Jak walczyło NSZ: próby współpracy z Niemcami, rabunki, ataki na AK. Publikujemy dokumenty

Z rodzącym się kultem NSZ OKO.press już parokrotnie polemizowało. Teraz przedstawiamy kilka dokumentów z epoki, w których swoje oceny przedstawiała Armia Krajowa. Ich przypomnienie jest tym bardziej potrzebne, że 15 września 2017 Sejm RP przyjął uchwałę gloryfikującą Narodowe Siły Zbrojne z okazji 75. rocznicy ich powstania. Przez aklamację, bez głosu sprzeciwu. Posłowie oklaskiwali ją na stojąco, a poseł Nowoczesnej Zbigniew Gryglas na sejmowej trybunie występował z opaską NSZ na ramieniu.

Przy tej okazji przypomnieliśmy, że:

• NSZ wywodziło się z przedwojennej skrajnej prawicy, a celem ich walki było stworzenie „Wielkiej Polski Katolickiej”, a nie demokratycznej RP;
• duża część ich oddziałów nie podporządkowała się rządowi RP na uchodźstwie i nie weszła w skład AK;
• przedwojenny antysemityzm prawicy wcale nie wygasł w obliczu Zagłady;
• część oddziałów NSZ współpracowała pod koniec wojny z Niemcami.

OKO.press odnotowywało przypadki wybielania NSZ - czy to w oficjalnym liście prezydenta Dudy z 16 września, czy to w wypowiedziach senatora PiS, historyka prof. Jana Żaryna oraz historyka dr Mariusza Bechty z IPN.

Do tej listy można dopisać wywiad udzielony 20 września 2017 przez historyka z Uniwersytetu Warszawskiego, dr hab. Tadeusza Pawła Rutkowskiego. Dr Rutkowski nie tylko bagatelizuje kwestię współpracy NSZ z Niemcami oraz usprawiedliwia ich odmowę wejścia w skład Armii Krajowej, ale także zaciera ich okupacyjny antysemityzm.

Szczęśliwie dla osób zainteresowanych prawdą łatwo dostępna - nawet w internecie - jest duża część wojennej prasy NSZ (m.in. pismo „Szaniec”) i można przekonać się, jak to z NSZ było. Skrajnie antysemickie artykuły pojawiają się notorycznie i są jak najbardziej „sprawą polityczną". Próbkę można zobaczyć choćby w numerze 12 "Szańca" z 1941 r., dostępnym online w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej. Anonimowy autor kpi w nim ze współczucia dla Żydów cierpiących w warszawskim getcie, pisząc przy okazji o trwającym wiele dziesięcioleci „deprawowaniu duszy polskiej” przez Żydów.

Dokumentów z epoki jasno potwierdzających postawę NSZ jest wiele. Zdjęcia kilku z nich opublikował na Facebooku prof. Dariusz Libionka, historyk zajmujący się badaniem Zagłady Żydów oraz relacji polsko-żydowskich w czasie okupacji. Za zgodą prof. Libionki OKO.press publikuje fragmenty trzech takich dokumentów, odsyłając także do jego wpisów na FB.

Dokument pierwszy: samozwańczy wyrok śmierci na oficera AK. „Zatracili poczucie prawa”

W rozkazie z dn. 22 czerwca 1944 roku gen. Bór-Komorowski, Komendant Sił Zbrojnych w Kraju, pisze o odmowie podporządkowania części NSZ dowództwu AK w ramach tzw. „akcji scaleniowej”, łączeniu wszystkich organizacji podziemnych pod jednym dowództwem:

"Równocześnie ogłoszono wydany przez samozwańczy sąd niby „W imieniu Rzeczypospolitej” wyrok śmierci na wyznaczonego przeze mnie p.[ełniącego] o.[bowiązki] Komendanta N.S.Z. Wyrok ten bezprawnie zatwierdziła tzw. „Rada polityczna przy Dowództwie N.S.Z.”.

Dodajmy, że płk. Albin Rak, pełnomocnik komendanta AK ds. scalenia NSZ, został porwany przez żołnierzy NSZ. Grożono mu śmiercią i szantażowano. Dokument w całości można przeczytać tutaj.

Dokument drugi: odmowa podporządkowania władzom AK. „Rozbijają jedność armii”

Prof. Libionka opublikował także komunikat Komendy Okręgu AK Radom-Kielce z 21 września 1944 roku. Czytamy w nim, że chociaż rozmowy z Brygadą Świętokrzyską NSZ trwają, to nie doszło do scalenia „wskutek zasadniczych różnic” między AK i NSZ co do wytycznych Rządu”. Dalej dowództwo AK pisze jednoznacznie:

"W związku z powyższym oświadczam, iż NSZ (bryg. Św.) nie jest podporządkowana AK i nie może występować w jej imieniu, a zatem wszystkie akty, jak konfiskaty mienia prywatnego, wyroki śmierci przez nich wydawane i wykonywane, rozbrajanie drobnych oddziałów B.[atalionów] Ch.[łopskich], nadawanie stopni wojskowych są czynami nielegalnymi i wprowadzają zamęt w całość życia wojskowego w kraju, rozbijając jedność armii".

Dokument można w całości przeczytać tutaj.

Dokument trzeci: rozmowy o współpracy z Gestapo

W meldunku AK z maja 1944 znalazła się obszerna relacja o rozmowach prowadzonych przez oddział NSZ z żandarmerią niemiecką w powiecie Pińczów. Rozmowy zostały nawiązane z inicjatywy NSZ, a ich celem miało być nawiązanie współpracy z Niemcami w „sprawie likwidacji wspólnie z żandarmerią żydów, bandytów i komunistów”. O akcjach bojowych NSZ autor pisze:

"Działalności tych bojówek nie można nazwać bojowej [!], gdyż w żadnym wypadku nie jest ona skierowana przeciwko okupantowi. Bojówki NSZ podczas swej działalności w terenie ograniczają się do dokonywania zwyczajnych napadów rabunkowych, których ofiarą pada tylko ludność polska".

Autor podaje też przykłady działalności NSZ. Oto jeden z nich:

"Dnia 20. 4. 44 bojówka NSZ urządziła zasadzkę w Klemencicach na oddział AK pod d-twem Zrywa, podczas której doszło do ogniowej potyczki, w rezultacie której ze strony NSZ zastrzelony został jeden członek, zaś w oddziale własnym trzech ludzi odniosło lekkie rany".

I jeszcze jeden przykład:

Cały dokument - na fotografiach zrobionych przez prof. Libionkę w archiwum - można przeczytać tutaj.

Warto pamiętać o tych dokumentach za każdym razem, kiedy z ust polityków rządzącej prawicy - oraz sprzyjających im historyków - usłyszymy o nieskazitelnym patriotyzmie, dyscyplinie i miłości ojczyzny żołnierzy NSZ.