Szczepienia dla bezdomnych? MZ: Jak problem się nie rozwiązał sam, prosimy o kontakt

Ogólnopolska Federacja na Rzecz Rozwiązywania Problemu Bezdomności 14 stycznia 2021 roku wystąpiła do Ministerstwa Zdrowia o dopisanie do etapu zero Narodowego Programu Szczepień opiekunów osób bezdomnych. "Chodziło też o szczepienia przeciwko COVID-19 dla samych osób bezdomnych zamieszkujących placówki pomocowe w etapie I" - mówi OKO.press Jakub Wilczek, prezes Ogólnopolskiej Federacji na Rzecz Rozwiązywania Problemu Bezdomności.

Przypomnijmy. Do szczepienia w ramach etapu I Narodowego Programu Szczepień uprawnieni byli m.in. pensjonariusze Domów Pomocy Społecznej oraz Zakładów Opiekuńczo-Leczniczych, pielęgnacyjno-opiekuńczych i „innych miejsc stacjonarnego pobytu”.

"Niejasne określenie »inne miejsca stacjonarnego pobytu« nie obejmowało placówek takich jak ośrodki interwencji kryzysowej, ośrodki ofiar przemocy domowej czy noclegownie i schroniska dla osób bezdomnych" - mówi Wilczek. Ustawa precyzowała, że miejsca, o których mowa, to wyłącznie całodobowe placówki dla osób niepełnosprawnych, przewlekle chorych lub w podeszłym wieku wymieniane w art. 67 i 69 ustawy o pomocy społecznej. Pisaliśmy o tym tutaj.

Brak dostępu do szczepień przeciwko koronawirusowi podczas trzeciej fali koronawirusa był dla opiekunów osób bezdomnych i ich podopiecznych zagrożeniem.

"Placówki dla bezdomnych mają niewielkie możliwości odseparowywania od siebie ich pensjonariuszy, ze względu na wspólne pomieszczenia sypialne (do 20 osób w jednym pomieszczeniu), jadalne, rekreacyjne i sanitarne. Z kolei pensjonariusze tych placówek (również zgodnie z danymi MRiPS) to najczęściej osoby w starszym wieku oraz w trudnej sytuacji zdrowotnej, a ich pobyt w tych placówkach (w szczególności w schroniskach i schroniskach z usługami opiekuńczymi), wbrew ustawowym zapisom o tymczasowym schronieniu, trwa często wiele miesięcy lub nawet lat. Wszystko to powoduje, że placówki dla osób bezdomnych są obciążone bardzo wysokim ryzykiem wystąpienia ognisk koronawirusa i naszym zdaniem w pełni kwalifikuje je do objęcia szczególnym priorytetem w dostępie do szczepień na równi z domami pomocy społecznej" - napisała do MZ Federacja.

"Odpowiedź Ministerstwa Zdrowia jest obraźliwa"

Ministerstwo Zdrowia na pismo odpowiedziało sześć miesięcy później - 16 lipca 2021 roku.

"(...) W odpowiedzi na pismo w sprawie szczepień przeciwko COVID-19 osób w kryzysie bezdomności, proszę o przyjęcie poniższych informacji" - napisało MZ do Jakuba Wilczka.

"Uprzejmie przepraszamy za zwłokę w udzieleniu odpowiedzi wynikającą z licznej korespondencji napływającej do Ministerstwa Zdrowia w sprawie Narodowego Programu Szczepień oraz intensywnych prac nad realizacją programu. Jeżeli zgłoszony problem nie został rozwiązany, prosimy o ponowny kontakt".

"To obraźliwe wobec grupy, o której prawa walczymy i wobec nas samych jako środowiska pozarządowego. Ta odpowiedź pokazuje bezradność rządu wobec problemu".

"Oczywiście ulokowanie pracowników placówek dla osób bezdomnych oraz ich mieszkańców w poszczególnych grupach szczepień nie ma już sensu, bo wszyscy szczepią się bez kolejki od 1 kwietnia 2021 roku, kiedy wysypała się kolejność rejestracji, a etapy opisane w Narodowym Programie Szczepień zniknęły. Ale problem pozostaje".

Bezdomni poza noclegowniami i schroniskami bez szczepień

Wilczek: "Ministerstwo Zdrowia nie wykonało żadnego ruchu w kierunku rozwiązania problemu szczepień przeciwko COVID-19 dla osób bezdomnych. Nadal nie ma wytycznych jak realizować szczepienia przeciwko koronawirusowi dla osób w kryzysie bezdomności, które przebywają poza noclegowniami czy schroniskami. To nadal grupa osób nieobjętych szczepieniami przeciwko koronawirusowi".

Kryzys bezdomności dotyka w Polsce - według danych ponad 30 tys. osób.

"To nie jest pełna liczba osób bezdomnych w Polsce, bo dane obejmują tylko osoby, do których w dniu badania udało się dotrzeć rachmistrzom" - zwraca uwagę Jakub Wilczek. Trudno ocenić, jak na liczebność osób w kryzysie bezdomności wpłynęła pandemia. Wiele osób straciło pracę i zdrowie, może się więc okazać, że jest ich o wiele więcej. Najwięcej osób bezdomnych - według danych Ministerstwa Rodziny - mieszka w województwie śląskim (4 255), dolnośląskim (2 844), mazowieckim (4 278) i wielkopolskim (2 482).

Według danych Ministerstwa Rodziny z 2019 roku, poza placówkami w Polsce mieszka ponad 6 tys. osób. "Aby zaszczepić osoby bezdomne poza placówkami, trzeba najpierw do nich dotrzeć. Osoby bezdomne nie myślą o tym, czy się zaszczepić, tylko jak przeżyć do następnego dnia" - mówi Wilczek.

"Należy w odpowiedni sposób skoordynować działania punktu szczepień, który powinien znajdować się w miejscach, gdzie zbierają się bezdomni, na przykład w jadłodajniach. Tak, aby poinformować o możliwości szczepienia i zachęcić do udziału w Narodowym Programie Szczepień" - mówi Wilczek.

Sprawa szczepień dla bezdomnych utknęła między resortami

Ogólnopolska Federacja na Rzecz Rozwiązywania Problemu Bezdomności przygotowała propozycję wytycznych, jak zorganizować taki punkt szczepień. Miałby on być wyposażony w co najmniej jedną umywalkę z ciepłą i zimną wodą, dozownik z mydłem w płynie, ze środkiem dezynfekcyjnym, pojemnik z ręcznikami jednorazowego użycia i pojemnik na zużyte ręczniki, toalety dla personelu i pacjentów. Musiałby znajdować się w nim punkt informacyjny dla osób w kryzysie bezdomności, pracę punktu nadzorować miałaby straż miejska, policja lub pracownicy socjalni.

"Przekazaliśmy ją Ministerstwu Rodziny. Współpracujemy regularnie, spotykamy się i omawiamy sytuację w placówkach dla bezdomnych. Ministerstwo Rodziny monitoruje w tej sprawie Ministerstwo Zdrowia. Ale sprawa szczepień dla osób bezdomnych utknęła między dwoma resortami" - mówi Wilczek.

"Ostatni kontakt w tej sprawie z Ministerstwem Rodziny mieliśmy pod koniec maja. Ministerstwo Zdrowia w ogóle nie reaguje".

Wilczek podkreśla, że do tej pory szczepienia dla osób bezdomnych, które mieszkają poza placówkami, zorganizowało kilka miast m.in. Wrocław, Lublin czy Szczecin, ale we współpracy z organizacjami pozarządowymi. Oficjalnych wytycznych co do szczepień osób w kryzysie bezdomności, które przebywają poza schroniskami czy noclegowniami, nadal nie ma.