Sejm uchwalił budżet na 2024 rok. Ustawa trafi na czas do prezydenta

Jedynym punktem porządku dziennego dzisiejszych obrad Sejmu była debata i głosowanie nad projektem ustawy budżetowej. Budżet został uchwalony przy obecności 434 osób na sali i przy poparciu 240 posłów i posłanek.

„Dostaliście dobry budżet od premiera Morawieckiego i w miesiąc go zepsuliście, zwiększyliście deficyt o 20 miliardów zł” – grzmiał z mównicy poseł PiS Zbigniew Kuźmiuk. Nadmierny deficyt krytykowali również posłowie Konfederacji. „ Ja wiem, że was to boli, ale to nie wy wypłacaliście 800 plus. To rząd Donalda Tuska wypłaca od stycznia 800 plus polskim rodzinom” – odpowiadał politykom PiS Marek Sowa z Koalicji Obywatelskiej.

„Nie było głębokich korekt i zmian, mieliśmy za mało czasu. Dla mnie to wielka satysfakcja. To budżet dla ludzi. Spór był względnie kulturalny, ale był to ostatni akord sporu, w którym PiS walczył na instytucje związane z PiS-em. My chcieliśmy, by więcej pieniędzy poszło na potrzeby ludzi, pacjentów, dzieci” – komentował tuż po głosowaniu premier Donald Tusk.

Ustawa na czas trafi do prezydenta

Teraz ustawą musi zająć się Senat. Najpewniej jednak w izbie wyższej, gdzie większość ma rządząca koalicja, prace nad ustawą będą błyskawiczne. Wszystko po to, by trafiła jak najszybciej na biurko prezydenta. A musi się tak stać do 29 stycznia (cztery miesiące od złożenia ustawy w Sejmie), w przeciwnym wypadku prezydent miałby możliwość rozwiązania Sejmu i rozpisania nowych wyborów.

Żeby jednak do tego doszło, musiałaby wystąpić jakaś niespodziewana katastrofa. Gdyby wystąpiła konieczność zajęcia się jakimiś poprawkami, Sejm zrobi to na kolejnym posiedzeniu 25 i 26 stycznia. Później ustawa trafi do prezydenta.

Ma za to prawo odesłać ją do Trybunału Konstytucyjnego. Ale nie oznacza to, że państwo nie ma wówczas budżetu. W Konstytucji czytamy:

„Jeżeli ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego, Rada Ministrów prowadzi gospodarkę finansową na podstawie przedłożonego projektu ustawy”.

W Sejmie, niedługo po uchwaleniu ustawy budżetowej, Donald Tusk powiedział, że na spotkaniu z prezydentem 15 stycznia usłyszał, że prezydent nie planuje blokowania budżetu. Jednocześnie dodał, że ewentualne próby blokowania „miałyby charakter nieudolnego manifestu politycznego. Na miejscu Polek i Polaków w ogóle bym się tym nie przejmował. Ja się tym kompletnie nie niepokoję”.

Najważniejsze teraz jest więc to, że budżet prawie na pewno zostanie uchwalony w terminie. Co się w nim znalazło? Przypomnijmy najważniejsze założenia i sprawdźmy, co zmieniło się w nim w trakcie prac sejmowych.

Będzie problem z VAT?

Najpierw najbardziej podstawowe dane:

• Poziom wydatków ustalono na 866 mld zł,
• Przychodów – 682 mld zł.

Daje to deficyt państwowego budżetu na poziomie 184 mld zł. Deficyt sektora finansów publicznych (rządowy i samorządowy) ma wynieść 5,1 proc. PKB. Projekt budżetu powstał przy założeniu wzrostu PKB na poziomie 3 proc. oraz inflacji na poziomie 6,6 proc.

Jeśli chodzi o PKB, to najnowsze prognozy ekonomistów wskazują, że może być nawet lepiej. Analitycy banku Pekao na początku roku mówią właśnie o 3 proc., a banku PKO nawet o 4 proc. Trochę inaczej sprawa ma się, jeśli chodzi o inflację. Tutaj różne prognozy mówią raczej o średniorocznym poziomie 4-5 proc. Może się tak zdarzyć, bo w kilku kolejnych miesiącach dalej zobaczymy spadki, a inflacja może zbliżyć się nawet do 3 proc. To między innymi efekt bazy – rok temu widzieliśmy najwyższe wzrosty. Ale potem najpewniej znów urośnie, na koniec roku może zbliżyć się znów do 6 proc.

Inflacja niższa niż zakładana przez rząd w budżecie może być ewentualnym problemem w przypadku dochodów z VAT. W planie budżetowym mamy zapisane 316 mld zł dochodów z VAT. To aż o 62 mld zł więcej niż prognoza wykonania budżetu za 2023 rok. Rząd liczy na silny wzrost konsumpcji, nowy system e-faktur, który ma obowiązywać od lipca i dalej uszczelniać system oraz na rezygnację z zerowego VAT na żywność.

Większy deficyt, by zapewnić podwyżki

Deficyt został zwiększony przede wszystkim dlatego, by rząd mógł zacząć spełniać swoje kluczowe obietnice. To przede wszystkim podwyżki dla nauczycieli i dla pracowników państwowej sfery budżetowej.

W przypadku nauczycieli rząd ustalił, że wszyscy otrzymają przynajmniej 1,5 tys. zł podwyżki – dla początkujących oznacza to podwyżkę o 33 proc., dla reszty – o 30 proc. Podwyżki te zostały już zabezpieczone w ustawie okołobudżetowej, a głosowali za nią również posłowie PiS. Można więc zakładać, że prezydent jej nie zawetuje ponownie. Wyższe wynagrodzenia trafią na konta nauczycieli najpóźniej pod koniec marca, ale z wyrównaniem od 1 stycznia.

Podwyżki o 20 proc. otrzymają pracownicy służb mundurowych, żołnierze i urzędnicy w państwowej sferze budżetowej. Podwyżka nie obejmuje więc pracowników samorządowych, o których, zgodnie ze słowami premiera Tuska, zadbać powinny samorządy. To oznacza, że bez podwyżek zostają między innymi pracownicy socjalni, o których sprawie pisaliśmy tutaj. Ministerstwo Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej przekazało nam, że pracuje nad rozwiązaniami da pracowników socjalnych, ale szczegółów na razie nie znamy.

W trakcie prac sejmowych w budżecie nie zmieniono wiele w stosunku do projektu przedstawionego w Sejmie przed świętami Bożego Narodzenia. Dziś w sejmowych głosowaniach przyjęto nieliczne poprawki. Przesunięto 8,3 mln zł z Naczelnego Sądu Administracyjnego, oraz 10 mln zł z Instytutu Pamięci Narodowej między innymi na rezerwę celową jednostek samorządu terytorialnego. Zmniejszono również wydatki IPN o 7,2 mln zł, środki mają trafić do Najwyższej Izby Kontroli.

Posłowie PiS protestowali przeciw tym zmianom. Zbigniew Kuźmiuk z PiS mówił w Sejmie, że „próbujecie zagłodzić te instytucje, których nie lubicie”. W rzeczywistości w budżecie i tak zaplanowano zwiększenie budżetu IPN o 48 mln zł wobec 2023 roku, po poprawkach wzrost będzie po prostu mniejszy niż pierwotnie planowano. W ubiegłym roku budżet Instytutu wynosił 540 mln zł.