Wybory 10 maja nie będą ani powszechne, ani wiarygodne. Stanowisko Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka

„Wszelkie działania, które prowadzą do zwiększenia frekwencji, to działania dobre” - powiedział Andrzej Duda w TVP, komentując zmiany w kodeksie wyborczym.

Po godzinie 2:00 w nocy 28 marca 2020, w przerwie głosowań nad tzw. tarczą antykryzysową, Prawo i Sprawiedliwość wprowadziło poprawkę nr 177. Zmienia ona kodeks wyborczy i pozwala na korespondencyjne głosowanie osób objętych kwarantanną i osób powyżej 60. roku życia.

Fundacja Helsińska ma inne zdanie niż Prezydent RP oraz Prawo i Sprawiedliwość: „Każdy obywatel udający się do lokalu wyborczego lub na pocztę będzie musiał zastanowić się, czy chce narazić swoje życie i zdrowie oddając głos w wyborach. Niewątpliwie sprawi to, że wiele osób zrezygnuje z udziału w wyborach prezydenckich i nie skorzysta z jednego z najważniejszych praw politycznych" - pisze Fundacja Helsińska.

Przeciwko tej poprawce zagłosował niemal całe kluby Koalicji Obywatelskiej, PSL i Konfederacji i cały kluby Lewicy. Przeciwko było też siedmioro posłów PiS.

[caption id="" align="alignnone" width="1536"]

poprawka zmieniająca kodeks wyborczy, źródło: Twitter, Sławomir Nitras, 28 marca 2020[/caption]

Stanowisko Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka w sprawie nocnych zmian w Kodeksie wyborczym

Helsińska Fundacja Praw Człowieka wyraża stanowczy sprzeciw wobec przyjętych przez Sejm zmian w Kodeksie wyborczym (druki sejmowe nr 299 i 299-A). Zmiany takie nie mogą być wprowadzane pod osłoną nocy, bez jakiejkolwiek możliwości ich konsultacji, a przede wszystkim z naruszeniem wszystkich obowiązujących procedur. Zmiany takie nie mogą być dokonywane pod pretekstem pomocy ekonomicznej w trudnej dla społeczeństwa sytuacji spowodowanej epidemią.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 20 lipca 2011 roku, sygn. akt K 9/11 wskazał, że żadne zmiany w Kodeksie wyborczym nie mogą być dokonywane później niż 6 miesięcy przed wyborami. Działanie takie stanowi naruszenie art. 2 Konstytucji RP, a więc zasady demokratycznego państwa prawnego. Wyrok ten nigdy nie był w powyższym zakresie kwestionowany przez teoretyków oraz praktyków prawa, a także partie polityczne i uzyskał powszechną akceptację.

Należy podkreślić, że proponowane zmiany w Kodeksie wyborczym w żaden sposób nie sprawią, że wybory prezydenckie będą miał charakter powszechny, czyli ogólnodostępny dla każdej osoby mającej prawo udziału w głosowaniu.

Wiele osób może bowiem zostać poddanych kwarantannie na mniej niż 5 dni przed wyborami, co sprawi, że stracą one prawo do głosowania, a wybory nie będą mogły mieć charakteru powszechnego.

Obecnie w Polsce mamy do czynienia ze stanem epidemii. Obywatele nie mogą organizować zgromadzeń powyżej 2 osób, a granice zostały zamknięte.

Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że zakazy te mają na celu ochronę zdrowia obywateli. Jednakże te właśnie ograniczenia powodują naruszenia w zakresie podstawowych zasad prawa wyborczego, tj. zasady powszechności i równości wyborów.

Wskazać także należy, że obecne warunki znacząco ograniczają możliwość swobodnego prowadzenia kampanii wyborczej, zwłaszcza polityków opozycji. W takiej sytuacji, można mówić wręcz o naruszeniu zasady wolnych wyborów – niewyrażonej wprost w Konstytucji, ale będącej conditio sine qua non państwa demokratycznego i chronionej przez artykuł 3 pierwszego protokołu dodatkowego do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (konwencji europejskiej).

Wybory są świętem demokracji i powinny być przeprowadzane w czasie, w którym każdy obywatel mający czynne prawo wyborcze może wziąć w nich udział bez narażania zdrowia swojego i swoich najbliższych.

Tymczasem wprowadzony w Polsce stan epidemii oznacza, że życie i zdrowie wielu osób pozostaje narażone.

Niewątpliwie sprawi to, że wiele osób zrezygnuje z udziału w wyborach prezydenckich i nie skorzysta z jednego z najważniejszych praw politycznych. W ten sposób swojego prawa wyborczego mogą zostać pozbawione osoby przewlekle chore, które w wielu przypadkach są osobami o osłabionej odporności. Sprawi to, że osoby te nie będą traktowanie w równy sposób w rozumieniu art. 32 Konstytucji RP. Tym samym przeprowadzone wybory nie będą powszechne. Podkreślenia wymaga także fakt, że

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności podkreślić trzeba, że przeprowadzanie wyborów w takich warunkach bardzo osłabi ich wiarygodność, tak w kraju, jak i w ocenie międzynarodowej. Do tego osłabienia przyczyni się jeszcze dodatkowo wprowadzanie zmian w Kodeksie wyborczym w sposób niekonsultowany i sprzeczny z prawem. Zarząd Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka