mln zł zysku. Z tego 320 tys. zł trafiło do Pszczółkowskiego.

Jesienią 2015 r. Pszczółkowski został posłem. Kandydował z listy PiS.

W grudniu 2015 r. – głosami posłów PiS i trzech polityków spoza tego klubu– wybrany został na sędziego Trybunału Konstytucyjnego, razem z Julią Przyłębską i Zbigniewem Jędrzejewskim.

Biznes na długach

Państwowe szpitale od lat zmagają się z problemami finansowymi. Często brakuje im pieniędzy na spłatę zobowiązań wobec hurtowni dostarczających leki dla pacjentów czy firm sprzedających sprzęt medyczny. Mimo to firmy raczej nie zrywały współpracy z nimi. Czekały miesiącami na pieniądze - bo szpital to duży klient, z którego szkoda byłoby rezygnować. I pewne było, że choć z opóźnieniem, to kiedyś w końcu zapłaci.

Na tym właśnie postanowił zarobić założyciel Magellana – Marek Błaszkowski. W 2008 r. tłumaczył dziennikarce „Polityki”, że jego firma za rządów Jerzego Buzka zaczęła organizować swego rodzaju outsourcing długów szpitalnych. Magellan oceniał, które z zadłużonych szpitali mają stabilną sytuację i nie grozi im likwidacja. Zgłaszał się do ich największych dostawców – przede wszystkim hurtowni farmaceutycznych i proponował, że przejmie ich wierzytelności. - Jeśli szpital miał duży dług wobec hurtowni - nie mogła mu już sprzedawać kolejnych leków. A chciała dalej z nim handlować. Te firmy, które sprzedawały nam długi nie potrzebowały pilnie pieniędzy. Chciały żebyśmy im zdjęli z bilansu te przeterminowane wierzytelności. Sprzedaż długu odblokowywała kredyt kupiecki dla szpitala, hurtownia znów mogła sprzedawać mu towar – tłumaczył Błaszkowski w 2008 r.

Magellan podpisywał z dyrektorami szpitali umowy, w których zobowiązywali się oni, że będą spłacać dług w wyznaczonych ratach. W zależności od czasu na jaki rozłożone zostało zadłużenie, Magellan naliczał im oprocentowanie. Hurtowniom, od których kupował długi, pieniądze oddawał najczęściej po roku – wraz z częścią odsetek ściągniętych ze szpitala.

Na czym polegała rola Pszczółkowskiego w tym procesie? – Robił obsługę prawną. Trzeba było wykazać się rzetelnością i zapanować nad ilością spraw, czyli trzeba być bardzo dobrze zorganizowanym wewnętrznie – mówi Błaszkowski, w rozmowie z OKO.press.

Jeśli szpital nie spłacał zadłużenia, Magellan pozywał go do sądu. Jedną z kancelarii, które reprezentowały tę spółkę przed sądami była Kancelaria Prawnicza Pszczółkowski i Wspólnik. Jeśli szpital przegrał sprawę - musiał nie tylko zwrócić dług z odsetkami, ale także zapłacić za pracę tej Kancelarii (tzw. koszty zastępstwa procesowego).

Obejście prawa

Choć doraźnie handel długami poprawiał sytuację szpitali - bo ich władze nie musiały przejmować się brakiem pieniędzy na leki, na dłuższą metę tylko pogłębiał problemy. Wiele placówek nie czując ograniczeń, poluzowało swoją dyscyplinę finansową, a w dodatku musiało płacić duże odsetki od należności. W 2001 r., po wygranej SLD w wyborach parlamentarnych, nowy minister zdrowia - Mariusz Łapiński ogłosił, że prywatne firmy nie powinny zarabiać na kłopotach publicznej służby zdrowia. By ukrócić handel długami, zaapelował do samorządów, by poręczały szpitalom kredyty na spłatę zadłużenia. Szpitale do umów z kontrahentami zaczęły wpisywać zakaz cesji wierzytelności, czyli zakaz odsprzedaży ich długów, bez zgody ich organów założycielskich (czyli ministerstwa zdrowia lub samorządu).

W 2011 roku, ustawą o działalności leczniczej, parlament wprowadził zakaz sprzedaży długów szpitali bez zgody organów założycielskich i kierownictwa szpitali.

Magellan znalazł jednak sposoby na obejście umów i późniejszego ustawowego zakazu handlu długami. A prawnicy spółki – także Piotr Pszczółkowski – wcielali te sposoby w życie. Jednym z patentów był program “gwarancja”. “Spółka (czyli Magellan - przyp. OKO.press) zawiera z kontrahentem (czyli np. hurtownią) umowę, na podstawie której poręcza za zobowiązania szpitala. Jeśli szpital nie wykona zobowiązania w terminie uzgodnionym z kontrahentem, wówczas spółka spłaca zobowiązanie szpitala” - czytamy w sprawozdaniu z działalności Magellana.

Co to znaczy? Upraszczając: to tak jakby do sklepu RTV przyszedł klient i chciał kupić telewizor, na który nie ma pieniędzy. W czasie, gdy klient ogląda sprzęt, do sklepu przyszedłby tajemniczy gość i zapewnił sprzedawcę, że może sprzedać klientowi telewizor, bo jeśli klient za niego nie zapłaci, to zrobi to on – tajemniczy gość. I sprzedawca sprzedałby klientowi telewizor. A gdy ten nie uregulowałby należności – dług przejąłby tajemniczy gość. I zgłosiłby się do klienta po należność.

W ciągu 4 lat, posiłkując się m.in. umowami gwarancyjnymi, Magellan skupił wierzytelności Samodzielnego Specjalistycznego Szpitala Klinicznego nr 1 we Wrocławiu o wartości około 5 mln złotych. Spółka działała za plecami szpitala. Dopiero w momencie zmiany wierzyciela placówka dowiadywała się o ingerencji Magellana. W sprawach związanych z poręczaniem długów wrocławskiego szpitala, Magellana reprezentował Piotr Pszczółkowski.

Według dyrektora SSSK nr 1 we Wrocławiu, Piotra Nowickiego, to, co robił Magellan, by "uzyskać status wierzyciela" szpitala, było "obejściem przepisów". – Jeśli dostawaliśmy od Magellana informację o przejęciu wierzytelności, sprawy najczęściej kończyły się w sądach – mówi Nowicki.

Na czyją korzyść orzekały sądy? – To była rosyjska ruletka – przyznaje dyrektor wrocławskiego szpitala.

Przed wprowadzeniem ustawy z 2011 roku, zyski z działalności Kancelarii Prawniczej Piotr Pszczółkowski i Wspólnik oscylowały wokół 200-300 tysięcy złotych rocznie. Ze sprawozdania za 2012 rok wynika, że zysk wyniósł prawie 1,2 mln złotych. A w następnych latach: 1,5 mln zł, 2,4 mln zł i 1 mln zł. Łącznie w ciągu 10 lat działalności Kancelaria wygenerowała 7,9 mln zysku.

Pozorna czynność prawna

W styczniu 2015 roku Sąd Najwyższy wydał precedensowy wyrok, dotyczący działalności Magellana. A ściślej mówiąc – jego programu "gwarancja". Uznał, że pozorne poręczenie długu szpitala jest nieważne. Zwrócił przy tym uwagę, że zakaz cesji wierzytelności wprowadzono “w celu ograniczenia obrotu wierzytelnościami w interesie zadłużonych jednostek leczniczych”.

Rozmawialiśmy z przedstawicielami kilkunastu polskich szpitali współpracujących z Magellanem na przestrzeni ostatnich 15 lat.

– Współpraca to złe słowo - mówi jeden z dyrektorów z Mazowsza.

– Z tą firmą nie współpracujemy w ogóle. Spłaciliśmy ją i nie chcemy z nią mieć raczej do czynienia – deklaruje księgowa jednej z placówek.

Sytuacja szpitali bywa dramatyczna. W 2014 roku Radomski Szpital Specjalistyczny im. dr Chałubińskiego ogłosił przetarg na sfinansowanie zaległych zobowiązań. Wygrał go Magellan. Zobowiązania wynosiły 20 mln zł. Koszt kredytu wyniósł około 6,8 miliona złotych.

Adam Włodarczyk, radny SLD i członek rady społecznej szpitala, pytany przez dziennikarzy “Gazety Wyborczej”, czy możliwe jest inne rozwiązanie sytuacji, mówił: – Nie ma, bo zagrożone jest bieżące funkcjonowanie szpitala. Spółka, która chce udzielić kredytu, zażądała sztywnych gwarancji. Mam wrażenie, że ta sytuacja powinna dać do myślenia i dyrekcji szpitala, i związkom zawodowym. Takie zapożyczanie się w spółce, która skupuje wierzytelności szpitali, to zawsze jest ryzyko.

Rzecznik prasowa Magellana zapewnia, że spółka zawsze wykazuje się daleko idącą wolą współpracy. – Sprawy sądowe, dotyczące niespłacania wierzytelności przez szpital są, w przypadku Magellana, bardzo rzadkie – mówi. I dodaje, że sądowe dochodzenie roszczeń Magellan traktuje jako ostateczność.

O komentarz dotyczący działalności Magellana poprosiliśmy również sędziego Piotra Pszczółkowskiego. – Odpowiedzi (...) proponuję poszukać w uzasadnieniach orzeczeń Sądów Apelacyjnych i Sądu Najwyższego – napisał w mailu do naszej redakcji.

Dobre prawo, lepsze prawo

Reprezentowanie Magellana było w ostatnich latach główną, choć nie jedyną, działalnością Piotra Pszczółkowskiego jako adwokata.

Egzamin adwokacki Pszczółkowski zdał w 1998 roku. Rok później zaczął trwającą do 2015 roku praktykę adwokacką. W grudniu 2015 r., głosami posłów PiS, został powołany na sędziego Trybunału Konstytucyjnego. W protokole z zaprzysiężenia na sędziego TK napisano o nim, że "zajmuje się szkoleniem pracowników korporacyjnych z podstaw prawa i zagadnień etycznych. (...) W samorządzie zawodowym pełnił funkcję członka Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w Łodzi oraz zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Rady Adwokackiej w Łodzi”.

Jak to się stało, że łódzki adwokat pojawił się na politycznej orbicie Prawa i Sprawiedliwości?

Kilka lat temu Pszczółkowski został oskarżycielem posiłkowym w procesie zabójcy Marka Rosiaka – asystenta europosła PiS Janusza Wojciechowskiego. Wraz z mecenasem Markiem Markiewiczem reprezentowali rodzinę Rosiaka, zastrzelonego przez Ryszarda Cybę w łódzkim biurze PiS.

Pszczółkowski był również pełnomocnikiem matki Zbigniewa Ziobry – Krystyny Kornickiej-Ziobro w sprawie przeciwko lekarzom z Uniwersyteckiego Szpitala w Krakowie. Rodzina Ziobry obwinia ich o śmierć Jerzego Ziobry – ojca obecnego ministra sprawiedliwości.

W 2010 roku Pszczółkowski został pełnomocnikiem 20 rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej. Reprezentował m.in. Jarosława Kaczyńskiego. Brał udział w pracach parlamentarnego zespołu ds. katastrofy smoleńskiej i konferencjach poświęconych temu wypadkowi.

27 września 2015 roku mecenas Pszczółkowski ogłosił na Twitterze, że będzie kandydował z listy Prawa i Sprawiedliwości do Sejmu. Jego hasło wyborcze brzmiało: “dobre prawo, lepsze prawo”. – Chcę zaznaczyć, że nie zamierzam rezygnować z wykonywania zawodu. Zamierzam być posłem niepobierającym wynagrodzenia. Nie zamierzam zrzucać togi adwokackiej, choćby dlatego, że mam zobowiązania wobec swoich klientów – mówił przed wyborami w wywiadzie dla portalu wPolityce.pl.

30 listopada rozwiązał spółkę komandytową z Magellanem. Kancelaria Prawnicza Piotr Pszczółkowski i Wspólnik zakończyła działalność. 1 grudnia posłanka Krystyna Pawłowicz zgłosiła Pszczółkowskiego jako kandydata na sędziego Trybunału Konstytucyjnego. Posłowie PiS jednogłośnie poparli jego kandydaturę. Dwa dni później prezydent Andrzej Duda przyjął od Pszczółkowskiego ślubowanie.

Wraz z pozostałymi sędziami TK, Pszczółkowski ma stać na straży praworządności ustaw, a w szczególności ich zgodności z Konstytucją.

Współpraca: Bianka Mikołajewska

SPROSTOWANIE