Wojna uderza w Ukrainę, Rosję i cały świat [GOSPODARKA NA ŻYWO]

Wczesnym rankiem w czwartek, 24 lutego 2022, Rosja rozpoczęła inwazję na Ukrainę. Dyplomacja zawiodła, dotychczasowe sankcje okazały się nieskuteczne w przekonywaniu Rosji i Władimira Putina, że nie warto podejmować tego kroku. W tym aktualizowanym tekście będziemy dla Państwa śledzić ekonomiczne skutki rosyjskiej agresji i ewentualne kolejne sankcje, które z pewnością zostaną ogłoszone jeszcze dziś.

Dziękujemy za udział w naszej relacji gospodarczej, kończymy na dziś. O decyzjach na temat europejskich sankcji napiszemy jeszcze dziś w naszych innych tekstach.

20:06 Podczas konferencji prasowej w Waszyngtonie, prezydent Biden przyznał, że Europa nie zgodziła się na odcięcie Rosji od systemu Swift. Unia Europejska ogłosi swoje decyzje dotyczące sankcji później.

19:49 W przemówieniu w Waszyngtonie, prezydent Joe Biden ogłosił nowe amerykańskie sankcje na Rosję. Powiedział, że zaprojektowane zostały tak, by jak najsilniej uderzyć w Rosjan i aby ograniczyć negatywny wpływ na Amerykanów i ich sojuszników. Biden razem z sojusznikami chce ograniczyć możliwość prowadzenia interesów przez Rosjan w dolarach, euro, funtach i jenach. Zapowiedział też objęcie banku VTB sankcjami i zamrożenie jego aktywów w Stanach Zjednoczonych.

19:20 Giełdy na całym świecie zareagowały na informacje z Ukrainy negatywnie, ale im dalej od wschodniej Europy, tym bardziej łagodnie. WIG20 przez cały dzień spadł ostatecznie o prawie 11 proc. Spadki nie ominęły Stanów Zjednoczonych. Najsilniej na Wall Street spadł bank JPMorgan, obecnie o 5,5 proc.

18:51 Ewentualne odłączenie Rosji od systemu SWIFT oznacza, że płatności za rosyjski gaz będą niemożliwe. A to oznacza dramatyczne problemy z dostępnością gazu i dalszy wzrost jego cen - pisze Bloomberg. Ale oznacza też odcięcie Rosji od ogromnych środków, jakie Rosja zarabia na handlu surowcami energetycznymi z Europą. W 2021 roku eksport gazu to 55 mld dolarów dla Rosji. Zdecydowana większość tych pieniędzy pochodzi z Europy.

18:35 Trwają unijne negocjacje na temat pełnego pakietu sankcji w odpowiedzi na rosyjską agresję na Ukrainę. Międzynarodowe media podają, że Niemcy, Węgry, Cypr i Włochy sprzeciwiają się odcięciu Rosjan od systemu Swift ze względu na silne powiązania ekonomiczne z Rosją. Odcięcie Rosji od systemu oznaczałoby przerwanie transakcji ekonomicznych z Rosją i straty finansowe po obu stronach.

18:12 Wielka Brytania ogłasza zamrożenie aktywów wszystkich najważniejszych rosyjskich banków, natychmiastowe zamrożenie aktywów banku VTB. Rosyjskie banki będą wyłączone z brytyjskiego systemu finansowego - zapowiedział Boris Johnson. Brytyjczycy blokują też rosyjską linię lotniczą Aerofłot. Sankcje obejmą też Białoruś.

17:39 W transmitowanym wieczorem w rosyjskiej telewizji przemówieniu podczas spotkania z najbogatszymi Rosjanami Putin powiedział - wyprzedzając informacje o nowych sankcjach - że Rosja pozostaje częścią światowej gospodarki. Zapewnił też oligarchów, żeby nie przejmowali się problemami, gdyż rząd zapewni im dobre warunki.

17:23 Grupa G7 (Stany Zjednoczone, Francja, Kanada, Japonia, Włochy, Niemcy, Wielka Brytania + Unia Europejska) wydała wspólne oświadczenie w sprawie rosyjskiej agresji na Ukrainę. Piszą w nim między innymi o gotowości do działań w przypadku potencjalnych przerw w dostawie ropy i gazu.

17:12 Według "Financial Times", premier Wielkiej Brytanii Boris Johnson próbuje przekonać partnerów z grupy G7 do wyrzucenia Rosji z systemu SWIFT. Dziennik donosi, że największy opór prezentuje Unia Europejska.

17:05 "W tym przypadku nie będę dyplomatyczny. Każdy, kto ma wątpliwości, czy Rosja powinna być usunięta z systemu SWIFT musi zrozumieć, że krew niewinnych ukraińskich mężczyzn, kobiet i dzieci będzie również na ich rękach. WYRZUĆCIE ROSJĘ ZE SWIFT" - zatwittował szef ukraińskiej dyplomacji Dmytro Kuleba po angielsku i ukraińsku.

16:59 Ukraińska ambasada w Londynie wystosowała listę dziesięciu sankcji, jakie według niej brytyjski rząd powinien nałożyć na Rosję. Są wśród nich:

• odcięcie Rosji od systemu płatności SWIFT;
• odcięcie Rosji od transakcji kartami VISA i MasterCard;
• zakończenie handlu ropą i gazem z Rosją;
• objęcie sankcjami wszystkich ważnych rosyjskich banków.

16:51 Według agencji TASS, ukraiński oddział austriackiego banku Raiffeisen zablokował konta obywateli Rosji i Białorusi na Ukrainie.

16:33 Narodowy Bank Polski wydał dwa komunikaty w związku z rosyjską agresją na Ukrainę:

• "Narodowy Bank Polski w pełni solidaryzuje się z Narodowym Bankiem Ukrainy oraz z całym ukraińskim narodem w obliczu rosyjskiej agresji zbrojnej. Deklarujemy wszelką niezbędną pomoc dla Narodowego Banku Ukrainy".
• Zarząd Narodowego Banku Polskiego podjął decyzję o udzieleniu swapa walutowego Narodowemu Bankowi Ukrainy maksymalnie do kwoty 4 mld PLN.

Swap walutowy to operacja, w ramach której NBP pożycza NBU pieniądze po ustalonym wcześniej kursie, a ten zwraca je później na podstawie ustalonego z góry kursu.

16:01 Rosyjska inwazja na Ukrainę podbija ceny żywności na całym świecie. Rosja i Ukraina są kluczowymi eksporterami pszenicy - odpowiadają razem za około 25 proc. światowego eksportu, 20 proc. eksportu kukurydzy, a także aż 80 proc. oleju słonecznikowego. Po porannym otwarciu na giełdzie w Chicago, ceny kontraktów pszenicy i kukurydzy wzrosły o maksymalny dopuszczalny poziom. Na giełdzie w Paryżu cena pszenicy wzrosła o 16 proc. i osiągnęła rekordowy poziom.

15:08 Szefowa brukselskiego biura "New York Times'a" Matina Stevis-Gridneff donosi, że unijni decydenci są coraz bliżej porozumienia co do sankcji na Rosję. Według jej informatorów, większość niezgodności (np. Włochy miały wątpliwości, czy obejmować sankcjami dobra luksusowe) zniknęła. Teraz główna kość niezgody jest pozaekonomiczna. Członkowie Unii nie mogą się zgodzić co do tego, czy pominąć na liście osób objętych sankcjami Władimira Putina, by zatrzymać jeszcze możliwość kontaktu z rosyjskim prezydentem.

15:03 TogliattiAzot - jeden z największych na świecie producentów amoniaku - zawiesił tranzyt amoniaku rurociągiem Togliatti-Odessa.

14:28 Rosja jest kluczowym dostawcą gazu do Polski i Europy. W 2019 roku kraje Unii według danych Eurostatu importowały z Rosji 41 proc. swojego gazu. Czy Rosja w ramach odpowiedzi na kolejne sankcje wstrzyma dostawy do Europy? Co może stać się w najbliższym czasie z bezpieczeństwem energetycznym? Dla OKO.press nad tym problemem pochylił się Adam Juszczak, analityk zespołu energii i klimatu Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

"Zagrożenie wstrzymania importu gazu z kierunku rosyjskiego jest bardzo realnym zagrożeniem. Taki ruch może wykonać zarówno Rosja w ramach prób wpłynięcia na stronę zachodnią, jak i sama Unia Europejska. Jeszcze przed eskalacją obecnej sytuacji szefowa komisji Europejskiej Ursula von der Layen zapowiadała, że możliwe jest objęcie sankcjami także rosyjskiego sektora energetycznego i negocjowane są alternatywne dostawy. Dziś ten scenariusz stał się bardzo prawdopodobnym rozwojem wypadków.

Taki ruch nie będzie łatwy dla żadnej ze stron. Dla strony rosyjskiej eksport gazu i ropy w 2021 roku odpowiadał za 36 proc. budżetu kraju. Brak eksportu do Unii, która jest jednym z najważniejszych importerów, będzie więc bardzo dużym ciosem dla finansów Rosji. Z kolei dla Unii Europejskiej taki krok to znaczące problemy z podażą gazu. Z Rosji w ostatnich latach Unia importowała 35-40 proc. rocznego zużycia (w 2020 ok. mld z blisko 394 mld m3). Taka ilość gazu będzie niezwykle trudna do ściągnięcia w postaci LNG. Trzech największych eksporterów gazu LNG na świecie (USA, Australia, Katar) według szacunków na 2022 będzie mieć łączne maksymalne możliwości eksportu na poziomie 376 mld m3. To jednak najbardziej optymistyczny scenariusz – w praktyce możliwości te zapewne będą bliższe 300-350 mld m3. Dzisiejszy kryzys odbił się już na cenach kontraktów na rynku gazu - na europejskich giełdach ich ceny wzrosły dziś o 30-40 proc.

W Polsce zużywamy ok. 20 mld m³ gazu rocznie. W 2020 roku z kierunku wschodniego importowaliśmy ok. 9,6 mld m³, a według wstępnych danych PGNiG w 2021 roku było to już ok. 10 mld m³. To znaczący spadek w porównaniu z 1996 rokiem, kiedy to import gazu z Rosji stanowił 99 proc. całości importu. Mimo że obecnie import gazu z Rosji to blisko 50 proc. rocznego polskiego zapotrzebowania, jesteśmy w lepszej sytuacji niż niektóre z krajów Europy, głównie ze względu na zgromadzone zapasy. Na koniec 2021 roku PGNiG deklarowało zapasy w wysokości 3 mld m³ gazu. Także według najnowszych zapowiedzi wicepremiera Sasina polskie magazyny gazu zapełnione są w ok. 80-90 proc. To zapasy pozwalające przetrwać 2-3 miesięce w przypadku »zakręcenia kurka« przez Rosję. Ponadto w październiku ma być uruchomiony gazociąg Baltic Pipe, który umożliwi Polsce sprowadzanie gazu z Norwegii".

14:00 Ambasador Unii Europejskiej na Ukrainie Matti Maasikas donosi, że Ukraina z powodzeniem odłączyła się od rosyjskiej i białoruskiej sieci energetycznej i z powodzeniem produkuje energię niezależnie.

13:56 "Sankcje na Rosję będą współmierne do agresji, której jest winna" - to prezydent Francji Emmanuel Macron.

13:23 W przemówieniu do swoich obywateli premier Wielkiej Brytanii Boris Johnson powiedział:

"Ukraina przez dekady cieszyła się wolnością i demokracją oraz prawem, by samemu decydować o swoim przeznaczeniu. Nie możemy pozwolić, by ta wolność została zniszczona. Nie możemy i nie będziemy odwracać wzroku.

Dzisiaj, razem z naszymi sojusznikami, ustalimy ogromny pakiet sankcji ekonomicznych, zaprojektowanych, by spętać rosyjską gospodarkę. Aby to zrobić, musimy wspólnie zakończyć zależność od rosyjskiej ropy i gazu, która przez zbyt długi czas pozwalała Putinowi zachować wpływ na zachodnią politykę".

13:03 Rosyjska agencja TASS: Rosyjskie banki Standard i Otkritie obserwują zwiększone zapotrzebowanie ludności na operacje wymiany walut, poinformowały służby prasowe instytucji kredytowych TASS. Tinkoff Bank poinformował, że wzrosło zapotrzebowanie na wypłaty walut obcych.

13:01 Reuters, powołując się na anonimowe źródła wśród unijnych urzędników, twierdzi, że jest mało prawdopodobne, że częścią nowych sankcji UE nie będzie odcięcie Rosji od międzynarodowego systemu rozliczeń finansowych SWIFT. Nawołują do tego ministrowie spraw zagranicznych państw bałtyckich. Taki ruch bardzo utrudniłby Rosji wykonywania płatności za import i eksport.

12:24 Andrzej Kubisiak, wicedyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego, w komentarzu dla OKO.press podkreśla, że już dziś powinny zapaść nie tylko decyzje o sankcjach: "Dla Unii Europejskiej i krajów zachodu, a także Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku Światowego kluczowe są dziś decyzje o wsparciu finansowym dla Ukrainy. Polska oczywiście byłaby częścią takich działań. Sankcje to jedno - mają uderzyć w gospodarkę Rosji, a przed wszystkim w reżim Putina, ale potrzebna jest pomoc dla Ukrainy. Tu fundusz odbudowy na okres po walkach militarnych wydaje się konieczny (pożyczki, granty)" - mówi nam Kubisiak.

12:06 Bankom w Moskwie zaczyna brakować zagranicznych walut. Największy rosyjski bank - Sberbank - apeluje do swoich klientów, aby nie wypłacali środków w panice. Dotychczasowe sankcje omijały największe rosyjskie banki. Poza Sberbankiem to także VTB i Gazprombank. Dziś może się to zmienić, ale na decyzje europejskich czy amerykańskich polityków w tej sprawie musimy jeszcze poczekać.

11:25 Na wspólnej porannej konferencji prasowej szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen i szef unijnej dyplomacji Josep Borrell zapowiedzieli dalsze unijne sankcje wobec Rosji. Borrell mówił o "najostrzejszych sankcjach, jakie kiedykolwiek nałożyliśmy". Unijni dyplomaci spotkają się w Brukseli jeszcze dziś, by podjąć decyzje o tym, jak uderzyć ekonomicznie w Rosję.

11:17 Ekspert Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych do spraw półwyspu koreańskiego i Azji Wschodniej Oskar Pietrkiewicz pisze, że Korea Południowa nie zamierza nakładać własnych sankcji. "Dodatkowo podkreśla, że działania Korei Płd. wobec Rosji będą uzgadniane w ramach sojuszu USA-Korea Płd. - tym samym sygnalizuje gotowość dołączenia Korei Płd. do sankcji forsowanych przez USA" - dodaje.

11:04 Ogromne kolejki do bankomatów dotyczą także Rosji. W Moskwie ludzie boją się, że dostęp do ich oszczędności zostanie zablokowany. W bankomatach szybko kończą się zapasy dolarów czy euro.

10:56 "Władisław Inoziemcew [rosyjski ekonomista, dyrektor moskiewskiego ośrodka badawczego Centre for Research on Post-Industrial Societies] ocenia straty rosyjskich rynków przez ostatnie dwa miesiące na 230 mld dolarów. I mówi, że kolejne kilka dni może przynieść podobne straty. A więc już jakieś pół biliona dolarów" - pisze na Twitterze dziennikarz Anton Barbaszyn.

Przed 10:30

Prezydent Stanów Zjednoczonych zapowiedział dalsze, ostre sankcje na Rosję. Na szczegóły czekamy. O dotychczas ogłoszonych (przed atakiem) sankcjach możecie przeczytać tutaj.

Kluczowy indeks moskiewskiej giełdy - Moex - spadł w najgorszym momencie o prawie 50 proc.

Ruch towarowy na Morzu Azowskim wstrzymany

Ruch towarowy na Morzu Azowskim został zatrzymany. Agencja Reutersa potwierdziła to w pięciu niezależnych źródłach, związanych z firmami produkującymi i eksportującymi zboża. Rosja i Ukraina łącznie odpowiadają za mniej więcej czwartą część światowego eksportu pszenicy, na ich dostawach silnie polegają Turcja i Egipt. Od pierwszego momentu widać, że rosyjska inwazja będzie miała konsekwencje globalne.

Ruch na Morzu Czarnym na razie odbywa się bez zmian.

Kolejki

Ukraińcy obawiają się o swoje pieniądze, w wielu miejscach obywatele Ukrainy stoją w długich kolejkach do bankomatów.

„W bankomatach już brakuje gotówki, sklepy są prawie puste, na stacjach benzynowych brakuje paliwa. To się dzieje prawie wszędzie na Ukrainie” - mówi dla OKO.press Anastasiia Morozova - związana z frontstory.pl, wcześniej współpracowała z radiem Free Europe w Kijowie.

Ukraiński bank centralny zakazał wypłat w walutach zagranicznych.

Obecny na Ukrainie dziennikarz Buzzfeed News Christopher Miller donosi, że w każdym z miast, przez które przejeżdża, ludzie gromadzą się przed bankomatami, stacjami benzynowymi i aptekami.

Niezależna dziennikarka Isobel Koshiw pokazała filmik z jednej ze stacji benzynowych w okolicach Pawłohradu, mniej więcej 200 km na zachód od Doniecka.

Inna niezależna dziennikarka Olga Tokariuk pisze o kolejkach przed bankomatami w Kijowie i Odessie.

Zmniejszone dostawy gazu

Agencja Reuters donosi, że dostawy gazu ziemnego na wschód przez gazociąg jamalski były w dziś o połowę mniejsze niż w środę. Nie jest jasne, czy mniejsze dostawy są związane z rosyjskim atakiem. Zgodnie z przewidywaniami, ceny gazu na giełdzie rosną gwałtownie, na razie o około 30 proc.

Rosja jest też znaczącym producentem niektórych metali, ważnych dla produkcji przemysłowej. Na londyńskiej giełdzie rano, cena aluminium wzrosła już o 3 proc.