Unieważniane konkursy, znikające dokumenty. PiS łamie zasady współpracy z NGO

Przez rok rządów Prawa i Sprawiedliwości - od listopada 2015 do listopada 2016 - do federacji dotarły informacje o 17 przypadkach naruszeń i nieprawidłowości w ośmiu resortach. To kolejna alarmująca wiadomość dla trzeciego sektora. W rozmowie z OKO.press Katarzyna Kiełbiowska, jedna z autorek „repozytorium”, mówi: „Repozytorium powstało, żeby udokumentować zgłaszane nam przypadki naruszeń zasad dobrej współpracy rządu z organizacjami pozarządowymi. Nie możemy porównać, ile podobnych przypadków było wcześniej, gdyż nie mamy danych, do których moglibyśmy się odwołać,

Czas na ocenę przyjdzie jednak za kilka miesięcy".

Raport bada nieprawidłowości i niewłaściwe decyzje władzy na szczeblu rządowym, dotyczące trzech obszarów:

• konkursów grantowych ogłaszanych przez ministerstwa i podlegające im podmioty,
• powoływania i odwoływania członków społecznych ciał doradczych, ciał dialogu, ciał eksperckich,
• programów współpracy ministerstw z organizacjami pozarządowymi oraz inne naruszenia zasady partnerstwa i pomocniczości w relacjach rządu z organizacjami.

„Jako OFOP skupiamy się na dokumentowaniu przypadków naruszeń.

Interwencje, które mogą podejmować organizacje polegają przede wszystkim na nagłaśnianiu i wystosowywaniu apeli np. w formie petycji” - mówi Kiełbiowska.

Wybrane fundacje nie muszą spełniać wymogów

Jednym z najbardziej rażących przykładów nieprawidłowości w procedurze konkursowej może poszczycić się Ministerstwo Spraw Zagranicznych. W konkursie na prowadzenie Regionalnego Ośrodka Debaty Międzynarodowej na lata 2016-2018 w Katowicach wygrała fundacja "śląskich patriotów" Silesia Superior. Mimo że nie dopełniła m.in: obowiązku złożenia sprawozdań ze swojej działalności za ostatnie dwa lata.

Obowiązek sprawdzenia wymogów formalnych za MSZ wypełniła inna fundacja biorąca udział w konkursie - Fundacja Viribus Unitis. W odpowiedzi na wyniki wystosowała do ministerstwa list z zapytaniem o nieprawidłowości przy rozstrzygnięciu konkursu. To członkowie Fundacji Viribus Unitis ustalili, że Silesia Superior nie wypełniła wymogów formalnych. W tej sprawie trwa "postępowanie wyjaśniające".

Co ciekawe, o nieprzejrzystych i niedostępnych procedurach konkursowych dużo można usłyszeć przede wszystkim od PIS-u - ustami dyrektora Departamentu Społeczeństwa Obywatelskiego KPRM - Wojciech Kaczmarczyka. W uzasadnieniu powołania nowej instytucji Narodowego Centrum Rozwoju Społeczeństwa, która de facto ma służyć centralizacji środków przeznaczonych na realizację zadań publicznych, czytamy m.in. o "konieczności wdrażania polityki rozwoju społeczeństwa obywatelskiego opartej na zasadach otwartości, konkurencyjności i przejrzystości".

Czy można mieć zaufanie do nowej instytucji, skoro już dziś dochodzi do wielu nieprawidłowości ze strony rządowych resortów?

Znikające dokumenty

Raport powstał w oparciu o dokumenty, które OFOP uzyskał zgodnie z ustawą o dostępie do informacji publicznej. Większość tych dokumentów powinna być opublikowana na stronach BIP ministerstw i innych instytucji publicznych. Jak czytamy w raporcie:

Jak mówi Kiełbiowska, dostęp do informacji publicznej to "problem poboczny, acz istotny". Jak to możliwe, żeby połowy dokumentów nie było na stronach BIP-u?

"Trudno stwierdzić, co jest przyczyną. Nie przyglądamy się temu, lecz staramy się zauważać i popularyzować wiedzę nt. dostępu do informacji publicznej. Podczas zbierania materiałów do repozytorium zauważyłyśmy wiele nieprawidłowości w dostępie do informacji publicznej. Dokumenty, które są umieszczane w BIP-ie w dużej mierze nie spełniają wymogów ustawy. Nie wiadomo kiedy i przez kogo były dokonywane w nich zmiany. Dochodzi również do przypadków, w których dokumenty są usuwane. Tak stało się w przypadku obserwacji prowadzonej w Ministerstwie Edukacji Narodowej. W lutym 2016 opublikowano ogłoszenie konkursowe na partnera w projekcie prowadzenia konsultacji społecznej. Badając sprawę doszłyśmy do tego, że ktoś skasował te informacje. Tak nie powinno się dziać" - mówi Kiełbiowska.

Raport wydany w styczniu 2017 roku przez Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych zestawia dane zebrane w utworzonym pod koniec września 2016 roku repozytorium.