Błaszczaka droga donikąd. Koszmar na granicach trwa

Koszmar na polskich granicach trwa - alarmuje Human Rights Watch w omówieniu sytuacji na przejściu Brześć–Terespol. Straż graniczna notorycznie odmawia cudzoziemcom dostępu do procedury azylowej - w ten sposób łamie krajowe i międzynarodowe prawo.

W okresie szczytowym (lato 2016) nawet 200–300 osób dziennie ubiegało się o ochronę na białoruskiej granicy. Zimą - mniej: 40–80 osób. Uchodźcy pochodzą głównie z Czeczenii, Tadżykistanu i Gruzji. Z relacji HRW i monitoringu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka wynika, że część rodzin oczekuje na granicy nawet kilka miesięcy, a wnioski próbują składać kilkadziesiąt razy - bezskutecznie.

Jak wynika z raportu Stowarzyszenia Interwencji Prawnej powodem odmowy jest brak wizy. Jednak zgodnie z obowiązującym prawem azylant nie musi jej posiadać.

Osoby uciekające przed represjami traktowane są jak migranci ekonomiczni. Potwierdzają to wywiady. Strażnicy poświęcają na rozmowę średnio od 2 do 10 minut - pokazały obserwacje Human Rights Watch i Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Strażnicy nie pytają o sytuację w krajach pochodzenia, autorytarnej Czeczenii rządzonej przez Ramzana Kadyrowa i Rosji Władimira Putina. Odsuwają na dalszy plan obawy przed prześladowaniami i pytają uchodźców o zawód i czy zamierzają w Polsce pracować.

W 2016 r. uznano zaledwie 5,6 proc. wniosków azylowych złożonych w Polsce przez osoby pochodzące z Rosji (łącznie z Czeczenią), a przez osoby pochodzące z Tadżykistanu - 10,5 proc. Dla porównania: w 28 krajach członkowskich UE średnia uznania wniosków złożonych przez osoby pochodzące z Rosji i Tadżykistanu wynosi odpowiednio 19 i 27,5 proc.

Lydia Gall, ekspertka Human Rights Watch ds. Bałkanów i Europy Wschodniej, mówi:

Poza statystykami

O sytuacji na przejściu granicznym można dowiedzieć się z dziennikarskich reportaży oraz raportów i wywiadów prowadzonych przez polskie i zagraniczne organizacje międzynarodowe. Oficjalne statystyki na ten temat milczą. Informują jedynie o liczbie wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej.

Według statystyk Urzędu do Spraw Cudzoziemców liczba wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej pozostaje niezmienna od co najmniej 2 lat i nie stanowi obciążenia dla polskiego systemu azylowego. W 2016 r. - 12 000 osób, w 2015 – 12 325, w 2014 – 8 193.

Ze strachu, a nie dla pieniędzy

W grudniu badacze Humans Rights Watch przeprowadzili obserwację procedury granicznej, rozmawiali z 29 osobami ubiegającymi się o azyl. Jedyną przyczyną wyjazdu z kraju pochodzenia był:

strach przed aresztowaniem i torturami ze strony władz oraz niezdolność do zapewnienia ochrony przed krwawymi konfliktami.

Żadna z osób nie przytoczyła przyczyn ekonomicznych.

Praktyka polskiej straży granicznej narusza:

• art. 33 ust. 1 Konwencji dotyczącej statusu uchodźców, mówiącą o zakazie zawracania uchodźców do granicy terytoriów, gdzie ich życiu lub wolności zagrażałoby niebezpieczeństwo oraz art. 6 ust. 2 Dyrektywy Proceduralnej.
• art. 28 ust. 2 pkt 2 b krajowej ustawy o cudzoziemcach - odmowa wjazdu na terytorium Polski osobie poszukującej ochrony, wydana na tej podstawie, że nie posiada ona ważnego dokumentu wjazdowego,
• art. 4 Protokołu nr 4 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, który zakazuje zbiorowego wydalania cudzoziemców.

Jednak ministerstwo pozostaje głuche na argumenty Human Rights Watch W odpowiedzi na zastrzeżenia 11 stycznia 2017 resort stwierdził, że większość osób przebywających na granicy to migranci ekonomiczni, a procedura została usprawniona poprzez "zwiększenie prywatności podczas rozmów".

Błaszczak broni szczelności polskich granic

Minister Mariusz Błaszczak notorycznie przyzwala na łamanie prawa. W sierpniu, podczas największego kryzysu na granicy w Brześciu, minister popierał działania straży granicznej. Na pytanie o to, czy przyjmie uchodźców, odpowiedział:

Nowy pomysł na uszczelnienie granic resort Błaszczaka przedstawił w styczniu 2017 roku. W propozycjach znalazło się m.in. wprowadzenie trybu granicznego, który zezwala na obowiązkowy pobyt cudzoziemców w zamkniętych ośrodkach lub aresztach do czasu rozpatrzenia wniosku.

To, co do tej pory pozostawało w szarej strefie i poza porządkiem prawnym, ma być dopuszczalne w przepisach krajowych. Zamiast kilometrowych kolejek możemy spodziewać się detencji.

Human Rights Watch dosadnie wskazuje na cel projektu: "umożliwi przyspieszenie procedur oraz zawracanie osób ubiegających się o azyl na granicy".

Nowym pomysłem Błaszczak znów udowadnia, że nie szanuje prawa. "Projekt jest niezgodny z zapisami Konwencji Genewskiej" - alarmuje szereg organizacji. Przepastne opinie z zastrzeżeniami zgłosiły m.in.: Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka i Stowarzyszenie Interwencji Prawnych.