Milion złotych dla fundacji Polish Lost Art Foundation, należącej do Magdaleny Ogórek, to największa darowizna, jaką należąca do państwowego Banku Gospodarstwa Krajowego fundacja Most the Most przekazała w 2023 roku. To kolejne państwowe środki na prywatne muzeum, jakie Ogórek buduje w Sulisławicach, na Dolnym Śląsku.

W sumie w latach 2021-2024 do fundacji Magdaleny Ogórek trafiło przynajmniej 2 mln 850 tys. zł państwowych pieniędzy. Wciąż jednak nie znamy pełnych kwot dofinansowań.

OKO.press zadało pytania dotyczące wydatków fundacji zależnych od BGK zarówno kierownictwom tych instytucji, jak i banku. Tymczasem nowe władze BGK kończą właśnie audyt w spółce. Analizowano między innymi wydatki poniesione w latach 2015-2023. To, co zwróciło uwagę audytorów, to gigantyczny wzrost wartości darowizn przekazywanych rocznie przez BGK zależnym od niego fundacjom.

Rekordowy rok wyborczy

Z informacji uzyskanych przez OKO.press wynika, że absolutnie rekordowy był rok 2023, a więc rok wyborów parlamentarnych.

Cztery zależne od BGK organizacje dostały wówczas od swego założyciela 102 mln zł. Natomiast jeszcze rok wcześniej – niecałe 36 mln zł. Ten nagły skok tak nas zainteresował, że postanowiliśmy sprawdzić, kto był jego największym beneficjentem. Fundacje bowiem przekazywały pieniądze dalej, w postaci darowizn na konkretne projekty wybranym przez siebie podmiotom. W pierwszym rzędzie przeanalizowaliśmy wydatki fundacji Most the Most.

Bank Gospodarstwa Krajowego założył tę organizację w 2020 roku. Miała “współrealizować misję banku, jaką jest wsparcie zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski”. Jak ustaliło OKO.press, rok 2023 był rekordowy również dla Most the Most: otrzymała z BGK środki w wysokości 17 mln zł. W roku 2022 – zaledwie 1,2 mln zł. Wiosną 2024 powołano w niej nowy zarząd.

Największa dotacja dla byłej gwiazdy TVP

Okazało się, że w 2023 roku największe pieniądze z Most the Most trafiły do Polish Lost Art Foundation (PLAF) – fundacji prowadzonej przez Magdalenę Ogórek, telewizyjną prezenterkę, za rządów PiS twarz propagandowej TVP, dziś w telewizji wPolsce24.

W grudniu 2022 roku w OKO.press i FRONTSTORY.pl ujawniliśmy, że PLAF buduje na Dolnym Śląsku muzeum poświęcone utraconym przez Polskę dziełom sztuki. I że pieniądze na ten projekt wyłożyła Fundacja Lotos.

Od tego czasu jeszcze kilkakrotnie pisaliśmy o darowiznach przekazywanych PLAF przez fundacje działające przy spółkach skarbu państwa. Dotychczas były to setki tysięcy złotych. Magdalena Ogórek tłumaczyła wtedy, że ma prawo pozyskiwać środki na swoją fundację od „prywatnych darczyńców”.

Została przyznana na Muzeum Sztuki Zagrabionej w Sulisławicach, które – jak czytamy w informacji od Most The Most – “oprócz roli wystawienniczej ma pełnić również funkcje badawcze w temacie strat wojennych w dziedzinie kultury”. Pod decyzją o przyznaniu miliona złotych podpisała się ówczesna prezes fundacji Brygida Ślabska.

Dawało też KGHM, Energa i Orlen

Na stronie internetowej muzeum w Sulisławicach Magdalena Ogórek publikuje co prawda sprawozdania finansowe PLAF, jednak jak na razie nie ma tam sprawozdania za rok 2023. Wiadomo skądinąd, że poza milionem złotych od fundacji Most the Most, organizacja Ogórek dostała w ubiegłym roku także pieniądze od Fundacji KGHM. Dokładnie 445 tys. zł na „wystawę sztuki zagrabionej w Muzeum w Sulisławicach”.

Informację o tym, że w latach 2021-2024 fundacje Grupy Orlen (Fundacja Energa jest jedną z nich) przekazywały dotacje PLAF, ujawniliśmy w OKO.press w marcu. Biuro prasowe Orlenu poinformowało nas wtedy, że spółka jest w trakcie kontroli tych darowizn. Na nasze pytania o wyniki kontroli nie dostaliśmy już później odpowiedzi.

W sprawozdaniu finansowym PLAF za 2022 rok czytamy, że fundacja otrzymała sześć darowizn wartych łącznie 760 tys. zł. Wysokości wsparcia od Fundacji Lotos, przyznanego w roku 2021, nie chciała podać nam ani Magdalena Ogórek, ani sama fundacja. Ze sprawozdania finansowego za ten rok wynika, że PLAF otrzymała cztery darowizny na łączną kwotę 340 tys. zł.

Ale podkreślmy: nie znamy jeszcze pełnej skali dotacji w 2023 i 2024 roku.

Muzeum w dolnośląskiej wsi

Magdalena Ogórek założyła Polish Lost Art Foundation w 2017 roku. Do rady fundacji zaprosiła m.in. polityka PiS Ryszarda Czarneckiego (zrezygnował na początku maja 2024). Tematyka sztuki utraconej, od której pochodzi nazwa fundacji, od lat jest pasją Ogórek. Prezenterka napisała o tym dwie książki, wkrótce ukaże się trzecia.

Głównym celem PLAF, przynajmniej na dziś, jest budowa Muzeum Sztuki Zagrabionej w Sulisławicach. To niewielka, nieco zapomniana, choć urokliwa miejscowość położona ok. godzinę drogi od Wrocławia.

Działkę pod tę inwestycję (0,7 ha) Magdalena Ogórek kupiła w 2021 roku za niemal 140 tys. zł. Do dziś trwa tam budowa. Budynek jest już na ukończeniu, uprzątnięcia wymaga teren wokół. Placówkę trzeba też będzie urządzić i wyposażyć. Muzeum początkowo miało otworzyć się z końcem 2023 roku. Ostatnie zapowiedzi wskazywały na jesień 2024.

Czy będą kolejne publiczne pieniądze?

Jak czytamy na stronie Muzeum, wystawa stała będzie “opowieścią o grabieży polskich dóbr kultury, przygotowanej w sposób metodyczny i systemowy przez niemieckiego okupanta w okresie 1939-1945”. Z opisu na stronie wynika, że Ogórek zamierza koncentrować się na edukacji: organizować lekcje muzealne dla szkół.

Muzeum Sztuki Zagrabionej w Sulisławicach (w organizacji) trafiło już do wykazu muzeów Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Po otwarciu PLAF będzie mogła ubiegać się o kolejne publiczne pieniądze, głównie z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

O następnych beneficjentach hojności państwowego BGK w ostatnich latach rządów PiS – już wkrótce w OKO.press.