Trzaskowski albo psikus. Kogo wystawi Tusk?

Sam Sikorski nie zaprzecza, że chce kandydować.

Kiedy Renata Grochal w TVP Info zapytała: „Byłbym lepszym prezydentem niż Rafał Trzaskowski. Tak czy nie?”, Sikorski odpowiedział: „Proponuję tę rozmowę przenieść na inny termin”. A dociskany („tak czy nie?”), szef MSZ się roześmiał. „Uważam, że każdy nasz kandydat będzie lepszy od obecnego prezydenta i od kandydata PiS-u. I że te wybory wygramy. Jeden z naszych kandydatów wygra”.

Tymczasem Trzaskowski jest najpopularniejszym politykiem rządzącej koalicji. W dodatku spontanicznie wskazywanym przez jej wyborców jako przyszły prezydent. Jednak na pięć tygodni przed planowanym ogłoszeniem kandydata Koalicji Obywatelskiej (co ma nastąpić 7 grudnia 2024), Trzaskowski przestał być pewniakiem.

Czy to tylko narracyjna gra?

Może chodzi o to, żeby Trzaskowski nie został od razu ukoronowany, tylko musiał stoczyć jakąś pierwszą walkę, zanim przystąpi do boju o prezydenturę? A może jednak Donald Tusk zupełnie serio rozważa wystawienie Radosława Sikorskiego?

W najnowszym odcinku „Programu Politycznego” Dominika Sitnicka i Agata Szczęśniak opowiadają o nastrojach na zapleczu Rafała Trzaskowskiego. Zastanawiają się, czy Radosław Sikorski na pewno jest niewybieralny. Analizują też możliwe kalkulacje Donalda Tuska. Sikorski czy Trzaskowski – który byłby lepszy nie tylko dla Polski, ale też dla Platformy Obywatelskiej?

Ciąg dalszy tekstu pod wideo. „Program Polityczny” możecie oglądać na kanale OKO.press na YouTubie i słuchać w Spotify i na Apple Podcasts.

Co mówią sondaże?

Osoby pracujące z Rafałem Trzaskowskim całkowicie odrzucają możliwość startu Radosława Sikorskiego w wyborach prezydenckich. Nie komentują tego, czy narracja dotycząca bezpieczeństwa i sytuacja międzynarodowa sprzyjają szefowi MSZ, który pracuje na wizerunek silnego człowieka na trudne czasy. Wskazują przede wszystkim na sondaże prezydenckie, w których Sikorski wypada słabiej od Trzaskowskiego.

Jedno z takich badań zamówiła sama Koalicja Obywatelska. W pierwszej turze Trzaskowski wypada bardzo dobrze. Wśród zdecydowanych wyborców może liczyć na 37 proc. Kandydat PiS-u (nie został wskazany na przykład Przemysław Czarnek albo Karol Nawrocki) dostaje 32 proc. W drugiej turze znów: wśród zdecydowanych, Rafał Trzaskowski zgarnia 53 proc. Radosław Sikorski 42 proc. Kandydat PiS-u w obu badaniach dostaje 40 proc. Resztę stanowią osoby niezdecydowane.

Nie tylko Koalicja zleca podobne sondaże

Robią to także media i ich wyniki są bardzo podobne. 23 października Wirtualna Polska opublikowała wyniki sondażu zrealizowanego przez United Surveys, w którym pokazano pierwszą turę z dwoma kandydatami KO. W pierwszym scenariuszu kandydat koalicji Rafał Trzaskowski zajmuje pierwsze miejsce w pierwszej turze wyborów prezydenckich z wynikiem 39 proc. Poparcia. Za nim jest potencjalny kandydat PiS – prezes IPN Karol Nawrocki z wynikiem 27 proc. głosów.

W drugiej wersji kandydat KO Radosław Sikorski dostaje 25 proc. i wchodzi do drugiej tury, ale dopiero za Nawrockim, który utrzymuje 26 proc. Co się dzieje z wytraconym poparciem szefa MSZ? W tym wariancie o kilka punktów procentowych rosną wyniki Szymona Hołowni, Sławomira Mentzena i Agnieszki Dziemianowicz-Bąk.

„Wszystkie dywagacje wokół ewentualnego startu Sikorskiego nazywają medialnymi gierkami, wymysłem dziennikarzy. Twierdzą, że nie stresuje ich, że oficjalne ogłoszenie kandydatów nastąpi dopiero 7 grudnia. Mówią, że to dobrze. Najlepiej to jakby przesunąć start kampanii i na koniec grudnia albo w ogóle na styczeń, bo najlepsza kampania to krótka i intensywna kampania” – cytuje wypowiedzi rozmówców z zaplecza prezydenta Warszawy dziennikarka OKO.press.

Czy Sikorski rzeczywiście jest niewybieralny?

Trzaskowski wygrywa z Sikorskim w sondażach. Sprawa wydaje się więc oczywista. Ale nie jest. Dlaczego? Dwa tygodnie temu rzeczowo przedstawił to Bartłomiej Sienkiewicz w rozmowie z Renatą Grochal w Trójce.

"Traktujemy sondaże prezydenckie jako odbicie rzeczywistości. To nie jest dobre rozwiązanie. Tak daleko do wyborów prezydenckich sondaże są projekcją. Opowieścią, co by było, gdyby.

– mówił europoseł i były minister kultury.

Wśród dziennikarzy krąży opowieść o raporcie z badań mającym pochodzić z otoczenia szefa MSZ-u. Z naszych informacji wynika, że nie wiadomo, kto zrealizował to badanie i jaką metodą (w przypadki sondażu KO był to Ipsos). Nie pytano tam o to, na kogo badani oddaliby swój głos w najbliższych wyborach, ale o to, jak oceniają obu polityków w kontekście różnych wyzwań politycznych, między innymi właśnie bezpieczeństwa czy migracji. Do tego pokazano tam możliwe przepływy elektoratów oraz sufity kandydatów.

„I jak się domyślacie, w tym badaniu zrealizowanym podobno w lipcu, pochodzącym ze środowiska Radosława Sikorskiego, okazało się, że to Radosław Sikorski jest jednak lepszym kandydatem. Fun fact dotyczący tego badania jest również taki, że raport został w dużej mierze napisany po angielsku” – mówi Dominika Sitnicka.

Można się spotkać z argumentem, że Sikorski miałby być niewybieralny dla bardziej progresywnej części elektoratu Koalicji 15 października, młodych, kobiet

• „Ale po pierwsze, Radosław Sikorski nie jest jakimś skrajnym konserwatystą w sprawach aborcji czy związków partnerskich” – zauważa Agata Szczęśniak.
• „Po drugie, gdyby po stronie PiS-u tym kandydatem był Przemysław Czarnek, wtedy kogokolwiek wystawi Koalicja Obywatelska, to będzie mobilizował również tych młodych ludzi. Jak to powiedział jeden z rozmówców, Jacka Gądka, dziennikarza »Newsweeka«, [Czarnek] sprawi, że będzie Jagodno w całej Polsce. Nawet część osób, które mają bardzo progresywne poglądy, jakby miały w drugiej turze Czarnka i Sikorskiego, to mimo jakichś dużych dramatów wewnętrznych, ostatecznie powie, że każdy byle nie Czarnek” – uważa Agata Szczęśniak.

„A jak się [Sikorskiego] zestawi z Karolem Nawrockim, który jest prezesem IPN z politycznego nadania i to jest koniec jego kariery... [Sikorskiego], który był przez wiele lat szefem MSZ-u, szefem MON, jest figurą w świecie, to nie ma tutaj równej walki. Właściwie nie ma takiego kandydata ze strony PiS-u, o którym się teraz mówi na poważnie, na którego tle Radosław Sikorski wypadałby źle” – dodaje Dominika Sitnicka.

Czy Tusk może wystartować?

Współpracownicy Rafała Trzaskowskiego przewidują dwa scenariusze, w których to nie prezydent Warszawy byłby kandydatem KO.

Oba, jak zaznaczają, są ekstremalnie mało prawdopodobne.

• Pierwszy to taki, w którym Trzaskowski popełnia jakiś niewybaczalny błąd i dla wszystkich jest oczywiste, że nie może być już kandydatem. Przejeżdża przysłowiową zakonnicę w ciąży na pasach.
• Drugi: sypie się rząd, upada koalicja rządząca, PSL idzie jednak na współpracę z PiS-em. Wszystko to dzieje się przed rozpoczęciem kampanii prezydenckiej, czyli na początku roku 2025. I wtedy Donald Tusk sięga po jedyny realny kawałek władzy, jaki zostaje Koalicji 15 października, czyli prezydenturę.

Prawdopodobieństwo każdego z tych scenariuszy współpracownicy Trzaskowskiego uważają jednak za bliskie zera. „Ja bym to potraktowała po prostu jako dowód na to, że jednak w tym zapleczu Rafała Trzaskowskiego myśli się o tych alternatywnych scenariuszach” – uważa Sitnicka.

W sprawie startu Tuska również wypowiedział się Bartłomiej Sienkiewicz, który jest jednym z najbardziej zaufanych współpracowników premiera.

„Donald Tusk zaprzeczał tym pogłoskom zarówno na drodze oficjalnej, jak i nieoficjalnej. I ile razy by nie mówił o tym, z tym większą ochotą koalicjanci marzą o tym, by Donald Tusk poszedł na emeryturę pod kryształowy żyrandol” – mówił Sienkiewicz w rozmowie z Renatą Grochal.

„Mam wrażenie, że w tych głosach jest zawarta pewna refleksja o tym, że koalicjanci chcieliby może zobaczyć kogoś innego w przyszłości na fotelu premiera. Ta koalicja będzie tak długo trwała, dopóki Donald Tusk będzie premierem. I mówił jedno: odpowiedzialność za to, co dzieje się w Polsce, wyklucza start Donalda Tuska na prezydenta. Mówił to wielokrotnie. Ktoś z uporem maniaka nie chce przyjąć tej prawdy do rzeczywistości” – twierdzi Sienkiewicz.

Skąd się bierze upór maniaka, czyli Marka Sawickiego z PSL-u?

„W PSL-u od lat funkcjonuje marzenie polityczne o premierze technicznym, którym miałby oczywiście zostać Władysław Kosiniak-Kamysz” – mówi Agata Szczęśniak. Taka możliwość byłaby, gdyby Tusk opuścił fotel premiera. Można też usłyszeć argument, że Donald Tusk po prostu lubi różne stanowiska. „A to premier, a to »król Europy«, a to prezydent. To jest jakieś zupełne nierozumienie. Donald Tusk nie jest kolekcjonerem stanowisk, jest osobą, która lubi realną władzę” – ocenia Agata Szczęśniak.

„Jeden zamyka rosyjski konsulat, drugi otwiera tramwaj”

Nie jest jednak przypadkiem, że PSL rozpuszczał pogłoski dotyczące startu Tuska. Dziennikarki OKO.press żartują, że Marek Sawicki z PSL-u na pytania o związki partnerskie odpowiada: „A Donald Tusk zostanie prezydentem”. „Nie chodzi tylko o to, że Marek Sawicki bardzo nie lubi odpowiadać na pytania o związki partnerskie czy o aborcję. Choć nie lubi. Ale też PSL tutaj uprawia swoją grę polityczną” – mówi Agata Szczęśniak.

W PSL-u nie ma miłości do Rafała Trzaskowskiego, który dotąd był domyślnym kandydatem Koalicji Obywatelskiej na prezydenta. Gdyby Trzaskowski znalazł się w drugiej turze, PSL musiałby go poprzeć, choć pod względem przekonań jest to polityk bardzo daleki od ludowców.

I to właśnie PSL dziś dobitnie formułuje argumenty przeciwko kandydaturze Trzaskowskiego, a za kandydaturą Sikorskiego. Osobą, która lobbuje za kandydaturą Sikorskiego, jest Michał Kamiński, senator i strateg PSL-u.

Według polityków PSL-u Trzaskowski nie jest w stanie wygrać wyborów prezydenckich, bo nie przyciągnie konserwatywnych, ale niechętnych PiS-owi wyborców (PSL nazywa je głosami centrum). Ludowcy od lat twierdzą, że to właśnie tacy wyborcy decydują o wyniku wyborów prezydenckich. Ich zdaniem Trzaskowski nie ma szansy po nich sięgnąć, a pułap poparcia osiągnął w 2020 roku, kiedy przegrał z Andrzejem Dudą.

W zdobyciu szerokiego poparcia Trzaskowskiemu miałyby szkodzić jego przekonania w sprawie legalizacji aborcji i związków partnerskich

A przede wszystkim głośna sprawa krzyży w warszawskich urzędach. W maju 2024 okazało się, że prezydent Warszawy podpisał zarządzenie, które nie pozwala na umieszczanie symboli religijnych w warszawskich urzędach. Prezydentem Polski nie zostanie ktoś, kto wojuje z krzyżem – twierdzą ludowcy.

A przede wszystkim Trzaskowski nie kojarzy się z tematem, który prawdopodobnie zdominuje kampanię prezydencką, czyli bezpieczeństwo. Jeden z rozmówców tak określił różnicę między Sikorskim a Trzaskowskim:

„Jeden zamyka rosyjski konsulat, a drugi otwiera tramwaj. Jak pani myśli, kogo ludzie wybiorą?”.

Ciąg dalszy tekstu pod wideo.

Który kandydat – Sikorski czy Trzaskowski – bardziej się opłaca z perspektywy Tuska?

W rozmowie na temat kandydatur Sikorskiego i Trzaskowskiego często pomija się fakt, że na decyzję Donalda Tuska wpłynie także jego ocena tego, kto jest dla niego wygodniejszym i łatwiejszym do kontrolowania partnerem.

Być może głosy centrowych wyborców nie mają aż takiego znaczenia, jak chciałby PSL. Może być tak, że przy dobrze prowadzonej kampanii jakikolwiek kandydat rządzącej koalicji wygra prezydenturę. Dlatego liczyć się może nie obecne sondażowe poparcie, tylko przyszła relacja prezydenta z premierem, rządem i główną partią, która go wystawiła. Czyli z Donaldem Tuskiem i Platformą.

Rafał Trzaskowski uchodzi za polityka niesamodzielnego i łatwiej sterowalnego. Czy na pewno tak jest?

„Funkcjonuje taki obraz Rafała Trzaskowskiego jako nieudanego polityka, który nie potrafi w polityce działać, budować sojuszy, podejmować ryzykownych decyzji i iść do przodu. Ale ta historia ma też drugą stronę” – zwraca uwagę Agata Szczęśniak.

W 2020 roku Rafał Trzaskowski prowadził rozmowy z Szymonem Hołownią i Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem na temat stworzenia nowej partii. Trzaskowski, który był i jest wiceprzewodniczącym Platformy Obywatelskiej, miałby wyprowadzić z niej część ludzi. To by oznaczało rozbicie i osłabienie PO. „To jest coś, czego Donald Tusk nie może mu wybaczyć i był to jeden z powodów, dla których w 2021 roku wrócił do polskiej polityki” – mówi Agata Szczęśniak.

„Prezydent w polskim systemie nie jest postacią posiadającą dużo władzy, raczej odpowiada za blokowanie. Ale jest jednak ośrodkiem politycznym. Być może Rafał Trzaskowski nie przejął inicjatywy kilka lat temu, gdy miał okazję, ale gdyby zdobył samodzielną pozycję prezydenta, to byłby ważnym punktem odniesienia dla różnych polityków” – dodaje Szczęśniak.

„Gdyby Donald Tusk skręcał PO w bardziej prawicową stronę, co widać było w przypadku prawa migracyjnego, to te bardziej progresywne środowiska polityczne zaczęłyby się gromadzić wokół Rafała Trzaskowskiego. Stałby się, chcąc nie chcąc, osobnym ośrodkiem przyciągania politycznego. A prezydent może odgrywać rolę, nawet jeśli jest teoretycznie z tego samego obozu. Tak było w przypadku Aleksandra Kwaśniewskiego”.

„Politycy się zmieniają, dorastają, czego przykładem jest sam Donald Tusk, który bardzo długo był uważany za polityka w krótkich spodenkach. Nie chcę powiedzieć, że Rafał Trzaskowski z pewnością umiałby użyć ewentualnej władzy prezydenckiej w celach politycznych, budowania jakiegoś ośrodka politycznego, ale myślę, że Donald Tusk z pewnością bierze to pod uwagę, że mogłoby się tak stać” – mówi Agata Szczęśniak.

„Radosław Sikorski nie ma tak naprawdę swojego mocnego środowiska i zaplecza. Rafał Trzaskowski już to ma, już w tej chwili. To są osoby, które chociażby robią Campus Polska przyszłości. Sławomir Nitras, Barbara Nowacka, Adam Szłapka. Sikorski tego nie ma, więc jest po prostu bardziej bezpiecznym kandydatem” – dodaje Dominika Sitnicka.