0:000:00

0:00

Kwietniowy sondaż IPSOS na zlecenie OKO.press przyniósł sensacyjny wynik w gorącym sporze o dopuszczalność aborcji. Okazało się, że Polacy mają dwa sposoby myślenia: abstrakcyjny o ustawie antyaborcyjnej i konkretny o sytuacji kobiet, które są w niechcianej ciąży. W tym drugim przypadku postawy liberalizują się - dominuje zgoda na aborcję.

Już po raz piąty zapytaliśmy Polaków i Polki o ocenę obecnej ustawy, która jest przedmiotem politycznej głośnej debaty, w której Kościół i prawica zajmują zdecydowane stanowisko pro-life. Tym razem jednak zadaliśmy także drugie pytanie, które odnosiło abstrakcyjny problem do konkretnej sytuacji znajomej kobiety, jaką badani mieli sobie wyobrazić.

Różnice są ogromne - przesunięcie postaw na rzecz liberalizacji sięga 20 pkt proc. Abstrakcyjny zakaz przegrywa z konkretną sytuacją: problemem niechcianej ciąży osoby, którą znamy i której sytuację rozumiemy.

Taka jest miara polskiej hipokryzji: deklarujemy przywiązanie do wartości, ale nie przestrzegamy ich w prawdziwym życiu.

O aborcji abstrakcyjnie: 55 proc. za zakazem

W pierwszym ujęciu - tradycyjnie - opisaliśmy trzy wyjątki od zakazu aborcji w obecnej ustawie i zapytaliśmy, czy ustawę należałoby zaostrzyć, złagodzić, czy pozostawić bez zmian, wskazując na czym by to złagodzenie miało polegać (zobacz wykres).

Aborcja IPSOS porównanie pięciu badań
Aborcja IPSOS porównanie pięciu badań

Odpowiedzi są podobne do poprzednich sondaży: 37 proc. osób chciałoby ustawę zliberalizować, 44 proc. pozostawić bez zmian. 11 proc. jest za zaostrzeniem. Oznacza to, że aż 55 proc. deklaruje poparcie plus zaostrzenie dla obecnego zakazu aborcji w przypadku niechcianej ciąży.

W porównaniu z naszym badaniem ze stycznia 2018 roku nieco spadła liczba antyaborcyjnych radykałów (o 4 pkt proc.). Poparcie dla obecnego "kompromisu", który pozwala na ok. 1000 legalnych aborcji rocznie, jest w kwietniu o 7 pkt. proc wyższe niż chęć liberalizacji. W lipcu 2017 te dwie postawy były równoliczne.

O aborcji konkretnie: 33 proc. za zakazem

W odpowiedzi na drugie pytanie respondenci byli zdecydowanie bardziej liberalni. Aż 55 proc. osób uważa, że prawo nie powinno zakazywać aborcji, gdy chce jej dokonać bliska osoba w trudnej sytuacji życiowej. Prawny zakaz w odniesieniu do konkretnej sytuacji popiera tylko co trzecia osoba badana.

Aborcja ipsos kwiecień drugie pytanie
Aborcja ipsos kwiecień drugie pytanie

Polki żądają legalnej aborcji

18 billboardów o takiej treści pojawiło się w Warszawie, Radomiu, Tarnowie, Stalowej Woli i na trasie Kraków-Zakopane. Są odpowiedzią na billboardową propagandę środowisk anty-choice. Organizatorki - działaczki pro-choice - zbierają fundusze na kolejne plakaty.

Z sondażu IPSOS dla OKO.press wynika, że treść plakatu jest bliska prawdzie. Pierwszy raz w naszym badaniu różnica między postawami kobiet i mężczyzn jest tak znacząca, i to w obydwu pytaniach. Mężczyźni są dużo bardziej konserwatywni niż kobiety.

50 proc. mężczyzn i 60 proc. kobiet uważa, że prawo nie powinno zakazywać aborcji, gdy chce jej dokonać bliska osoba w trudnej sytuacji życiowej.
Aborcja ipsos kwiecień 2018 drugie pytanie płeć
Aborcja ipsos kwiecień 2018 drugie pytanie płeć

Także w abstrakcyjnym pytaniu o ustawę antyaborcyjną różnice genderowe są znaczne. Zwolenniczek liberalizacji ustawy i zachowania "kompromisu" jest tyle samo (po 41 proc.), wśród mężczyzn "kompromis" wygrywa o 15 pkt proc.

Aborcja ipsos kwiecień 2018 pierwsze pytanie płeć
Aborcja ipsos kwiecień 2018 pierwsze pytanie płeć

Wyborcy PiS się uspokajają

Odsetek wyborców PiS, którzy chcieliby zaostrzyć ustawę antyaborcyjną spadł przez trzy miesiące o pięć punktów procentowych (z 28 do 23 proc.). Osób głosujących na PiS, które chciałyby złagodzić ustawę jest praktycznie tyle samo, co w styczniu - 25 proc.

Oznacza to, że wśród wyborców PiS jest w tej chwili więcej zwolenników liberalizacji ustawy niż jej zaostrzenia.
Aborcja IPSOS kwiecień 2018 pierwsze pytanie partie
Aborcja IPSOS kwiecień 2018 pierwsze pytanie partie

W niemal wszystkich elektoratach od stycznia spadł odsetek osób, które chciałyby ustawę zaostrzyć. W Kukiz'15 dość spektakularnie: z 16 proc. do - 4 proc. Znacząco też - o 12 punktów procentowych - wzrosło w tym elektoracie poparcie dla złagodzenia ustawy.

Mocno zliberalizował się elektorat Nowoczesnej - w styczniu złagodzić ustawę chciało 38 proc., a dziś - 50 proc (i jest to najwyższy słupek liberalizacji wśród wszystkich elektoratów). Może to wiązać się ze zgłoszeniem własnego projektu tej partii. Tyle samo ma opcja liberalna w PO - 49 proc. wyborców Platformy chciałoby złagodzić ustawę. 48 proc. nie chce nic zmieniać.

IPSOS aborcja styczeń 2018 partie
IPSOS aborcja styczeń 2018 partie

Elektoraty wszystkich partii okazują się dużo bardziej liberalne, gdy pada pytanie o sytuację bliskiej osoby.

Wyjątkiem jest tutaj PiS - wyniki pierwszego i drugiego pytania są do siebie zbliżone.

Gdy pytamy o konkretną sytuację - poparcie dla liberalizacji wśród wyborców PiS także rośnie, ale mniej niż w innych elektoratach. Może to świadczyć o głębszym zakorzenieniu postaw antyaborcyjnych, związanym m.in. z większym odsetkiem starszych osób czy mieszkańców wsi.

Aborcja Ipsos kwiecień 2018 drugie pytanie partie
Aborcja Ipsos kwiecień 2018 drugie pytanie partie

Elektoraty innych partii są w tym pytaniu zdecydowanie bardziej liberalne, niż w poprzednim. 70 proc. wyborców PO i aż 76 proc. wyborców Nowoczesnej uważa, że bliskiej osobie w trudnej sytuacji prawo nie powinno aborcji zakazywać. Tak myśli 66 proc. wyborców Kukiz'15.

Młodzi coraz bardziej liberalni

Dużym zaskoczeniem są wyniki sondażu z podziałem na grupy wiekowe. Zazwyczaj - także w styczniu 2018 roku - najbardziej konserwatywnymi grupami byli najmłodsi i najstarsi. W przypadku najstarszych - powyżej 60 lat - tak zostało. Ale młodzi stali się (ex aequo z 50-latkami) najbardziej liberalną grupą. W styczniu za złagodzeniem ustawy było tylko 34 proc. najmłodszych, dziś - 42 proc.

Aborcja Ipsos kwiecień 2018 pierwsze pytanie wiek
Aborcja Ipsos kwiecień 2018 pierwsze pytanie wiek

Odpowiedź na drugie pytanie potwierdza tę tendencję. Najmłodsi są największą grupą (61 proc.), która uważa, że prawo nie powinno zakazywać aborcji, gdy bliska osoba jest w trudnej sytuacji. Tutaj także najstarsi są najbardziej konserwatywni - tylko 48 proc. zezwoliłoby na aborcję w takim przypadku.

Aborcja Ipsos kwiecień 2018 drugie pytanie wiek
Aborcja Ipsos kwiecień 2018 drugie pytanie wiek
IPSOS aborcja styczeń 2018 wiek
IPSOS aborcja styczeń 2018 wiek

Najubożsi za aborcją

Znamienne są postawy respondentów wobec aborcji w zależności od ich dochodu. Akceptacja dla aborcji spada wraz ze wzrostem dochodów. Za złagodzeniem ustawy jest 47 proc. badanych, którzy deklarują brak dochodów. Tylko 34 proc. osób zarabiających powyżej 3, 5 tys. zł popiera liberalizację. Osoby zarabiające najwięcej są najczęściej za pozostawieniem ustawy bez zmian.

Może to wiązać się z realnymi możliwościami obchodzenia zakazu aborcji, np. w formie turystyki aborcyjnej, która jest łatwiejszą opcją dla ludzi zamożniejszych.

Oczywiście sytuacja zmienia się, gdy najbogatszym zadamy pytanie o bliską osobę w trudnej sytuacji. Nadal najbardziej liberalna jest tu grupa osób, które zadeklarowały brak dochodu (67 proc. tej grupy uważa, że prawo nie powinno w takiej sytuacji zakazywać aborcji). Ale tuż za nimi jest grupa najbogatszych - 58 proc. zarabiających powyżej 3, 5 tys. zł uważa, że w takiej sytuacji aborcja powinna być dozwolona.

Osoby z wykształceniem podstawowym chcą liberalizacji

Aborcja Ipsos kwiecień 2018 pierwsze pytanie wykształcenie
Aborcja Ipsos kwiecień 2018 pierwsze pytanie wykształcenie

Tradycyjnie dość wysokie poparcie zarówno dla liberalizacji, jak i dla zaostrzenia deklarują osoby z wykształceniem zawodowym.

Duże poparcie dla liberalizacji może wynikać z tego, że osoby słabiej wykształcone, a więc i mniej zamożne, są bardziej uzależnione od restrykcyjnego prawa aborcyjnego.

Relatywnie duże poparcie dla zaostrzenia ustawy w tej samej grupie może być z kolei spowodowane podatnością na retorykę anti-choice w tej grupie badanych. Na PiS w tej grupie wykształcenia głosowało aż 54 proc. Zobacz wyniki sondażu poparcia dla partii.

Tym razem największe poparcie dla liberalizacji zadeklarowały osoby z wykształceniem podstawowym, mimo że w ta grupa też w dużej mierze głosuje na PiS (49 proc.). W porównaniu z poprzednim sondażem poparcie dla liberalizacji w tej grupie wzrosło aż o 11 punktów procentowych.

Grupa osób z najwyższym wykształceniem trzyma się swoich poglądów: tradycyjnie to najwięksi zwolennicy pozostawienia ustawy bez zmian, najrzadziej deklarują poparcie dla liberalizacji i dla zaostrzenia. Zapewne wynika to z większej świadomości tego, jaki pogląd jest najbardziej poprawny w debacie publicznej.

IPSOS aborcja styczeń 2018 wykształcenie
IPSOS aborcja styczeń 2018 wykształcenie

Sytuacja się odwraca, gdy zadamy pytanie o bliską osobę w trudnej sytuacji. Tym razem najbardziej liberalne postawy prezentują osoby z najwyższym wykształceniem. Zapominają o swych abstrakcyjnych poglądach, kierują się bardziej empatią wobec kobiety w niechcianej ciąży.

Aborcja Ipsos kwiecień 2018 drugie pytanie wykształcenie
Aborcja Ipsos kwiecień 2018 drugie pytanie wykształcenie

Sondaż IPSOS dla OKO.press 12-13 kwietnia 2018, metodą CATI (telefonicznie), na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie 1023 osób.

Udostępnij:

Magdalena Chrzczonowicz

Wicenaczelna OKO.press, redaktorka, dziennikarka. W OKO.press od początku, pisze o prawach człowieka (osoby LGBTQIA, osoby uchodźcze), prawach kobiet, Kościele katolickim i polityce. Wcześniej przez 15 lat pracowała w organizacjach poarządowych (Humanity in Action Polska, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Amnesty International) przy projektach społecznych i badawczych, prowadziła warsztaty dla młodzieży i edukatorów/edukatorek, realizowała badania terenowe. Publikowała w Res Publice Nowej. Skończyła Instytut Stosowanych Nauk Społecznych na UW ze specjalizacją Antropologia Społeczna.

Komentarze