Wielka Polska katolicka? Mniej wiernych, chętnych na niedzielne msze, na lekcje religii i do seminariów

Przyglądając się życiu politycznemu, można odnieść wrażenie, że Polska katolicyzmem stoi. Duża część prawicy zanurzona jest w religijnym fundamentalizmie, a konserwatywne centrum wciąż zwraca się w stronę Kościoła. Pokazało to ostatnie sejmowe głosowanie nad wprowadzeniem obowiązkowych dwóch lekcji religii do polskich szkół. Za tym radykalnym pomysłem – bo do tej pory religia na mocy konkordatu z 1993 roku była w szkołach organizowana wyłącznie jako przedmiot dobrowolny – głosowali wszyscy obecni na sali posłowie PiS, Konfederacji i PSL, a także 8 z 28 posłów Polski 2050-TD, w tym marszałek Sejmu Szymon Hołownia.

Z drugiej strony, od lat 90. widać postępującą laicyzację polskiego społeczeństwa. I nie chodzi tylko o odsetki osób deklarujących się jako niewierzące. Motorem zmian są przede wszystkim katolicy, dla których udział w obrzędach religijnych, czy wychowanie dzieci do katolicyzmu, przestało być częścią przeżywania swojej wiary. Ten coraz większy dystans do instytucji widać wyraźnie statystykach.

Kto wierzy, a kto praktykuje

Najpierw dane ze Spisu Powszechnego. W 2011 roku katolicy stanowili 87,8 proc. populacji, w 2021 – 71,4 proc. W tym czasie wzrosła też liczba osób, które deklarują się jako bezwyznaniowe: od 2,4 proc. do 6,9 proc.

Najpierw dane ze Spisu Powszechnego. W 2011 roku katolicy stanowili 87,8 proc. populacji, w 2021 – 71,4 proc. W tym czasie wzrosła też liczba osób, które deklarują się jako bezwyznaniowe: od 2,4 proc. do 6,9 proc.

Od lat 90. badaniem religijności polskiego społeczeństwa zajmuje się CBOS, czyli państwowa pracownia badawcza. Pomiary przeprowadza co miesiąc, dlatego jest to jeden z najlepszych barometrów nastrojów społecznych i praktyk związanych z życiem religijnym Polek i Polaków. Na przestrzeni ostatnich 30 lat liczba katolickich autodeklaracji wyraźnie maleje.

W 1992 roku wierzący stanowili 94 proc. społeczeństwa. Podobny poziom, przekraczający 90 proc., utrzymywał się aż do 2019 roku. Dopiero od roku 2020 powoli, ale stale spada. W 2024 osiągnął poziom 87 proc., z czego 9 proc. to osoby głęboko wierzące. Z deklaracjami osób niewierzących jest dokładnie na odwrót. W 2005 roku było ich zaledwie 3 proc., w 2019 roku – 8 proc., pięć lat później to już 14 proc. CBOS nazywa ten proces polaryzacją postaw religijnych. Najszybciej ubywa postaw „letnich”, czyli osób po prostu wierzących, rośnie postaw „zimnych”: suma osób głęboko wierzących i niewierzących.