Więzienie za antykoncepcję? Duże ryzyko, że tak

Nasz artykuł "Więzienie za antykoncepcję" wywołał całą falę komentarzy, lajków, udostępnień, pytań do redakcji, wątpliwości, a także oburzenia (na inicjatorów ustawy i/lub na redakcję OKO.press). Wyjaśniamy kwestie, o które dopytywały czytelniczki i czytelnicy też.

Kto wniósł projekt?

O złożeniu petycji informuje Polska Federacja Ruchów Obrony Życia na swej stronie internetowej. Projekt ustawy jest inicjatywą obywatelską, złożoną w trybie petycji. Oznacza to, że projektu nie musi popierać 100 tys. obywateli, ale autorzy projektu z własnej inicjatywy dostarczyli 160 tys. podpisów. Teraz marszałek Sejmu musi zdecydować, co z projektem będzie się działo dalej. W odróżnieniu od inicatywy ustawodawczej, Sejm projektem nie musi się zająć. Tekstu nie ma także na parlamentarnych stronach. Swoje przekonanie oparliśmy na wniosku z przekazów stron: nadawcy (PFROŻ) i odbiorca (Marszałek Kuchciński) są zgodni co do tego, że ustawopetycję złożono i odebrano i skierowano do dalszych prac.

Źródło: strona Sejmu

Rządowy, czy obywatelski?

Projekt nie jest zatem pomysłem PiS i nie ma dowodów, że partia rządząca miała z nim jakikolwiek związek. Jednocześnie jednak PiS pracuje nad projektem “za życiem”, w którym prawdopodobnie zakazana będzie aborcja z powodu uszkodzenia płodu. Oba projekty mają zatem na celu zaostrzenie obecnej ustawy, choć w różnym stopniu.

Projekty łączą je także podstawowe definicje i założenia filozoficzne dotyczące życia. Są one także zgodne z poglądami akceptowanymi przez Episkopat.

Za co kary?

Według projektu:

Co to znaczy "antynidacyjne"?

Zapytaliśmy ginekologa, dr Grzegorza Południewskiego, co oznacza sformułowanie “działanie antynidacyjne”. Dr Południewski stwierdził:

O “działanie antynidacyjne” Pawła Wosickiego, prezesa Polskiej Federacji Ruchów Obrony Życia (na zdjęciu wyżej), zapytał portal natemat.pl. Wosicki przyznał, że określenie jest niefortunne.

“Antynidacyjne” nie jest terminem medycznym, ale jest używane na stronach i blogach katolickich. Chodzi o działanie leku utrudniające zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej.

Wedlug Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zapłodniona komórka jajowa nie stanowi jeszcze ciąży. Ciąża zaczyna się dopiero w momencie zagnieżdżenia blastocysty w macicy. Dla środowisk katolickich - życie ma swój początek w momencie połączenia plemnika i komórki jajowej, czyli wcześniej, już w jajowodzie.

Zgodnie z ustawą zabroniona byłaby - z definicji - hormonalna antykoncepcja awaryjna, tzn. pigułki “dzień po”, których działanie opiera się między innymi (w zależności od momentu cyklu) na zapobieganiu zagnieżdżenia się komórki jajowej w macicy.

Najważniejsze pytanie brzmi: czy "zwykłe" pigułki hormonalne utrudniają zagnieżdżenie zarodka? Gdyby tak, byłyby one - na mocy ustawy - zakazane. A za ich sprzedaż groziłaby kara.

Niektóre ulotki: tak

Na przykład w ulotce Regevidonu czytamy:

Jak mówi dr Południewski w wywiadzie dla portalu kobieta.wp.pl są takie pigułki, które przyjęte w większej dawce zadziałają jak pigułka “dzień po” (metoda Yuzpe). Czyli bylyby zabronione.

Niektóre ulotki: nie

Są takie pigułki, np. Azalia, których działanie to głównie (a może tylko) zapobieganie owulacji np. W ulotkach tych leków nie ma słowa o zapobieganiu zagnieżdżenia się komórki.

Z drugiej strony, w ulotce jednej z dwóch dostępnych w Polsce pigułek “dzień po”, Escapelle, czytamy, że jej działanie polega na zapobieganiu uwalniania komórki jajowej i zapobieganie jej zapłodnienia. Ani słowa o zagnieżdżeniu. Zatem Escapelle miałaby być legalna?

Podobnie jest z pigułką EllaOne, od kwietnia 2015 r. dostępną bez recepty. Na niektórych stronach internetowych jest informacja, że jej działanie polega także na zapobieganiu zagnieżdżenia komórki. Lek zawiera hormon, który jest antagonistą progesteronu, a ten odpowiada za zagnieżdżenie. Stąd wniosek, że jego antagonista musi w tym przeszkadzać.

Badacze: teoretycznie tak, ale nie ma dowodów

Na portalu The National Center for Biotechnology Information jest informacja, że zwykłe pigułki antykoncepcyjne teoretycznie mogą mieć efekt antyimplantacyjny, ale nie ma na to naukowych dowodów

Nie sposób zatem stwierdzić precyzyjnie, jak dana pigułka zadziałała - czy zapobiegła owulacji, czy może zagnieżdżeniu.

Ginekolodzy pro-life: oczywiście tak

Ginekolodzy o orientacji pro-life . Ginekolożka, dr Magdalena Szymańska, w wywiadzie dla portalu adonai.pl mówi: “Wszystkie hormonalne środki tzw. antykoncepcyjne posiadają w swojej istocie wszystkie mechanizmy działania jednocześnie: hamowanie owulacji (niecałkowite); zagęszczenie śluzu szyjkowego (niecałkowite); zwolnienie perystaltyki jajowodów; działanie wczesnoporonne: hamowanie zagnieżdżenia poczętego dziecka (zarodka) w wyniku zmian zanikowych endometrium (niewydolność wydzielnicza i zwłóknienie błony śluzowej macicy).”

Prof. Celewicz: zwykłe pigułki nie

Prof. Zbigniew Celewicz, ginekolog - położnik, uważa inaczej. Twierdzi, że zwykłe pigułki, używane zgodnie z przeznaczeniem, nie powinny raczej przeciwdziałać zagnieżdżaniu zapłodnionej komórki jajowej. Ich działanie to zapobieganie owulacji. Dlatego byłoby możliwe podzielenie preparatów na te o działaniu antynidacyjnym i te, które go nie mają. Profesor zaznacza, że na podstawie takiej ustawy zakazane będą wkładki domaciczne (czyli spirala).

Zdanie prof. Celewicza w rozmowie z OKO.press potwierdza Katarzyna Kozioł, specjalistka ginekologii i położnictwa w klinice leczenia niepłodności Novum.

Analiza pokazuje zatem, że nie sposób przewidzieć, jak przepis zostałby zinterpretowany, gdyby ustawa weszła w życie. Czy w toku legislacji jest możliwe oddzielenie pigułek “dzień po” od antykoncepcji zwykłej? Ich działanie jest bardzo podobne i wydaje się to trudne. Uznanie, że ustawa może karać za antykoncepcję hormonalną jest zatem uzasadnione.

W ustawie nie ma oczywiście ani słowa o karaniu lub zabranianiu mechanicznej antykoncepcji takiej jak prezerwatywy.

Wyrok w rękach biegłego

Jak widać, już na poziomie analizy prawnej i medycznej treść projektu nastręcza problemów. Możliwe są różne zastosowania tego samego zapisu.

W polskim systemie prawnym obowiązuje przede wszystkim wykładnia leksykalna. Oznacza to, że sądy interpretują przepisy na podstawie ich brzmienia i logicznego znaczenia. Intencje pomysłodawców większe znaczenie mają tylko w pracy historyków prawa i biografów.

Policja będzie mogła traktować aptekarzy sprzedających takie środki jak sprzedawców dopalaczy - tj. regularnie sprawdzać, czy sprzedawane substancje nie są zabronione. Będzie to tym trudniejsze, że projekt ustawy nie obejmuje listy substancji zakazanych. Rozpoczną się śledztwa, a sprawy mogą trafić przed sądy powszechne. Wtedy o tym, czy dany lek wypełnia znamiona przestępstwa decydować będą sędziowie na podstawie ustaleń biegłych. Nawet jeśli okaże się, że dany lek nie łamie nowego prawa, sprawa może trwać miesiącami, jeśli nie latami.

A jak widać biegli różnią się między sobą w opini na temat mechanizmu działania tabletek. Gdyby np. sąd powołał "katolicką" biegłą czy biegłego , można być prawie pewnym, że tabletka zostanie uznana za formę aborcji. Przy innym biegłym - nie wiadomo.