Bodnar do Pawlaka: „Deklaracja LGBT+ to ważny krok w stronę zapewnienia równego traktowania wszystkim obywatelom”

Wezwanie do „podjęcia wspólnych działań” Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak skierował do RPO 7 marca 2019 roku. Chciał, by Adam Bodnar odniósł się do decyzji prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego, który 19 lutego podpisał Deklarację LGBT+.

Zaproponował także, by obaj rzecznicy wspólnie podjęli „działania zmierzające do ochrony prawa do wychowania dzieci przez ich rodziców zgodnie z własnymi przekonaniami”.

Zdaniem Pawlaka warszawska Deklaracja LGBT+ narusza polską konstytucję, bo zgodnie z art. 48 ust. 1 „rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania”.

W odpowiedzi z 18 marca 2019 roku, RPO w całości odrzuca argumentację Pawlaka.

„Przy pełnym szacunku dla prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, pragnę zauważyć, że prawo to nie ma charakteru absolutnego i może ulegać ograniczeniom, zarówno na gruncie Konstytucji RP jak i Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności” – pisze Adam Bodnar.

RPO wyraźnie podtrzymuje swoje poparcie dla Deklaracji LGBT+, które wyraził kilkakrotnie w ciągu ostatniego miesiąca. W OKO.press pisaliśmy m.in. o odpowiedzi Bodnara na zarzuty małopolskiej kurator oświaty Barbary Nowak, która uznała Deklarację za "propagowanie pedofilii".

„Podtrzymuję poparcie dla podpisania przez Prezydenta m.st. Warszawy Deklaracji LGBT+ [...]. W mojej opinii Deklaracja LGBT+ stanowi ważny krok w stronę zapewnienia równego traktowania wszystkim obywatelom, a także wyraz wsparcia dla osób, w tym dzieci, które codziennie muszą mierzyć się z falą nienawiści i dyskryminacją ze względu na swoją orientację seksualną lub tożsamość płciową” – zaznacza Bodnar.

Nie tylko Konstytucja

Adam Bodnar podkreślił, że prawo rodziców do wychowywania dzieci, czyli przywoływany przez Pawlaka art. 48 konstytucji, podlega pewnym ograniczeniom. Zawężają je przepisy prawa krajowego, w tym konstytucji, oraz międzynarodowe konwencje.

• art. 70 ust. 1 Konstytucji RP, określający prawo do nauki i obowiązek nauki do 18. roku życia;
• przepisy zobowiązujące państwo do realizacji edukacji antydyskryminacyjnej i seksualnej;
• art. 29 ust. 1(b) Konwencji o prawach dziecka, wg. którego nauka dziecka ma być ukierunkowana m.in. na rozwijanie szacunku dla praw człowieka zawartych w Karcie Narodów Zjednoczonych;
• art. 6 Konwencji Rady Europy o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych zobowiązuje rząd do informowania dzieci na temat zagrożeń związanych z seksualnym wykorzystywaniem;
• art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży wprowadza do programów nauczania szkolnego wiedzę o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji.

RPO przypomina też, że w sprawie tej wypowiedział się już Trybunał Konstytucyjny. W wyroku z 2003 roku stwierdził, że:

Podobnie orzekał też Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu.

Protokół 2 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka zobowiązuje państwa do realizacji prawa do nauki z uwzględnieniem prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Orzecznictwo ETPCz mówi jednak jasno, że „Konwencja nie gwarantuje, i nie może gwarantować, prawa do unikania konfrontacji z opiniami sprzecznymi z poglądem danej osoby, w tym rodzica”.

Decyzja rodziców

Jak zaznaczył RPO deklaracja LGBT+ nie odbiera rodzicom prawa do zwolnienia dziecka z zajęć o życiu seksualnym człowieka.

„Pomimo tych zastrzeżeń, zarzuty o naruszeniu konstytucyjnego prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami wydają się o tyle chybione, że w obecnym stanie prawnym to rodzice decydują, czy ich niepełnoletnie dzieci będą uczestniczyły w zajęciach edukacji seksualnej. Warszawska Deklaracja LGBT+ nie zmieniła tego stanu rzeczy” – przypomina Adam Bodnar.

Już dziś nauczyciel wychowania do życia w rodzinie oraz wychowawca klasy mają obowiązek informować rodziców niepełnoletnich dzieci o treści zajęć. A zgodnie z przepisami prawa oświatowego wszystkie organizacje pozarządowe, które będą prowadzić w szkołach zajęcia tego typu, muszą uzyskać pozytywną opinię rady rodziców.

„Wskazany [...] fakultatywny charakter edukacji seksualnej, chociaż w tym zakresie umożliwia rodzicom nieograniczoną realizację prawa do wychowania dziecka zgodnie z własnymi przekonaniami, jest jednak w mojej ocenie rozwiązaniem niesatysfakcjonującym, a także niezgodnym z międzynarodowymi standardami” – podkreśla z żalem Bodnar.

Skąd cytaty?

RPO nie kryje, że argumentacja Pawlaka jest rozczarowująca. Rzecznik Praw Dziecka w swoim wniosku skrytykował standardy WHO, na które powołały się władze Warszawy przy tworzeniu Deklaracji LGBT+. Zdaniem Bodnara bez związku z ich faktyczną treścią.

„Zapoznałem się z przedstawioną przez Pana Rzecznika opinią, opartą w dużej mierze na cytatach, i ubolewam, że w piśmie tym nie wskazano, jakiego dokładnie dokumentu dotyczą stawiane zarzuty, ani nie podano źródła przywołanych cytatów. Znacząco utrudnia to ustosunkowanie się do zawartej w piśmie argumentacji, która zdaje się opierać na rozpowszechnianych w Internecie i mediach uproszczeniach, nie zaś na rzetelnych materiałach źródłowych” – stwierdził Bodnar.

RPO postanowił więc zasięgnąć informacji u źródła. Zwrócił się do Światowej Organizacji Zdrowia z prośbą o wyjaśnienie, co dokładnie stanowi wytyczne WHO w zakresie edukacji seksualnej.

„Po otrzymaniu odpowiedzi, powzięte informacje przekażę Panu Rzecznikowi niezwłocznie w oddzielnym piśmie” – zapewnił Pawlaka.