Sprawne państwo: w piątek stawia zarzuty dziennikarzowi TVN, w niedzielę je wycofuje

Raptem kilkadziesiąt godzin potrzebowała prokuratura, żeby wycofać zarzuty wobec dziennikarza TVN, które sama postawiła. Wacowski, podobnie jak jego koledzy z zespołu śledczego, zdobył zaufanie śląskich neofaszystów i przez kilka miesięcy brał udział w ich spotkaniach. Dzięki temu powstał reportaż „Polscy neofaszyści".

„W piątek 23 listopada ok. godz. 20:15 funkcjonariusze ABW weszli do mieszkania Piotra Wacowskiego i wręczyli mu wezwanie na przesłuchanie w charakterze podejrzanego. Wacowski miał się stawić na przesłuchaniu w najbliższy czwartek. Ale już nie musi. Prokuratura Krajowa „odwołała wyznaczony mu termin stawienia się w prokuraturze" i przekazała sprawę do prokuratury w Katowicach. To tam jest prowadzone postępowanie w sprawie "urodzin Hitlera". Przy okazji jednak prokuratura nie odmówiła sobie przyjemności pogrożenia stacji. Śląska prokuratura ma ustalić "rzeczywistą roli stacji TVN w tym zdarzeniu".

Wacowski miał odpowiadać za przestępstwo z art. 256 par. 1 kodeksu karnego, który brzmi:

"Kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2" (podkreślenie - OKO.press).

Od kilku dni w prorządowych mediach trwała nagonka na dziennikarza. Komentatorzy stawiali mu zarzut, że nie tylko sfilmował hajlujących neofaszystów, ale że sam wykonuje salut rzymski, czyli gest hajlowania. "Organizacja urodzin Hitlera mogła być ordynarną ustawką" - pisał portal Niezależna.pl.

Neoautorytaryzm potyka się o własne sznurówki

O co chodzi w tej ekspresowej, weekendowej akcji prokuratury? Co się stało? Mamy kilka hipotez.

1. Nic się nie wydarzyło. Postawienie nonsensownych zarzutów w piątek i odwołanie ich w niedzielę, zanim podejrzany stawił się na przesłuchaniu wygląda na czysty absurd. Skoro działania prokuratury były przedwczesne, to znaczy, że ktoś ich nie przemyślał. Czy zatem ktoś inny złapał się za głowę i zatrzymał tę karuzelę? Oto przykład papierowego neoautorytaryzmu – państwo tworzone przez PiS potyka się o własne sznurówki. Akcji prokuratury nikt nie kontrolował, ktoś się wykazał nadgorliwością. A dokładniej: była to prywatna inicjatywa Agnieszki Marcińczyk – prokurator z Gliwic, która ledwie 2 lata temu została powołana na stanowisko prokuratora okręgowego, czyli jest prokuratorką z dobrozmianowego awansu. Przeciwko tej hipotezie świadczy to, że prokuratura dziś jest silnie zhierarchizowana i podporządkowana jednej osobie – ministrowi sprawiedliwości.

2. Zbigniew Ziobro w natarciu. Może zatem maczał w tym palce minister sprawiedliwości? Nie byłby to pierwszy raz, kiedy Ziobro wkracza do akcji i naraża Polskę na międzynarodowe straty wizerunkowe (o tym niżej). To w jego ministerstwie powstała niechlubna ustawa o IPN, to on wystąpił ostatnio z wnioskiem o zbadanie zgodności z Konstytucją artykułów traktatu akcesyjnego do UE. W dodatku Ziobro jest w stałym konflikcie z premierem Morawieckim, a międzynarodowy konflikt o media to kłopot dla Morawieckiego. Tylko czy Ziobro, wiedząc, jakich rozmiarów awantura jest na horyzoncie (starcie z USA), zdecydowałby się na taki wyskok w imię walki o wpływy? A jeśli się zdecydował, to kto go zatrzmał.

3. Puszczanie oka do radykałów. Władze dały sygnał środowiskom narodowym: nie będziemy się wami zajmować zbyt gorliwie, za to mediami, które o was piszą - owszem. To typowa strategia "zabij posłańca" (kill the messenger) – problemem nie jest zło, ale ten, kto zwraca na nie uwagę.

4. Chcą nas załatwić śmiechem – to humorystyczna hipoteza publicysty Jakuba Majmurka. Może coś w niej jest. Ale jako śmieszni tracą rys autorytarnej władzy - nadętej powagi, która i nieomylności.

Dziennikarze w obronie Wacowskiego i TVN

Ponad 150 dziennikarzy i dziennikarek podpisało list otwarty w sprawie zarzutów wobec Wacowskiego: „Jako dziennikarze i publicyści niezależnych mediów w Polsce protestujemy przeciwko podobnym działaniom władzy. Zwracamy też uwagę, że partia, która od trzech lat rządzi w naszym kraju, traktuje wolne media z wrogością, zwalcza je i używa wobec nich niegodnych oraz oszczerczych argumentów (...) będziemy reagować na każdy przejaw ograniczania wolności słowa.

Apel podpisali m.in. redaktorzy naczelni „Dziennika Gazety Prawnej", „Faktu", „Gazety Wyborczej", „Newsweeka” , „Rzeczpospolitej” i "OKO.press".

USA: W wolną prasę nie ingerujemy

Sprawa trafiła w weekend do mediów międzynarodowych. W nagłówkach pojawiał się cytat z oświadczenia TVN z soboty: "Polskie państwo zastrasza naszych dziennikarzy" (Poland is Itimidating Our Journalists). Amerykański "New York Times" zamieścił w niedzielę dwie informacje na ten temat jedna pochodzi z Reutersa, druga z Associated Press.

Przed atakami na wolne media ostrzegała rząd ledwie kilka dni temu ambasador USA w Polsce, Georgette Mosbacher. Pisaliśmy o tym w tekście "Ambasador USA do PiS: Ręce precz od wolnych mediów!" W Sejmie 21 listopada Mosbacher powiedziała: "Jesteśmy przyzwyczajeni w USA, że prasa jest brutalna, (...) ale nie ingerujemy. Nie cierpimy tego, ale nie ingerujemy. Dlatego

Będę mówiła prawdę i taka jest prawda. Jakakolwiek ustawa… Mogę zrobić naprawdę dużo, ale w przypadku wolności prasy proszę do mnie nie dzwonić".

„Zepsuć Polsce reputację”

Od samego początku media związane z władzą atakowały TVN za ten materiał. Np. Michał Karnowski pisał, że celowo wyemitowano go przed wizytą w Polsce sekretarza stanu USA, Rexa Tillersona. Maciej Świrski, wówczas jeszcze wiceprezes Polskiej Fundacji Narodowej, wprost zarzucił stacji, że chce „zepsuć Polsce reputację”.

Zarzucano też stacji, że zbyt długo zwlekała z emisją. Ostatnie nagrane wydarzenia miały bowiem miejsce w kwietniu, a program nadano – przypomnijmy – w styczniu, po 8 miesiącach.

Na początku listopada 2018 portal wPolityce i tygodnik „Sieci” zarzuciły TVN, że materiał jest fałszywką, bowiem reporterzy nie tylko namówili uczestników do zorganizowania „urodzin Hitlera”, ale jeszcze im za to zapłacili. „Sieci” i wPolityce powołały się na zeznania Mateusza S., pseudonim Sitas, organizatora „urodzin Hitlera".

„Kategorycznie zaprzeczamy, aby jakikolwiek członek ekipy TVN biorącej udział w realizacji reportażu „Polscy neonaziści" przekazał jakiekolwiek pieniądze Mateuszowi S. ps. Sitas lub komukolwiek, kto brał udział w organizacji urodzin Adolfa Hitlera w lesie w okolicy Wodzisławia Śląskiego. Powielanie takich informacji narusza dobra osobiste autorów reportażu oraz stacji TVN. W związku z tym rozważamy podjęcie kroków prawnych” – napisała redakcja programu „Superwizjer” w oświadczeniu.

"Trzeba także przypomnieć, że w śledztwie jeden z uczestników urodzin Adolfa Hitlera w 2017 roku przyznał się do winy, wyraził skruchę i dobrowolnie poddał karze. W październiku został uznany przez sąd winnym propagowania faszyzmu i nielegalnego posiadania broni”.

Co jest w reportażu "Polscy neonaziści"?

Materiał „Superwizjera” "Polscy neonaziści" dotyczy działalności stowarzyszenia Duma i Nowoczesność, które współtworzy asystent posła Roberta Winnickiego, Jacek Lanuszny. Dziennikarze przyglądają się prezesowi stowarzyszenia Mateuszowi S., pseudonim Sitas – został on w 2009 roku skazany za przestępstwa nazistowskie. Reportaż powstawał przez kilka miesięcy, został wyemitowany 20 stycznia 2018 roku.

Twórcom udało się dostać na zorganizowane przez Dumę i Nowoczesność 128. urodziny Adolfa Hitlera w maju 2017. Uczestnicy tej „uroczystości” spotkali się w lesie, porozwieszali na drzewach swastyki, odczytali biogram Hitlera (zmanipulowany — zbrodniarz jest przedstawiony wyłącznie jako wybitny dowódca, człowiek lojalny i grzeczny, mający powodzenie u kobiet oraz dbający o dzieci). Ubrani w mundury SS hajlowali. Na koniec podpalili drewnianą swastykę i zjedli tort w kolorach flagi Trzeciej Rzeszy.

Jednak urodziny Hitlera to tylko jeden z wątków materiału „Superwizjera”. Dziennikarzom udało się sfilmować neonazistowski koncert w marcu 2017 w dolnośląskiej wiosce Grodziszcze.

Sala, w której odbywa się koncert, była udekorowana nazistowskimi hasłami, a uczestnicy hajlowali i śpiewali m.in. taką piosenkę:

Przyjeżdżają z obcych krajów, uczą się na uniwersytetach, A gdy pytamy - Kto za to płaci? Nazywają nas rasistami!

Kiedy my nie mamy pracy, kiedy my nie mamy mieszkań, oni mówią o demokracji i o równości wszystkich ras.

Nie, nie chcemy was tu! To nasz kraj!

Inne neonazistowskie zgromadzenie pokazane przez dziennikarzy to festiwal Orle Gniazdo w lipcu 2017. Ochrona nie reagowała ani na wznoszenie okrzyków „Sieg Heil” i salut rzymski, ani na wulgarne nawoływanie do przemocy (wobec Donalda Tuska) ze sceny.

Twórcy reportażu, Bertold Knittel, Anna Sobolewska i Piotr Wacowski, otrzymali za niego Nagrodę Radia ZET im. Andrzeja Woyciechowskiego.

"Nie pozwolimy jakiejkolwiek władzy zniszczyć wolnych mediów" – list w obronie Wacowskiego

Po nagonce prorządowych mediów oraz polityków partii rządzącej prokuratura wszczęła śledztwo przeciwko operatorowi stacji TVN Piotrowi Wacowskiemu, który wraz z ekipą "Superwizjera" TVN przeniknął do zakonspirowanego środowiska polskich neofaszystów. Dzisiaj zarzuca mu się "propagowanie faszyzmu", za co grozi kara do 2 lat więzienia.

W śledztwie przeciwko niemu uruchomiono służby specjalne, a prokurator – wbrew oczywistym faktom i bez przesłuchania Wacowskiego – już podjął decyzję o przedstawieniu mu zarzutów z art. 256 par. 1 kodeksu karnego. Zarzuty te są absurdalne. Biorąc udział w prowokacji dziennikarskiej, podczas zorganizowanych przez polskich nazistów „urodzin Hitlera”, Piotr Wacowski musiał zachowywać się tak jak uczestnicy tej imprezy. Chcąc się uwiarygodnić i wykonać zdjęcia całego zdarzenia, zmuszony był – tak jak pozostali – przyłączyć się m.in. do wykonywania gestów hitlerowskiego pozdrowienia, co potem zostało uwiecznione na filmie. Wacowski dobrze i z narażeniem siebie wykonał swoją pracę. Dzięki niej opinia publiczna po raz pierwszy mogła na własne oczy zobaczyć polskich neofaszystów.

Nie jest to zresztą w tej sprawie odosobniony incydent. Od pierwszych publikacji w mediach wspierających rząd przedstawiciele partii rządzącej dezawuują autorów reportażu, wzywając do bojkotu stacji TVN i odebrania jej koncesji na nadawanie.

Jako dziennikarze i publicyści niezależnych mediów w Polsce protestujemy przeciwko podobnym działaniom władzy. Zwracamy też uwagę, że partia, która od trzech lat rządzi w naszym kraju, traktuje wolne media z wrogością, zwalcza je i używa wobec nich niegodnych oraz oszczerczych argumentów. Dziennikarze pracujący w redakcjach, gdzie właścicielami są podmioty zagraniczne, piętnowani są jako „służący obcym interesom”. Dziennikarze krytykujących rząd mediów z kapitałem polskim są lustrowani oraz przedstawiani jako pracujący na rzecz „wrogich sił”.

Politycy władzy bezkarnie atakują wolne media, insynuując im niejasne powiązania, złe intencje oraz podważając ich wiarygodność.

Protestujemy przeciwko takim praktykom.

Dlatego będziemy reagować na każdy przejaw ograniczania wolności słowa. Wzywamy polityków do zaprzestania haniebnych i dyskryminujących praktyk, a dziennikarzy do solidarności w obliczu represji. Wolne media są jednym z najważniejszych osiągnięć niepodległej Polski.

Nie pozwolimy ich zniszczyć żadnej władzy.

Do godz. 12 w niedzielę pod listem podpisało się 77 dziennikarzy, w tym redaktorzy naczelni: „Dziennika Gazety Prawnej", „Faktu", „Gazety Wyborczej", „Newsweeka” i „Rzeczpospolitej". Podpisy można nadal zgłaszać na adres: [email protected]

Maciej Bąk, Radio ZET Bogdan Białek, Charaktery Krzysztof Bobiński, niezależny Piotr Bratkowski, Newsweek Michał Broniatowski, Forbes Katarzyna Buszkowska, Radio ZET Bogusław Chrabota, Rzeczpospolita Wojciech Cieśla, Newsweek Wojciech Czuchnowski, Gazeta Wyborcza (inicjator listu) Dariusz Ćwiklak, Newsweek Kamil Dąbrowa, Radio Zet Gold Maciej Duda ,TVN Krystian Durma, Newsweek Estera Flieger, Gazeta Wyborcza Mariusz Gierszewski, Radio ZET Bartek Godusławski, Dziennik Gazeta Prawna Renata Grochal, Newsweek Radosław Gruca, Fakt Magdalena Jethon, Koduj24.pl Ewa Ivanova, Gazeta Wyborcza Mariusz Jałoszewski, oko.press Krzysztof Jedlak, Dziennik Gazeta Prawna Andrzej Jonas, The Warsaw Voice Aleksandra Klich, Gazeta Wyborcza Weronika Kostyrko, Collegium Civitas Agata Kondzińska, Gazeta Wyborcza Andrzej Krajewski, Towarzystwo Dziennikarskie Edward Krzemień, oko.press Tomasz Kozłowski, Fakt Agnieszka Kublik, Gazeta Wyborcza Jarosław Kurski, Gazeta Wyborcza Katarzyna Lengren Igor Lendorf, Żydowski Kalendarz Historyczno-Kulturalny Hanna Lis Tomasz Lis, Newsweek Mikołaj Lizut, TOK FM Bartosz Ławski, TVP Cezary Łazarewicz, reporter Wojciech Maziarski, Gazeta Wyborcza Eliza Michalik, Superstacja Bianka Mikołajewska, oko.press Piotr Milewski, Newsweek Michał Olszewski, Gazeta Wyborcza Jan Ordyński Przegląd, Towarzystwo Dziennikarskie Jacek Parol, Studio Opinii Tomasz Piątek, Arbitror Sławomir Popowski, Studio Opinii Jacek Rakowiecki, niezależny Tamara Rubin, niezależna Łukasz Ruciński, TVN Grzegorz Rzeczkowski, Polityka Elżbieta Sawicka, niezależna Dorota Schnepf, Gazeta Wyborcza Monika Sieradzka, niezależna Jerzy Sosnowski, TOK FM Maciej Stasiński, Gazeta Wyborcza Piotr Stasiński, Gazeta Wyborcza Patryk Szczepaniak, TVN Iwona Szpala, Gazeta Wyborcza Ewa Szprynger, dokumentalistka SFP Przemysław Szubartowicz, niezależny Marek Tejchman, Dziennik Gazeta Prawna Robert Walenciak, Przegląd Marcin Walter, Fakt Bartosz Wieliński, Gazeta Wyborcza Dominika Wielowieyska Gazeta Wyborcza, TOK FM Adam Wiśniewski, wolne-media.pl Paweł Wimmer, niezależny Jakub Włodek, Gazeta Wyborcza Paweł Wroński, Gazeta Wyborcza Jerzy B. Wójcik, Gazeta Wyborcza Mikołaj Wójcik, Fakt Rafał Wójcik, Gazeta Wyborcza Robert Zieliński, tvn24.pl Jacek Żakowski, Polityka Aleksandra Pawlicka, Newsweek Katarzyna Banasik Marcin Chołodowski Jan Dworak Piotr Fijałkowski Social Media Obywatele RP Kinga Górska crowdmedia Aleksander Gurgul Gazeta Wyborcza Katarzyna Kaczorowska Dawid Karpiuk Newsweek Katarzyna Kozłowska DGP Roch Kowalski TOK FM Wiesław Krawczyński Michał Kuczyński crowdmedia Jarosław Marciniak TVN 24 Małgorzata Małkowska Tomasz Maszczyk Radio Zet Piotr Pacewicz oko.press Arkadiusz Panasiuk Przegląd Krzysztof Piesiewicz Antoni Podolsk Bogumił Pośpiech Dorota Pytel Anna Rogowska Anna Starczukowska Donata Subbotko Gazeta Wyborcza Wiesław Śmiech Dominika Wantuch Gazeta Wyborcza Anna Gmiterek -Zabłocka Tok FM Janusz Schwertner Onet Dominik Uhlig Gazeta Wyborcza