Wrzutka na komisji zdrowia ratuje Kamińskiego i Sasina. To ich resorty miały zapłacić poczcie i PWPW

Podczas obecnego posiedzenia Sejm pracuje nad rządową ustawą o "zapewnieniu funkcjonowania ochrony zdrowia w związku z epidemią COVID-19 oraz po jej ustaniu". We wtorek późnym wieczorem, w trakcie obrad Komisji zdrowia, w projekcie pojawił się nowy zapis. Zgodnie z nim podmioty, które realizowały polecenie premiera związane z przeprowadzeniem wyborów prezydenckich zarządzonych w 2020 roku,

Tymi podmiotami są Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych oraz Poczta Polska. Nie wiadomo, ile wydały one w sumie w związku z organizacją wyborów kopertowych.

Redakcji TVN24.pl udało się dotrzeć do kilku faktur, jakie podwykonawcy wystawili Poczcie Polskiej. Same rachunki dotyczące skompletowania pakietów wyborczych, dostarczenia urn i worków do pakowania pakietów opiewały na prawie 70 milionów złotych. Do tego trzeba jeszcze doliczyć koszty druku kart i pakietów wyborczych.

Posłowie i posłanki opozycji podnosili, że wrzutka do ustawy wykracza poza cele wskazane w tytule ustawy, a przede wszystkim - jest próbą wyplątania się rządu z odpowiedzialności za błędy przy organizacji majowych wyborów.

Obecny na posiedzeniu komisji wiceminister zdrowia Janusz Cieszyński przekonywał, że to wina opozycji, że kwestię kosztów związanych z wyborami korespondencyjnymi trzeba rozwiązać w ten sposób - bo to opozycja storpedowała wybory i uniemożliwiła ich przeprowadzenie.

We wtorek 21 lipca Komisja przyjęła poprawkę, a cały projekt wrócił w środę na obrady plenarne. W czwartek rano jednak część posłów PiS zaspała i Komisja zdrowia przyjęła poprawkę o odrzuceniu projektu w całości. Ostateczne głosowania odbędą się na posiedzeniu Sejmu w piątek.

Bezprawne polecenie premiera

Sejm - głosami posłów koalicji rządzącej - uchwalił ustawę kopertową 6 kwietnia 2020 roku. Senat miał na zajęcie się projektem 30 dni i wiadomo było, że wykorzysta cały przysługujący mu czas. Oznaczało to, że ustawa kopertowa weszłaby w życie najwcześniej 6-7 maja, czyli 3-4 dni przed wyborami. Tyle czasu byłoby na całe przygotowania.

Podkładkę prawną do tych ruchów wmontowano w ustawę antycovidową z 16 kwietnia, zwaną tarczą 2.0. Odbierała ona PKW kompetencje do organizacji wyborów, nakazywała Poczcie Polskiej kompletowanie rejestru wyborców, dawała premierowi, ministrom i wojewodom upoważnienia do wydawania poleceń m.in. państwowym osobom prawnym i przedsiębiorcom.

Prawnicy od początku alarmowali, że polecenia wydawane przez premiera na podstawie tego artykułu mogą dotyczyć jednak wyłącznie spraw ściśle związanych z zapobieganiem epidemii. Nie można również zlecać organizacji wyborów, których kształt określa ustawa jeszcze nieuchwalona.

Ale machina ruszyła - pakiety wydrukowano i oddano do kompletowania. Do dziś leżą w magazynie w Łodzi.

Co więcej, decyzje Morawieckiego datowane były na 16 kwietnia, a ustawa, na podstawie której je wydano, weszła w życie dopiero 18 kwietnia.

Wybory kopertowe planowane na 10 maja ostatecznie się nie odbyły. W nowej ustawie PiS zastrzegał możliwość ponownego wykorzystania nielegalnie przygotowanych pakietów wyborczych, a politycy dość bezpośrednio apelowali do Państwowej Komisji Wyborczej, by je zatwierdziła.

Wraz ze zamianą kandydata Koalicji Obywatelskiej (z Małgorzaty Kidawy-Błońskiej na Rafała Trzaskowskiego) los pakietów został jednak przypieczętowany. Starych kart do głosowania nie można było już użyć, a przepakowywanie pakietów byłoby bardzo drogie. Telewizja Publiczna oskarżyła wtedy Platformę Obywatelską o zmarnowanie 70 milionów złotych.

MAP i MSWiA zaniechały obowiązków

Wrzutka na komisji zdrowia nie tyle ma uchronić Morawieckiego i Sasina przed odpowiedzialnością za zlecenie "nieodbytych wyborów". Przed tym "chroni" ich bowiem wpływ Ziobry na prokuraturę, która - dopóki rządzi PiS - nie postawi zarzutów premierowi rządu. Zdaniem rządu bowiem zlecenia miały prawidłową podstawę prawną.

Bo w myśl ustawy antycovidowej, na którą ciągle powołuje się rząd, to Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwo Aktywów Państwowych miały zapłacić spółkom za realizowane przez nie usługi związane z przygotowaniem wyborów. Ale nigdy tego nie zrobiły.

Art. 11 ust. 6 tarczy 2.0 wskazywał bowiem, że:

"Wykonywanie zadań objętych poleceniami wydanymi w stosunku do przedsiębiorców następuje na podstawie umowy zawartej z przedsiębiorcą, przez wskazanego w decyzji:

1) Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, ministra albo wojewodę - w przypadku decyzji wydawanych przez Prezesa Rady Ministrów lub

2) ministra albo wojewodę - w przypadku decyzji wydawanych przez ministra właściwego do spraw zdrowia

- i jest finansowane ze środków budżetu państwa z części budżetowej, której dysponentem jest, odpowiednio, Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, minister albo wojewoda; finansowanie może odbywać się także ze środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, o którym mowa w art. 65 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 568 i …), na zasadach określonych w ustawie".

W decyzji z 16 kwietnia dotyczącej zlecenia PWPW druku kart jako podmiot zobowiązany do zawarcia umowy z PWPW oraz sfinansowania zlecenia Morawiecki wyznaczył ministra właściwego do spraw wewnętrznych, czyli Mariusza Kamińskiego.

W decyzji z 16 kwietnia dotyczącej zadań zleconych Poczcie Polskiej jako podmiot zobowiązany do zawarcia umowy z Pocztą Polską i sfinansowania jej działań wyznaczono ministra właściwego do spraw aktywów państwowych, czyli Jacka Sasina.

Z informacji OKO.press, z rozmów z pocztowcami wynikało, że Sasin żadnej umowy nigdy nie podpisał, a Poczta prowadziła działania jedynie na podstawie "gołej decyzji" premiera. Można domniemywać, że, gdy wybory ostatecznie nie doszły do skutku, ministrowie tym bardziej nie chcieli brać na siebie ogromnych kosztów ich organizacji. Być może nie chcieli również realizować decyzji premiera, bo mieli świadomość, że były one nielegalne i wszystkie kroki podejmowane na ich podstawie mogłyby wiązać się z odpowiedzialnością karną (Sasin wielokrotnie podkreślał w mediach, że Poczta działała na podstawie decyzji premiera, a nie jego).

Z kolei, jeśli przyjąć narrację Prawa i Sprawiedliwości, że decyzje Morawieckiego dotyczące zadań zleconych PWPW i Poczcie Polskiej były legalne - to

PiS pomylił wybory

Z pośpiechu posłowie PiS wnoszący poprawkę pomylili jednak wybory. Dosłowne brzmienie przepisu mówi bowiem o poleceniach wydanych przez premiera "w związku z przeprowadzeniem wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r., z możliwością głosowania korespondencyjnego". To nazwa ustawy z 2 czerwca, na podstawie której przeprowadzono wybory 28 czerwca i 12 lipca.

"Niedobyte" wybory z 10 maja, w związku z którymi premier wydawał polecenia poczcie i PWPW, były wyborami, w których obowiązywało wyłącznie głosowanie korespondencyjne. Nawet w decyzjach Morawiecki zleca PWPW i Poczcie Polskiej zadania w związku "przeprowadzeniem wyborów w trybie korespondencyjnym".