Upadek KRS. Prawnik: "Fasadowa instytucja, która służy do legitymizowania działań rządzącej większości"

Debata, która towarzyszyła wydaniu negatywnej oceny, bardziej niż prawniczą debatę przypominała kościelne kazanie. 15 czerwca 2018 podczas trzeciego posiedzenia KRS w nowym składzie, członkowie Rady wydali opinię na temat projektu ustawy o związkach partnerskich złożonego w kwietniu 2018 roku w Sejmie.

Wiesław Johann, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w spoczynku, który w Radzie reprezentuje prezydenta, mówił:

• „prawa stanowione przez RP muszą odpowiadać naszej chrześcijańskiej kulturze",
• „stanowimy prawo w poczuciu odpowiedzialności przed Bogiem i naszym sumieniem”.

Sędzia Maciej Nawacki, prezes olsztyńskiego sądu i działacz Akademickiego Klubu Obywatelskiego im. Lecha Kaczyńskiego mówił:

• „[Polska] to nie jest demokratyczne państwo prawne liberalne. To jest państwo osadzone w kulturze chrześcijańskiej”.

Kontrowersje wzbudza nie tylko przebieg debaty, ale także sama opinia. Z opublikowanego kilka dni po posiedzeniu dokumentu (zobacz treść niżej) wynika, że KRS zgłosiła poważne wątpliwości konstytucyjne do projektu ustawy.

Opinia KRS na każdy temat?

Nigdy wcześniej KRS nie zajmowała się opiniowaniem projektu ustawy o związkach partnerskich. Podobnych propozycji prawnego umocowania związków osób tej samej płci i związków niemałżeńskich osób różnej płci w polskim Sejmie było już siedem.

Za każdym razem sędziowie odsyłali do Sejmu projekty bez uwag, uznając, że leży to poza ich kompetencjami. Dr Krzysztof Śmiszek, prawnik, członek zarządu Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego i Rady Programowej Archiwum Osiatyńskiego mówi OKO.press:

KRS - na poziomie ustawowym - ma co prawda prawo opiniować projekty aktów normatywnych, ale tylko tych «dotyczących sądownictwa, sędziów i asesorów sądowych»".

Podczas debaty 15 czerwca 2018 r. sędzia Paweł Styrna, sprawozdawca opinii o projekcie ustawy o związkach partnerskich tłumaczył, że KRS przyjęła "szeroką wykładnię interpretacji kompetencji Rady". Sędzia Nawacki dodał, że skoro projekt ustawy dotyka takich kwestii jak rozdzielność majątkowa czy rozwiązanie związku partnerskiego, o którym być może orzekać będą sądy, to KRS powinna odnieść się do ustawy.

Krzysztof Śmiszek: "KRS zajmowała się w przeszłości opiniowaniem ustaw czy rozporządzeń. Jednak w znaczącej części dotyczyły one funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Sędziowie pochylali się np. nad rozporządzeniami dotyczącymi opłat sądowych czy opłat za egzamin referendarski. Poza projektami, które kształtują samo funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, KRS opiniowała np. ustawę kodeks cywilny, czyli ustawy, które mają fundamentalne znaczenie dla funkcjonowania np. gospodarki. Jednak

Idąc logiką KRS, można powiedzieć, że w takim razie Rada powinna opiniować wszystkie akty normatywne, bo na ich podstawie można domagać się egzekwowania określonych praw w sądzie".

Dziś ustawa o związkach partnerskich, a jutro?

Krzysztof Śmiszek: "Rozczarowująca była ta jednomyślność. W debacie słyszeliśmy zaledwie dwa nieśmiałe głosy, które stawiały znak zapytania, czy Rada powinna zajmować się tym projektem czy nie. Przecież KRS ma być ciałem pluralistycznym, w którym ścierają się różne poglądy.

Niezwykle smutno widzieć upadek ciała, które cieszyło się wysokim autorytetem i ma niezwykły dorobek o znaczeniu ustrojowym. Teraz mamy kolejną po Trybunale Konstytucyjnym maszynkę do głosowania. Fasadową instytucję, która służy do legitymizowania działań rządzącej większości. A ta dąży do ograniczania swobód obywatelskich. Dziś - ustawa o związkach partnerskich. Jutro? Wolność zgromadzeń i zrzeszenia się. Idziemy w bardzo niebezpiecznym kierunku".