Trybunał Konstytucyjny 17 lipca 2018 uznał trzy przepisy: kodeksu postępowania karnego, kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia i kodeksu karnego w sprawie o wykroczenia za niezgodne z art. 139 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Powód? Przepisy te nie wymieniają aktu łaski prezydenta jako przesłanki do umorzenia postępowania i niewszczynania postępowań.

Trybunał Konstytucyjny tym samym ostatecznie potwierdził wykreowane w 2015 roku przez Andrzeja Dudę prawo do interwencji prezydenta na każdym etapie postępowania.

Wyrok TK to nie tylko sądowe nadanie pozoru legalności decyzji Dudy w sprawie Mariusza Kamińskiego, w której to sprawie negatywnie wypowiadał się Sąd Najwyższy.

Siłowe rozszerzenie kompetencji prezydenta czyni go najpotężniejszym sędzią w Polsce. Sędzią, który może przerwać pracę każdego sądu w Polsce, wydając wyrok uniewinniający wobec każdego podsądnego.

Precedens dla Kamińskiego

Mariusz Kamiński i trzech innych funkcjonariuszy CBA zostało w marcu 2015 roku skazanych przez Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieście na trzy lata więzienia za przekroczenie uprawnień (sprawa dotyczyła tzw. afery gruntowej z 2007 roku). Wyrok był nieprawomocny, wszyscy skazani wnieśli apelację.

Andrzej Duda w listopadzie 2015 roku zastosował wobec nich prawo łaski, Sąd Okręgowy umorzył postępowanie. Oskarżyciele posiłkowi w procesie złożyli skargę kasacyjną do SN.

31 maja 2017 roku Sąd Najwyższy podjął jednak uchwałę, w której stwierdził, że

„prawo łaski może być realizowane wyłącznie wobec osób, których winę stwierdzono prawomocnym wyrokiem sądu”, a “zastosowanie prawa łaski przed datą prawomocności wyroku nie wywołuje skutków procesowych”, co znaczy, że takie ułaskawienie jest nieważne.

Zdaniem sędziów SN, jak i wielu prawników prezydent przekroczył swoje konstytucyjne prerogatywy.

Prezydent wyraził jednak – 12 czerwca 2017 w Super Expressie – znamienną opinię, która dobrze oddała jego brak szacunku dla prawa:

Decyzję prezydencką, jeżeli chodzi o pana Mariusza Kamińskiego i inne osoby, które zostały skazane (…), podjąłem na własną odpowiedzialność, korzystając z moich konstytucyjnych prerogatyw, ta decyzja jest podjęta i koniec.

Jak wskazuje w uchwale SN, stosowanie prawa łaski wobec nieprawomocnie skazanych narusza co najmniej trzy konstytucyjne zasady:

• domniemania niewinności – ponieważ wydanie aktu łaski zakładało winę ułaskawionego przed zapadnięciem prawomocnego wyroku, a art. 42 Konstytucji stanowi, że każdego nieskazanego prawomocnie uważa się za niewinnego;
• prawa do sprawiedliwego sądu (art. 45 Konstytucji) – które w tym przypadku utraciły przede wszystkim osoby uznające się za poszkodowane przez działania Kamińskiego,
• zasady trójpodziału władz (art. 10 Konstytucji) – ponieważ prezydent de facto uniemożliwił sądowi orzeczenie w sprawie.

PiS-owski skład orzekający

Podmiotem inicjującym postępowanie był Prokurator Generalny w osobie Ministra Sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry. Trybunał orzekał w sprawie w składzie pięciosobowym, w którym czterech sędziów powołanych zostało przez Sejm obecnej kadencji. Orzekali:

• Zbigniew Jędrzejewski (przewodniczący) – wybrany na sędziego TK w kwietniu 2016 roku w atmosferze skandalu związanym z „głosowaniem na dwie ręce” przez posłankę Kukiz’15.
• Grzegorz Jędrejek (sprawozdawca) – wybrany w lutym 2017 roku.
• Andrzej Zielonacki – wybrany w czerwcu 2017;  w 2010 roku był członkiem Społecznego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich; jest członkiem Akademickiego Klubu Obywatelskiego im. Lecha Kaczyńskiego.
• Julia Przyłębska – niekonstytucyjna prezes TK.
• Leon Kieres – sędzia TK od 2012 roku, do wyroku złożył zdanie odrębne.

Dominika Sitnicka

Dominika Sitnicka (1990) - absolwentka Prawa i Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Publikowała m.in. w Dwutygodniku, Res Publice Nowej i Magazynie Kulturalnym.

Komentarze

• + 11k