VAT dalej 23 procent. Obietnica złamana

VAT (z ang. Value Added Tax) to podatek od towarów i usług. Nabywając na terenie naszego kraju cokolwiek, musimy dopłacić 23 proc. ceny i te pieniądze trafiają do budżetu państwa. Są drobne wyjątki obłożone niższym VATem 8, 5, a nawet 0 proc. np. niektóre artykuły spożywcze i książki.

Z VATem jest w Polsce sporo problemów. Z jednej strony jest kluczowy dla polskiego budżetu. Zapewnia ponad 40 proc. wpływów (ok. 123 mld w 2015 r.). Jednocześnie kolejne ekipy mają trudności z jego ściąganiem.

VAT to podatek pośredni. Jest wliczony w cenę towaru lub usługi i płaci się go już w momencie transakcji, a nie rozlicza się na koniec roku czy miesiąca w zeznaniach podatkowych, dzięki temu teoretycznie trudniej go uniknąć (niemożliwe jest „kombinowanie” przy rozliczeniach).

Jednak pod tym względem podatek uprzywilejowuje przedsiębiorców względem pozostałych kupujących. Od wprowadzenia podatku w 1993 r. przeprowadzono już kilkadziesiąt nowelizacji stwarzających wiele rodzajów ulg i wyjątków. Przedsiębiorcy naginają więc przepisy i nadużywają ulg, by VATu nie płacić. Mogą np. w określonych sytuacjach i do pewnego poziomu uzyskać od fiskusa zwrot części opłaconego podatku, jeśli zawiera się on w tzw. koszcie uzyskania przychodu. W intencji ustawodawców ulgi miały odciążać wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw, jednak wykorzystywane są szerzej.

Najbardziej znanym przykładem były popularne do niedawna samochody z “kratką” z tyłu, które miały niby pełnić funkcję samochodu dostawczego.

W rzeczywistości często służyły jako środek transportu dla właściciela firmy (kratkę można było wstawić nawet w malutkim samochodzie osobowym).

Często od podatku odpisuje się “koszty reprezentacyjne” związane np. z “biznesowymi” posiłkami w restauracji, zakupem ubrań, czy alkoholu. W rzeczywistości „na firmę” kupuje się w Polsce dosłownie wszystko.

Takie manewry podatkowe sporo kosztują budżet: Komisji Europejska wyliczyła, że tzw. luka VAT, czyli różnica między wpływami, które budżet państwa powinien uzyskać, a ich faktycznym poziomem, wyniosła w 2015 r. niemal 27 proc., czyli około 40 mld zł (10,1 mld euro).

Tylko pięć państw UE wypada pod tym względem gorzej: Grecja, Litwa, Łotwa, Rumunia i Włochy. Rok 2016 wygląda tu jednak optymistycznie – przychody z VAT są wyższe niż w tym samym okresie rok temu.