Koniec wiatrakowej telenoweli - Sejm oddalił je od domów na 700 metrów. To stracona szansa

Jednak 700 metrów – ustawa wiatrakowa przeszła przez Sejm bez senackich poprawek. To właśnie odległość od zabudowań, w jakiej mogłyby stawać wiatraki, była najbardziej spornym elementem projektu.

W rządowym projekcie zapisano, że odległość minimalna powinna wynosić 500 metrów. Taka propozycja nie podobała się politykom Solidarnej Polski, którzy chcieli, żeby zapis mówił przynajmniej o kilometrze.

Stanęło na „złotym środku”, który na kawałku papieru zapisał poseł Marek Suski i zgłosił jako poprawkę - czyli 700 metrach. Senat w swoich propozycjach powrócił do 500 metrów. Ustawa trafiła do Sejmu.

Podczas głosowania w czwartkowy wieczór (9 marca) większość zdecydowała, żeby senackie poprawki odrzucić. A to oznacza, że ustawa wiatrakowa zostaje przyjęta z zapisem o 700 metrach. Zdaniem ekspertów to zbyt mało, żeby odblokować energetykę wiatrową w Polsce po latach obowiązywania zasady 10H, która zamroziła wszystkie inwestycje w tę gałąź OZE.

Za odrzuceniem wprowadzających odległość 500 m poprawek 2, 7 i 8 zagłosowało 217 posłów i posłanek PiS. Co ciekawe – cztery osoby były przeciw. W tym była ministra rozwoju Jadwiga Emilewicz, która podczas kierowania resortem zajmowała się ustawą wiatrakową i obiecywała odblokowanie energii z wiatru.

Odrzucenie poprawki poparła Konfederacja (choć Janusz Korwin-Mikke i Konrad Berkowicz się wstrzymali) i Polskie Sprawy. Przeciwko odrzuceniu głosowali wszyscy posłowie i posłanki KO, Lewicy, Polski2050 oraz Koalicja Polska.

To jednak nie wystarczyło, żeby ochronić dobre – w ocenie ekspertów i samorządów – zapisy o 500 metrach. Poprawka została odrzucona 231 głosami.

Ustawa wiatrakowa: plany zagospodarowania do kosza

Nowelizacja to stracona szansa – mówią jednym głosem aktywiści, przedstawiciele branży i niektórzy samorządowcy. Ci we wtorek w Sejmie apelowali o powrót do odległości 500 metrów, zgodnej ze wcześniejszymi senackimi poprawkami. Mariusz Marszał ze Związku Gmin Wiejskich RP podkreślał, że to właściwy i kompromisowy dystans zabudowań od wiatraków, a samorządy są zaskoczone propozycją jego zmiany. „Osiągnęliśmy konsensus podczas rozmów z rządem. Niezależnie od tego, jaka opcja rządzi w gminie, chcemy takiego prawa, które będzie akceptowalne społecznie” – komentował podczas łączonego posiedzenia Komisji Energii i Samorządu.

Marszał podkreślił również, że przegłosowanie projektu w wersji uwzględniającej 700 metrów unieważnia wiele planów zagospodarowania przestrzennego. To na ich podstawie - według nowelizacji - mają być stawiane wiatraki.

Szerzej tłumaczyli to przedstawiciele Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej: „W Polsce obecnie jest około 500 gotowych planów pod elektrownie wiatrowe wartych ponad 100 mln zł. Pierwsze inwestycje przygotowane w oparciu o te plany mogłyby powstać już w ciągu 3 lat. Jeśli Sejm, nie licząc się z opinią Senatu wróci do odległości 700 metrów, to tą jedną decyzją wyrzuci 84 proc. tych planów do kosza".

Fundacja Instrat podkreśla, że te 200 metrów robi ogromną różnicę. W całej Polsce wariant 500 m spowoduje, że wiatraki mogłyby powstawać na 27 371 km2. Poprawka Suskiego, czyli 700 metrów powoduje, że dostępny teren maleje do 14,5 tys. km2.

Eksperci zaznaczali, że „kompromis" Suskiego spowolni tempo dekarbonizacji energetyki i jeszcze bardziej uzależni nas od drogich i napędzających kryzys klimatyczny paliw kopalnych.

„Nie jest to prawdziwa liberalizacja zasady 10H" – oceniają analitycy.

Polska bez czystej energii

„Wprowadzenie odległości 500 metrów było wspierane przez górnicze związki zawodowe, organizacje pozarządowe, Polską Akademię Nauk, biznes oraz samorządy” – komentuje już po głosowaniu w Sejmie Mikołaj Gumulski z Greenpeace. „Umożliwiłoby to dynamiczny rozwój wiatraków, który zwiększyłby nasze bezpieczeństwo energetyczne, pozwoliłby na uniknięcie uzależnienia od gazu ziemnego, a także umożliwiłby obniżenie emisji gazów cieplarnianych. Doprowadziłby do powstania dziesiątek tysięcy nowych, zielonych miejsc pracy.

W zamian, ograniczając rozwój taniej, czystej i bezpiecznej energii z turbin wiatrowych, rząd cementuje wysokie ceny energii oraz uzależnienie od niepewnych dostawców gazu ziemnego, wśród których znajdują się państwa regularnie prowadzące wojny czy łamiące prawa człowieka” – dodaje.

10H zablokowała wiatraki

Przypomnijmy: do tej pory stawianie wiatraków na lądzie było praktycznie niemożliwe. Tak działały przepisy wprowadzone przez PiS w 2016 roku. Nakazywały one stawianie turbin w odległości równej 10-krotności ich wysokości od najbliższych zabudowań. Akt prawny, zwany również „ustawą 10H", miał chronić mieszkańców wietrznych terenów przed hałasem czy drganiami pochodzącymi z farm wiatrowych. Jednocześnie zablokowała rozwój odnawialnego i jednego z najtańszych źródeł energii w Polsce.

Rządzący chcieli zmiany z dwóch przyczyn. Po pierwsze: wojna w Ukrainie skłoniła ich do szukania alternatyw dla prądu z węgla. Po drugie: Komisja Europejska wyznaczyła zmianę antywiatrakowego prawa jako jeden z kamieni milowych w drodze do odblokowania KPO. Na ten ostatni argument przedstawiciele rządu powoływali się szczególnie często, choć nie było jasne, czy niespełnienie tego konkretnego warunku blokuje całość środków z Krajowego Planu Odbudowy. Minister ds. UE Szymon Szynkowski vel Sęk w końcu stwierdził, że odblokowanie wiatraków nie jest wcale „superkamieniem", który przesądziłby o braku wypłat.

Ustawa wiatrakowa kamieniem milowym. Jak ważnym?

Argumentu o tak wielkiej wadze ustawy wiatrakowej przedstawiciele PiS-u używali jednak chętnie w utarczkach z koalicjantami z Solidarnej Polski. Ci nie chcieli słyszeć o zmianach w prawie, by ostatecznie zaproponować odsunięcie wiatraków od zabudowań o kilometr.

Taki zapis stał w sprzeczności z proponowanym w rządowym projekcie ustawy dystansem 500 metrów. Rządowi pozostało szukać poparcia u opozycji. Premier Mateusz Morawiecki stawił się nawet na posiedzeniu zdominowanej przez posłów PSL-u sejmowej podkomisji ds. energii odnawialnej. Posłowie PSL-u wyrazili wsparcie dla ustawy w wersji zakładającej 500-metrowe oddalenie turbin od zabudowań.

Poparcie wyrażali również przedstawiciele Koalicji Obywatelskiej i Lewicy. Wydawało się, że sprawa jest załatwiona, a w życie wejdzie ustawa wiatrakowa zgodna z postulatami branży i organizacji społecznych. Te nalegały na odblokowanie energii z wiatru. Przekonywały też, że 500 metrów wystarczy, by zniwelować ewentualne negatywne dla ludzi skutki działania wiatraków. Wskazują na to również badania naukowe, o których pisaliśmy już w OKO.press.

Na początku lutego PiS wprowadził jednak do projektu znaczącą poprawkę. Podstawą był odręcznie spisany wniosek Marka Suskiego, w myśl którego sejmowe komisje przegłosowały odsunięcie wiatraków o dodatkowe 200 metrów. Na zaskoczoną wyglądała obecna podczas obrad ministra klimatu Anna Moskwa, która nie oponowała przeciwko tej propozycji. W końcu „poprawka 700 metrów" skończyła w projekcie i w ostatecznie przegłosowanej przez Sejm nowelizacji.