"Stawali w progu w klapkach i z reklamówką". W Warszawie powstało mieszkanie interwencyjne dla osób LGBT

3 marca 2021 organizacje społeczne, Lambda Warszawa, Kampania Przeciw Homofobii, Stowarzyszenie "My, rodzice" i Fundacja "Po drugie", otworzyły w Warszawie pierwsze mieszkanie interwencyjne dla młodych osób LGBT w kryzysie bezdomności.

"Cieszę się, że będziemy mogli pomóc chociaż kilku osobom, które często z dnia na dzień straciły wsparcie rodziny. Chcemy, by miały szansę ukończyć szkołę, znaleźć pracę, wyjść na prostą, odzyskać godność. Z naszych doświadczeń wynika, że po dwóch-trzech najgorszych miesiącach, większość młodych powoli zaczyna sobie radzić. Nie chcemy, by przemoc, wykluczenie i homofobia, zabierały osobom LGBT szansę na przyszłość. Nikt nie powinien być wyrzucony na margines" - mówi OKO.press Ewa Miastkowska z "My, rodzice".

W mieszkaniu będą mogły zamieszkać trzy osoby. Dostaną nie tylko dach nad głową, ale także wsparcie terapeutów i doradców zawodowych.

"To oczywiście kropla w morzu potrzeb. W lutym prezydent Rafał Trzaskowski ogłosił w końcu konkurs na miejski hostel interwencyjny dla osób LGBT. Zgodnie z planem powstanie w kwietniu 2021. Do tego czasu, postaramy się pomóc chociaż części z tych, którym zwalił się świat" - mówi OKO.press Marta Radziszewska z "Lambdy Warszawa".

"Przyszedł koronawirus i wszystko straciłem"

"Myślałem, że moje życie się skończyło" — mówi OKO.press dziewiętnastoletni Mateusz, jeden z pierwszych lokatorów mieszkania interwencyjnego dla młodych bezdomnych osób LGBT.

Jeszcze rok temu uczył się w liceum plastycznym w Kościlcu, dwie godziny drogi od Warszawy. Jak przyznaje, nigdy nie było mu lekko. W domu rodzinnym był alkohol. W szkole spotykał się z okrutną homofobią. "Lekcji unikałem jak mogłem. Nie dlatego, że byłem leniwy czy migałem się od sprawdzianów.

To wszystko mnie ukształtowało. Byłem niepewny siebie, zamknięty w sobie, bałem się odrzucenia" - opowiada.

W wieku 13 lat prawnym opiekunem chłopaka została siostra, a on pierwszy raz musiał się przeprowadzić. Z małej miejscowości trafił do Warszawy. Przed osiemnastym rokiem życia aż siedem razy był hospitalizowany na młodzieżowych oddziałach psychiatrycznych. "Ratowali mnie przed najgorszym, ale brakowało mi fundamentów" - tłumaczy chłopak.

W liceum plastycznym w Kościlcu poczuł się bardziej jak w domu. Szkoła była tolerancyjna, nauczyciele wspierający, internat tętnił życiem. Wszystko zaczęło się sypać, gdy pojawiły się pierwsze problemy. "Miałem zaległości, nie dawałem sobie rady, nie potrafiłem poprosić o pomoc. W drugiej klasie zabrałem papiery i uciekłem do Warszawy" - mówi Mateusz.

Wraz z ukończeniem nauki, wygasła umowa o pieczy zastępczej z siostrą. "Zostałem sam sobie. Pracowałem na czarno za barem, wynająłem pokój na warszawskim Mokotowie" - opowiada chłopak. Za 7 metrów kwadratowych w najniższym standardzie płacił 800 zł miesięcznie.

Wtedy Mateusz zgłosił się na oddział zamknięty szpitala psychiatrycznego. Jak przyznaje, nie wiedział, co zrobić, bał się o swoje życie. To tam jedna z pielęgniarek dała mu kontakt do Fundacji "Po drugie", która jako jedyna organizacja w Polsce, od siedmiu lat prowadzi mieszkania treningowe dla młodych osób zagrożonych wykluczeniem i bezdomnością.

3 marca 2021 chłopak odebrał klucze do pierwszego mieszkania interwencyjnego dla osób LGBT, w którym będzie mógł zostać co najmniej 12 miesięcy.

Chce wrócić do liceum, a potem dalej kształcić się, by zdobyć uprawnienia terapeuty zajęciowego. "Cieszę się, że mam wsparcie terapeuty i doradców. Cieszę się też, że jako gej chociaż w domu nie muszę martwić się o swoje bezpieczeństwo".

"Stanął w progu w klapkach i z reklamówką"

Z badań Agencji Praw Podstawowych wynika, że nawet 1 na 5 osób LGBT w Europie w ciągu życia doświadcza kryzysu bezdomności. Wśród nich ogromną grupę stanowią młode osoby, przed 24. lub 29. rokiem życia. Najczęstszymi przyczynami bezdomności są konflikty rodzinne, bieda, brak wsparcia instytucjonalnego, a także zaburzenia psychiczne.

Problem od lat obserwują też polskie organizacje LGBT. Przez 1,5 roku działalności warszawskiego hostelu interwencyjnego, Lambda Warszawa przyjęła 70 osób, które straciły dach nad głową.

- mówi OKO.press Marta Radziszewska.

Wśród potrzebujących pomocy najwięcej było młodych gejów z małych miejscowości i wsi. "Uciekali przed przemocą fizyczną i psychiczną. Gdy rodzice odkrywali ich tożsamość, bo znaleźli na komputerze portal randkowy czy stronę z pornografią, często znęcali się nad nimi, stosując izolację.

Czasem to rodzice wyrzucali dziecko z domu" - opowiada.

Do Lambdy zgłaszało się też dużo osób transpłciowych. Wiele z nich wcześniej doświadczyło przemocy w noclegowniach czy szpitalach, także ze strony kadry. "Gdzie TO położyć, gdzie TO umieścić - to teksty, które były codziennością, szczególnie dla transkobiet. Mieliśmy też najbardziej drastyczne przypadki pobić" - tłumaczy kobieta.

"Młodzi nie pasują do wizerunku bezdomnego"

Inne doświadczenia mają pracownicy Fundacji "Po drugie", która wspiera wszystkie młode osoby zagrożone wykluczeniem i bezdomnością.

"Przyczyny utraty dachu nad głową są podobne, niezależnie od płci czy orientacji psychoseksualnej. Najczęściej są to: pobyt w placówce resocjalizacyjnej lub pieczy zastępczej, przemoc w rodzinie, uzależnienia i coraz częściej kryzysy psychiczne. I każda taka sytuacja jest dramatem" - mówi OKO.press Agnieszka Sikora z Fundacji "Po drugie".

Dlaczego bezdomność młodych jest niewidzialna?

"Po pierwsze, po młodych jeszcze nie widać »zniszczeń« wynikających z bezdomności. Nie pasują do powszechnego, choć niesłusznego, wizerunku pana z długim zarostem grzebiącego w śmietniku. Młodzież przychodzi do nas w modnych ciuchach. Czasem to jedyny komplet ubrania, który mają, ale nie da się ich odróżnić od rówieśników. Może czasem tylko po butach widać, że więcej przeszli" - opowiada Sikora.

Gdy w 2019 roku Fundacja starała się policzyć bezdomnych młodych w Warszawie, okazało się, że wybierają też inne miejsca do przetrwania. "Nie było ich w pustostanach znanych systemowi. Rzadko żyją w grupach, a do schronisk zgłaszają się nieliczni. Młodzi są też dużo bardziej mobilni - poniedziałek w Warszawie, wtorek we Wrocławiu. Dlatego wciąż tak mało o nich słychać" - dodaje.

Pandemia pogłębia problem

Jak przyznaje Sikora, problem nasiliła pandemia. Fundacja odbiera cztery raz więcej zgłoszeń niż wcześniej. Podobne doświadczenia ma Lambda Warszawa.

Przede wszystkim zamknięcie młodych w domach odcięło im drogi przetrwania.

Ewa Miastkowska uważa, że problem nasila też nagonka na osoby LGBT.

"To, co mówili politycy PiS w kampanii, to, co z ambon głosili hierarchowie Kościoła Katolickiego, to, co działo się na Marszu Równości w Białymstoku — to wszystko ma wpływ na młode osoby LGBT. Czują bezradność, niemoc, poczucie niesprawiedliwości, często wpadają w poważne kryzysy psychiczne. Narracja z góry odbija się też na tym, co dzieje się w rodzinach. Część reakcji na nienormatywność dziecka może być dużo bardziej radykalna niż wcześniej".