0:00
0:00

0:00

Prawa autorskie: Fot. IustitiaFot. Iustitia

9 czerwca 2020 Izba Dyscyplinarna w SN odmówiła uchylenia immunitetu sędziemu Igorowi Tulei. Jacek Wygoda, były prokurator IPN, rozpoznał wniosek Prokuratury Krajowej w składzie jednoosobowym.

Igor Tuleya komentował, że korzystna dla niego decyzja nie zmienia jego oceny Izby Dyscyplinarnej w SN: „To, że ktoś wyda korzystną decyzję nie oznacza od razu, że jest sędzią. Nie staje się nim przez zasiedzenie. Ta Izba nie jest sądem i nie ma w niej sędziów. Bulwersujące jest to, że rozpoznano moją sprawę, mimo zabezpieczenia Trybunału Sprawiedliwości UE [które zawiesiło działalność orzeczniczą Izby Dyscyplinarnej – red.]”.

Pełnomocnik sędziego Tulei adwokat Jacek Dubois ocenił, że "w tej sprawie oskarżony jest nie sędzia Igor Tuleya, ale państwo polskie i prokuratura, że podjęła zamach na niezależne, wolne sądownictwo. Kiedy znajdziemy się w sytuacji, że prawo w Polsce będzie traktowane poważnie, zastanowimy się, dlaczego prokurator podpisał taki wniosek i dlaczego nie został on odrzucony jako niespełniający wymogów formalnych. Bo to, że pan sędzia nie naruszył w jakikolwiek sposób przepisów prawa było absolutnie oczywiste. Nie można używać prawa, żeby zastraszać sędziów".

"Kiedy słyszę o sprawie Igora Tulei, przychodzą mi na myśl pokazowe procesy moskiewskie. Mamy do czynienia z sytuacją, w której władza chowa się za kontrolowaną przez siebie prokuraturą oraz tak zwaną Izbą Dyscyplinarną w SN, organem, który udaje, że jest sądem, a osoby, który w nim zasiadają, udają, że są sędziami, nie stosując się do postanowienia Trybunału Sprawiedliwości UE z 8 kwietnia na podstawie przepisów [ustawy kagańcowej - red.], które są jawnie sprzeczne z Konstytucją" - podsumował prof. Laurent Pech z Uniwersytetu Middlesex w Londynie, zaangażowany w kwestie obrony praworządności w państwach Unii Europejskiej.

Przeczytaj także:

Murem za Igorem

Pod Sądem Najwyższym w Warszawie pod hasłem "Murem za Igorem" zgromadziły się dziesiątki osób wyrażających wsparcie dla Tulei oraz dla poszanowania niezawisłości sędziowskiej w Polsce (wydarzenia relacjonowała kamera OKO.press).

Wyrazy wsparcia dla sędziego słali sędziowie z całej Polski oraz stowarzyszenia sędziowskie m.in. z Niemiec, Belgii, Holandii, Turcji, a także Stowarzyszenie Europejscy Sędziowie dla Demokracji i Wolności MEDEL oraz indywidualni sędziowie z różnych krajów. Sędziowie z Sądu Apelacyjnego w Amsterdamie w akcie solidarności wyszli przed budynek swojego sądu, na którym wyświetlili grafikę przedstawiającą sędziego Tuleyę.

Sędziowie z Amsterdamu / fot. Iustitia

Sędziowie Sądu Apelacyjnego w Amsterdamie solidaryzują się z Igorem Tuleyą / fot. Iustitia

Europejscy sędziowie apelują do polskich władz

Europejskie stowarzyszenia sędziowskie i adwokackie wystosowały listy do polskich władz, apelując o poszanowanie postanowienia Trybunału Sprawiedliwości UE, prawa unijnego i niezawisłości sędziowskiej w Polsce.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Sędziów, reprezentującego 92 krajowe stowarzyszenia sędziów, wydało oświadczenie, w którym wyraża zaniepokojenie, że postępowanie przeciwko Igorowi Tulei w istotny sposób podważa prawo do sprawiedliwego procesu.

Do Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobry napisała Prezes Stowarzyszenia Europejskich Sędziów Administracyjnych dr Edith Zeller. Zwróciła uwagę, że postanowienie TSUE z 8 kwietnia 2020 roku jest wiążące, a status Izby Dyscyplinarnej - wątpliwy. Wyraziła też zaniepokojenie tym jak w ostatnich latach w Polsce system odpowiedzialności dyscyplinarnej jest wykorzystywany do "rozliczania" sędziów - w tym Igora Tulei - którzy zadają pytania prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości UE.

Zeller wyjaśniła Ziobrze, że ma świadomość, że postępowanie przeciwko Tulei zmierza do obejścia wiążącego orzeczenia TSUE z dnia 8 kwietnia, a jego celem jest jak się wydaje ukrycie prowadzenia postępowania dyscyplinarnego pod pozorem udziału w postępowaniu karnym, aby wywrzeć nacisk nie tylko na tego konkretnego sędziego – w związku z wykonywaniem jego obowiązków sędziowskich – ale również w ten sposób wywrzeć nacisk na wszystkich sędziów w Polsce.

Rada adwokacka (Bar Council) Anglii i Walii wystosowała list do prezydenta RP Andrzeja Dudy, premiera Mateusza Morawieckiego, marszałkini Sejmu Elżbiety Witek i marszałka Senatu Tomasza Grodzkiego. Przypomina o swoim wcześniejszym liście z marca, w którym domagała się od polskich władz przestrzegania konstytucji, prawa unijnego i międzynarodowego, poszanowania wyroków i uchwał "starego" Sądu Najwyższego, odsunięcia od orzekania Izby Dyscyplinarnej i odpolitycznienia KRS, a także wycofania arbitralnego wniosku prokuratury przeciwko Igorowi Tulei. Angielscy i walijscy prawnicy powtórzyli swój apel, dodając, że kontynuowanie sprawy Tulei poważnie i nieusuwalnie zaszkodzi niezależności sądownictwa w Polsce.

Dwa belgijskie stowarzyszenia sędziowskie, Magistratuur en Maatschappij (M&M) i Association Syndicale des Magistrats (ASM), skierowały list do ambasady polskiej w Brukseli, w którym wyrażają niezadowolenie z procesu przeciwko Igorowi Tulei.

Unijni komisarze piszą do Ziobry

Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Věra Jourová i komisarz ds. sprawiedliwości Didier Reynders ogłosili, że wysłali list do Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobry. Domagają się w nim wyjaśnień o tym jak organy polskiego państwa stosują się do postanowienia TSUE z 8 kwietnia. Czekają na odpowiedź do 24 czerwca.

Jourová napisała, że uważnie śledzi sprawy dotyczące immunitetów sędziowskich w kontekście postępowań karnych, a także, że martwią ją działania Izby Dyscyplinarnej w Sądzie Najwyższym. Podkreśliła, że sędziowie nie powinni być pod polityczną presją i powinni wykonywać swoją rolę w otoczeniu, które gwarantuje niezawisłość i bezstronność sądownictwa.

Profesorowie prawa apelują do Komisji Europejskiej

Zanim Jourová i Reynders poinformowali o liście do Ziobry, kilkudziesięciu profesorów prawa z renomowanych uniwersytetów z całego świata wystosowało zdecydowany apel do unijnych komisarzy. Domagają się szybkich i bardziej zdecydowanych działań prawnych Komisji Europejskiej, aby zapobiec dalszemu upadkowi państwa prawa w Polsce.

Pod apelem podpisali się profesorowie prawa z uniwersytetów i ośrodków badawczych w m.in. Nowym Jorku, Princeton, Oxfordzie, Sydney, Berlinie, Brukseli, Florencji, Groningen, Lejdzie, Maastricht, Paryżu, Bordeaux, Warszawie i Krakowie. Zaoferowali Komisji Europejskiej merytoryczną pomoc.

Profesorowie zwrócili uwagę na działania organów polskiego państwa, które naruszają postanowienie Trybunału Sprawiedliwości UE z 8 kwietnia o Izbie Dyscyplinarnej. Oprócz sprawy Tulei, wskazali na skierowanie przez Izbę Dyscyplinarną wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, który ma na celu obejście stosowania postanowienia TSUE, a także na mianowanie do Izby Dyscyplinarnej trzech nowych sędziów.

Przedstawili też merytoryczne zarzuty wobec Trybunału Konstytucyjnego. W ich ocenie, TK kierowany przez Julię Przyłębską wydaje wyroki, naruszając podstawowe zasady i mechanizmy porządku prawnego Unii Europejskiej.

Wypunktowali, że TK:

  • w swoich orzeczeniach ignoruje niektóre wyroki TSUE;
  • odmawia TSUE kompetencji oceniania kwestii niezależności sądownictwa w Polsce;
  • zakazuje sądom krajowym bezpośredniego stosowania prawa UE (i wobec tego pomijania przepisów prawa krajowego);
  • zakazuje sądom krajowym kierowania pytań prejudycjalnych do TSUE - jeśli te pytania dotyczą działania instytucji takich jak KRS czy Izba Dyscyplinarna oraz przepisów polskiego prawa, które jawnie naruszają niezawisłość sędziowską.

"Z największym zaniepokojeniem obserwujemy, jak Trybunał Konstytucyjny, niegdyś znany na świecie jako niezależny strażnik praworządności, teraz w metodyczny i celowy sposób uniemożliwia stosowanie unijnych standardów praworządności oraz wyroków TSUE w Polsce".

Profesorowie przywołali rekomendacje z głośnego raportu Komisji LIBE w Parlamencie Europejskim (europosłowie postulowali m.in. rozszerzenie zakresu uzasadnionej opinii Komisji Europejskiej w procedurze Artykułu 7, a także prowadzenie przez Komisję Europejską postępowań przeciwko naruszeniom prawa UE z Artykułu 258 Traktatu o funkcjonowaniu UE).

Zdecydowanie domagają się od Komisji Europejskiej, aby natychmiast uruchomiła dodatkowe procedury przeciwko naruszeniom prawa unijnego (z Artykułu 258 Traktatu o Funkcjonowaniu UE) dotyczące TK, neo-KRS oraz Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w Sądzie Najwyższym. Wskazują, że uruchomienie tej procedury przez Komisję Europejską odnośnie ustawy kagańcowej nie wystarczy, aby zapobiec dalszemu upadkowi państwa prawa w Polsce.

"Jest tylko kwestią czasu, aż cały system sądownictwa w Polsce będzie pod kontrolą polityczną rządzącej partii. Nie ma czasu na dialog, ale na ponowne, szybkie, konsekwentne stosowania prawa UE. Jeśli Komisja Europejska nie sprosta temu zadaniu, już niebawem Unia Europejska będzie miała pierwsze państwo członkowskie, w którym cały system sądownictwa nie spełnia minimalnych kryteriów prawa unijnego, zwłaszcza Artykułu 2 Traktatu o UE".

Bruksela - Londyn, 7 czerwca 2020 r.

W nawiązaniu do pisma z dnia 22 kwietnia 2020 r. w sprawie pogorszenia się stanu praworządności w Polsce

Věra Jourová

Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej

Didier Reynders

Komisarz UE ds. Sprawiedliwości

Szanowna Pani Przewodnicząca,

Szanowny Panie Komisarzu,

Zwracamy się do Państwa w nawiązaniu do naszego poprzedniego pisma z dnia 22 kwietnia 2020 r., by zwrócić Państwa uwagę na dwa ostatnie i najbardziej rażące naruszenia orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). W niniejszej sprawie odwołujemy się do orzeczenia TSUE z dnia 8 kwietnia 2020 r. w sprawie Komisja przeciwko Polsce, C-791/19 R, oraz wytycznych określonych w wyroku TSUE w sprawie Simpson i HG (C-542/18 RX-II i C-543/18 RX-II).

W odniesieniu do postanowienia TSUE z dnia 8 kwietnia 2020 r. pragniemy zwrócić uwagę na wielokrotne naruszenia tego postanowienia, celowo dokonane przez polskie władze, czego ostatnim przykładem jest zamknięte posiedzenie „Izby Dyscyplinarnej” w sprawie sędziego Igora Tulei[1], które ma się odbyć 9 czerwca br.[2]

Przed tym oczywistym naruszeniem postanowienia TSUE[3] i niezależnie od absurdalnych przesłanek[4] przedstawionych przez osobę bezprawnie powołaną do (już przejętego) Sądu Najwyższego w celu uzasadnienia tego rażącego naruszenia postanowienia TSUE[5], zaobserwowaliśmy inne naruszenia.

Można wśród nich wskazać pytanie złożone przez „Izbę Dyscyplinarną”[6] w odniesieniu do art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) i art. 279 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) do kontrolowanego przez rząd "Trybunału Konstytucyjnego"[7], aby dać temu zdyskredytowanemu organowi pretekst do nie zastosowania postanowienia TSUE, pomimo braku kompetencji „Trybunału Konstytucyjnego” w tym zakresie. W tym względzie należy również przypomnieć, że zdaniem samej Komisji, „Trybunał Konstytucyjny” ma nielegalny skład i nie gwarantuje już żadnej skutecznej kontroli konstytucyjnej aktów prawnych przyjętych przez większość parlamentarną, podczas gdy sama „Izba Dyscyplinarna” została już uznana przez Sąd Najwyższy (kiedy był jeszcze niezależny) za niestanowiącą sądu w rozumieniu zarówno prawa polskiego, jak i unijnego.

Sama czynność „Izby Dyscyplinarnej”, organu podającego się za sąd, polegająca na skierowaniu do organu podającego się za Trybunał Konstytucyjny pytania dotyczącego zgodności z Konstytucją RP dwóch przepisów prawa pierwotnego UE w celu uniknięcia zastosowania się do środka tymczasowego TSUE, stanowi naruszenie prawa UE. Jest to jednocześnie naruszenie samego postanowienia TSUE, ponieważ postanowienie to zawiesiło działalność sądową „Izby Dyscyplinarnej”[8]. Na koniec pragniemy zwrócić uwagę na powołanie przez Prezydenta RP trzech nowych osób do „Izby Dyscyplinarnej”[9] - nie tylko w związku z możliwym naruszeniem postanowienia TSUE z dnia 8 kwietnia 2020 r., ale również z oczywistym naruszeniem orzeczenia w trybie prejudycjalnym TSUE z dnia 19 listopada 2019 r., zastosowanego przez (ówcześnie jeszcze niezależny) Sąd Najwyższy w kilku orzeczeniach, a ostatnio w swojej uchwale z dnia 23 stycznia 2020 r.

Ponadto, chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę na ostatnie orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, które w praktyce zasadniczo unieważnia wytyczne określone w orzeczeniu Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 26 marca 2020 r. w sprawie Simpson i HG. Pomijając oczywiste wady „rozumowania” Trybunału Konstytucyjnego[10], które nie tylko narusza polską konstytucję, ale także Europejską Konwencję Praw Człowieka (EKPC), „wyrok” bezprawnie skomponowanego „Trybunału Konstytucyjnego” wyraźnie narusza art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej. W istocie, jeśli chodzi o prawo UE, Trybunał Sprawiedliwości jednoznacznie potwierdził, że prawo do sprawiedliwego procesu sądowego „oznacza, że każdy sąd jest zobowiązany do sprawdzenia, czy w swoim składzie, stanowi sąd, w stosunku do którego pojawia się poważna wątpliwość w tej kwestii.”[11] Przed tym ostatnim „wyrokiem”, jak zaznaczyliśmy w naszym poprzednim piśmie, podporządkowany partii rządzącej „Trybunał Konstytucyjny” wydał dwa wyroki, opierając się częściowo na oczywistej błędnej interpretacji traktatów UE w celu uzasadnienia rażących naruszeń tychże traktatów. Czyniąc to, „Trybunał Konstytucyjny” nie tylko naruszył obowiązek skierowania sprawy do TSUE, ale także naruszył najbardziej podstawowe zasady i mechanizmy leżące u podstaw całego porządku prawnego UE celowo ignorując odpowiednie orzeczenia TSUE; odmawiając TSUE jakichkolwiek uprawnień do kontroli polskich działań naruszających niezawisłość sądownictwa; oraz zakazując sądom krajowym kierowania do TSUE pytań dotyczących organów i/lub środków krajowych, które w sposób oczywisty naruszają zasadę skutecznej ochrony prawnej, i/lub zakazując im stosowania prawa UE w miejscu tych środków.[12]

Z głębokim niepokojem obserwujemy, jak przejęty Trybunał Konstytucyjny, znany niegdyś jako niezależny obrońca praworządności, metodycznie i celowo uniemożliwia stosowanie unijnych standardów praworządności i respektowanie wyroków TSUE.[13] Ile jeszcze szkód musi zostać wyrządzone praworządności, zanim Komisja podejmie wreszcie odpowiednie działania?

W związku z powyższym oraz z ciągłym pogarszaniem się sytuacji w zakresie łamania zasad państwa prawa, którego jesteśmy świadkami w Polsce od końca 2015 roku, musimy powtórzyć nasze poprzednie wezwanie, wzywając Państwa do wypełniania obowiązków jako strażnika unijnych traktatów.

Naszym zdaniem oznacza to niezwłoczny zwrócenie się do TSUE o nałożenie odstraszającej, dziennej grzywny do czasu pełnego wykonania przez polskie władze postanowienia z dnia 8 kwietnia 2020 r. Zgodnie z wcześniejszym wnioskiem, a także z projektem sprawozdania komisji LIBE Parlamentu Europejskiego[14], Komisja Europejska musi również niezwłocznie wszcząć dodatkowe postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w sprawach podporządkowanych władzy politycznej:

1. Trybunału Konstytucyjnego;

2. tzw. nowej Krajowej Rady Sądownictwa (która po raz pierwszy w historii Europejskiej Sieci Rad Sądownictwa ma zostać z niej wydalona); oraz

3. „Izby Nadzwyczajnej” w Sądzie Najwyższym.

Choć z zadowoleniem przyjmujemy wszczęcie postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w odniesieniu do „ustawy kagańcowej”, to jednak nie będzie ono wystarczające do powstrzymania dalszego procesu niszczenia praworządności, którego jesteśmy obecnie świadkami w Polsce.

Pragniemy również zwrócić Państwa uwagę na ostatnie wydarzenia w Sądzie Najwyższym, w szczególności na procedury stosowane w celu (nieprawidłowego[15]) mianowania politycznie zależnego „sędziego” aby stanął na czele Sądu Najwyższego, co stanowi kolejne naruszenie konstytucji[16], ale również prawa UE, a w szczególności orzecznictwa TSUE dotyczącego mianowania sędziów oraz obowiązku władz krajowych niewdrażania środków podważających niezawisłość sądów krajowych, co zostało jasno określone w orzeczeniu portugalskich sędziów[17].

Jak już wcześniej podkreślaliśmy w naszym poprzednim liście, czas gra niesłychanie ważną rolę. Z bólem stwierdzamy, że Komisja Europejska nie uczyniła nic, aby zapobiec przejęciu Trybunału Konstytucyjnego i przejęciu Krajowej Rady Sądownictwa, a także, że - nie podjąwszy szybszych działań w odniesieniu do zmienionych przepisów dotyczących Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, skrytykowanych przez Komisję Wenecką już w 2017 roku - nie zapobiegła również przejęciu Sądu Najwyższego.

To już tylko kwestia czasu, zanim cały polski system sądowniczy znajdzie się pod całkowitą polityczną kontrolą obecnej partii rządzącej w Polsce. To nie jest czas na dialog, lecz na ponowne, szybkie i nieustępliwe egzekwowanie prawa unijnego. Jeśli tego nie uczynicie, wkrótce UE doczeka się pierwszego członka, którego cały krajowy system sądowniczy nie będzie spełniał minimalnych wymogów prawa unijnego, w szczególności art. 2 TUE.

Wzywamy zatem do szybkiego i pełnego wykorzystania wszystkich dostępnych Komisji możliwości politycznych i prawnych.

Pozostajemy do Państwa dyspozycji w razie potrzeby przekazania dodatkowych informacji i dziękujemy za poświęcony czas.

Z wyrazami szacunku,

Marcin Mycielski, Fundacja Otwarty Dialog (ODF, Belgia/Polska)

Prof. Laurent Pech, Uniwersytet Middlesex w Londynie.

oraz:

Prof. Alberto Alemanno, HEC Paryż / The Good Lobby

Prof. Leszek Balcerowicz

Prof. Gráinne de Búrca, Uniwersytet Nowojorski

Forum Obywatelskiego Rozwoju (FOR, Polska)

Prof. Paul Craig, Uniwersytet Oksfordzki

Prof. Gábor Halmai, Europejski Instytut Uniwersytecki

Prof. Kees Groenendijk, Uniwersytet Radboud w Nijmegen

Prof. R. Daniel Kelemen, Uniwersytet Rutgersa

Prof. Dimitry Kochenov, Uniwersytet w Groningen

Dr Kriszta Kovács, Centrum dla Globalnego Konstytucjonalizmu WZB w Berlinie

Stowarzyszenie Prokuratorów „Lex Super Omnia” (Polska)

Prof. John Morijn, Uniwersytet w Groningen

Prof. Jannemieke Ouwerkerk, Uniwersytet w Lejdzie

Prof. Sébastien Platon, Uniwersytet w Bordeaux

Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych „Pro Familia” (Polska)

Prof. Theo de Roos, Uniwersytet w Tilburgu

Prof. Wojciech Sadurski, Uniwersytet w Sydney i Uniwersytet Warszawski

Prof. Kim Lane Scheppele, Uniwersytet Princeton

Prof. Joanne Scott, Europejski Instytut Uniwersytecki

Alice Stollmeyer, Defend Democracy (Belgia)

Stowarzyszenie Sędziów „Themis” (Polska)

Prof. Fryderyk Zoll, Uniwersytet Jagielloński

Prof. Bruno De Witte, Uniwersytet w Maastricht

[1] Patrz ostatnio https://ruleoflaw.pl/more-than-100-academics-from-poland-express-solidarity-with-harassed-judge-igor-tuleya ("Chcielibyśmy stanowczo zaprotestować przeciwko działaniom podjętym wobec was. Podobnie jak cała ustawa stanowiąca ich podstawę, są one oczywiście nielegalne i niezgodne z polską konstytucją i umowami międzynarodowymi, którymi Polska jest związana") oraz Rada Adwokacka i BHRC piszą do polskich władz o pogłębiającym się kryzysie rządów prawa https://www.barhumanrights.org.uk/bar-council-and-bhrc-write-to-the-polish-authorities-regarding-attacks-on-the-rule-of-law-in-poland/

[2] Patrz. https://www.iustitia.pl/en/activity/informations/3848-the-disciplinary-chamber-of-the-polish-supreme-court-scheduled-a-hearing-on-june-9-regarding-the-waiver-of-immunity-of-judge-igor-tulea-despite-the-interim-measure-of-the-cjeu-of-april-8-on-suspension-of-the-disciplinary-chamber oraz

https://ruleoflaw.pl/the-disciplinary-chamber-will-examine-the-case-of-judge-igor-tuleya-despite-cjeu-order/

3] Zob. w szczególności pkt 44: "W tym względzie należy zauważyć, że w przypadku ich zastosowania, środki tymczasowe, o które wnosi Komisja, skutkowałyby (...) tymczasowym zawieszeniem stosowania spornych przepisów krajowych i, w konsekwencji, wykonywaniem przez tych sędziów ich funkcji do czasu wydania prawomocnego wyroku. "(nasz akcent)

[4] https://ruleoflaw.pl/stepkowski-the-case-of-the-judge-tuleyas-immunity-is-not-covered-by-the-cjeus-decision/

5] Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie utworzenia połączonej izby cywilnej, izby karnej oraz izby prawa pracy i ubezpieczeń społecznych), sprawa BSA I-4110-1/20, 23 stycznia 2020 r.

[6] W dniu 9 kwietnia 2020 r. nielegalnie działająca Izba Dyscyplinarna, złożona z osoby powołanej przez obecną zawieszoną Krajową Radę Sądownictwa ENCJ, w sprawie dotyczącej uchylenia immunitetu sędziowskiego w postępowaniu karnym, zwróciła się do ujętego Trybunału Konstytucyjnego o udzielenie odpowiedzi na następujące pytanie: "Czy art. 4 ust. 3 akapit drugi TUE w związku z art. 279 TFUE w zakresie, w jakim przepis ten zobowiązuje państwo członkowskie do zastosowania się do środków tymczasowych dotyczących organizacji i funkcjonowania organów konstytucyjnych władzy sądowniczej tego państwa członkowskiego, jest zgodny z art. 2, art. 7, art. 8 ust. 1 i art. 90 ust. 1 w związku z art. 4 ust. 1 Konstytucji RP? ”. Wniosek ten jest obecnie rozpatrywany przez Trybunał Konstytucyjny (sprawa P 7/20): http://www.sn.pl/aktualnosci/SitePages/Komunikaty_o_sprawach.aspx?ItemSID=360-b6b3e804-2752-4c7d-bcb4-7586782a1315istName=Komunikaty_o_sprawach.

7] Zob. niedawno "Trybunał Konstytucyjny został praktycznie zlikwidowany", zapowiedź emerytowanych sędziów, rządy prawa w Polsce, 11 lutego 2020 r: https://ruleoflaw.pl/constitutional-tribunal-has-virtually-been-abolished-announce-retired-judges/

8] Zob. pkt 110: "Przyznanie wnioskowanych środków tymczasowych nie pociągnęłoby za sobą rozwiązania komisji dyscyplinarnej, a tym samym zniesienia jej służb administracyjnych i finansowych, lecz tymczasowe zawieszenie jej działalności do czasu wydania ostatecznego wyroku. "(nasz akcent)

[9] Sześć nowych osób w Sądzie Najwyższym. RPO: decyzja prezydenta to lekceważenie prawa UE https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/zmiany-w-sadzie-najwyzszym-rpo-decyzja-prezydenta-to-lekcewazenie-prawa-ue/4kb4h2c?utm_source=t.co_viasg_wiadomosci&utm_medium=social&utm_campaign=leo_automatic&srcc=ucs&utm_v=2

[10] Rzeczpospolita: TK: sędzia powołany przez prezydenta nie podlega weryfikacji https://www.rp.pl/Sedziowie-i-sady/306029954-TK-sedzia-powolany-przez-prezydenta-nie-podlega-weryfikacji.html

[11] Sprawy połączone C-542/18 RX-II Simpson i C-543/18 RX-II HG, para. 57.

[12] W dwóch orzeczeniach ogłoszonych w dniach 20 i 21 kwietnia 2020 r. Trybunał Konstytucyjny uchylił uchwałę Sądu Najwyższego m.in. na podstawie art. 2 TUE i art. 4 ust. 3 TUE, a także uznał, że Sąd Najwyższy dokonał "praworządnej interpretacji" odpowiednich przepisów prawnych, cokolwiek by to oznaczało. Jeśli chodzi o prawo UE, ujęty Trybunał Konstytucyjny rażąco naruszył je, w tym obowiązek skierowania sprawy do Trybunału Sprawiedliwości. Zob. "Safjan o orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego: scenariusz ekstremalny, ale nawet UE wydaje się możliwa", Rządy prawa w Polsce, 27 kwietnia 2020 r. (Reprodukcja tekstu M. Gałczyńskiej pierwotnie opublikowanego w języku polskim na Onet.pl, 20 kwietnia 2020 r.): <https://ruleoflaw.pl/safjan-on-constitutional-tribunal-ruling-an-extreme-scenario-but-even-eu-exit-seems-possible>.

[13] Polski Trybunał Konstytucyjny jest "marionetką", mówi główny sędzia Niemiec https://notesfrompoland.com/2020/05/14/germanys-constitutional-court-president-calls-polish-counterpart-a-puppet-prompting-angry-response/

[14] Projekt sprawozdania śródokresowego w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Rady w sprawie określenia wyraźnego ryzyka związanego z zagrożeniem dla zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego.

poważne naruszenie przez Rzeczpospolitą Polską zasady państwa prawa, 2017/0360R(NLE), 13 maja 2020 r.

[15] Patrz https://ruleoflaw.pl/statement-by-50-supreme-court-judges-regarding-irregularities-in-the-selection-of-candidates-for-the-position-of-the-first-president-of-the-supreme-court/

[16] Patrz M. Krajewski i M. Ziółkowski: Czy Bezprawny Sędzia może być Pierwszym Prezesem Sądu Najwyższego? https://verfassungsblog.de/can-an-unlawful-judge-be-the-first-president-of-the-supreme-court/ oraz https://ruleoflaw.pl/jaccuse-i-accuse-andrzej-duda-of-breaching-the-polish-constitution-by-appointing-m-manowska-to-the-office-of-first-president-of-the-supreme-court/

[17] Patrz L. Pech: Radzenie sobie z „fałszywymi sędziami” w prawie UE. https://reconnect-europe.eu/blog/dealing-with-fake-judges-under-eu-law/

Brussels – London, 7 June 2020

Věra Jourová Vice-President of the European Commission

Didier Reynders European Commissioner for Justice

Dear Vice-President Jourová, Dear Commissioner Reynders,

We are writing to you to follow up on our previous letter dated 22 April 2020 and draw your attention to two of the most recent and egregious violations of the Court of Justice’s judgments and case-law. In the present instance, we are here referring to the ECJ order of 8 April 2020, Commission v. Poland, C-791/19 R, and the principles laid down in ECJ judgment in Simpson and HG (C-542/18 RX-II and C-543/18 RX-II).

With respect to the ECJ order of 8 April 2020, we would like to draw your attention to the multiple violations of this order deliberately organised by Polish authorities, the latest example of which is the closed hearing organised by the “Disciplinary Chamber” in respect of Judge Igor Tuleya and which is scheduled to take place on 9 June [1], [2].

Prior to this obvious violation of the ECJ order [See in particular para. 44: « À cet égard, il importe de relever que, dans l’hypothèse où elles seraient ordonnées, les mesures provisoires sollicitées par la Commission auraient pour effet […] la suspension provisoire de l’application des dispositions nationales litigieuses et, par voie de conséquence, de l’exercice par ces juges de leurs fonctions jusqu’au prononcé de l’arrêt définitif»] and notwithstanding the absurd rationale put forward by an individual unlawfully appointed to the (now captured) Supreme Court to justify this flagrant violation of the ECJ order [Supreme Court Resolution of the formation of the combined Civil Chamber, Criminal Chamber, and Labour Law and Social Security Chamber), Case BSA I-4110-1/20, 23 January 2020], we have seen other violations.

One may for instance mention the question submitted by the “Disciplinary Chamber” regarding Article 4(3) TEU and Article 279 TFEU to the captured “Constitutional Tribunal” so as to offer this discredited body a pretext excuse to set aside the ECJ order notwithstanding the lack of competence of the “Constitutional Tribunal” to do so. One must also recall in this respect that according to the Commission itself, the “Constitutional Tribunal” is unlawfully composed and no longer guarantees any effective constitutional review of legislation adopted by the ruling party while the “Disciplinary Chamber” itself has already been found by the Supreme Court (when it was still independent) not to constitute a court within the meaning of both Polish and EU law. The mere act by the “Disciplinary Chamber”, a body pretending to be a court, of submitting a question to the body pretending to be a Constitutional Tribunal regarding the constitutionality of two provisions of EU primary law so as to avoid complying with the interim order of the ECJ amounts to a violation of EU law. It simultaneously amounts to a violation of the ECJ order itself as the ECJ order suspended the judicial activity of the “Disciplinary Chamber” [See paragraph 110: « l’octroi des mesures provisoires sollicitées emporterait non pas la dissolution de la chambre disciplinaire ni, partant, la suppression de ses services administratifs et financiers, mais la suspension provisoire de son activité jusqu’au prononcé de l’arrêt définitif»]. Lastly, we would like to draw your attention to the appointment of three new individuals to the “Disciplinary Chamber” by the Polish President, not only in arguable breach of the ECJ order of 8 April 2020 but also in obvious breach of the ECJ A. K. preliminary ruling of 19 November 2019 as applied by the (not-yet-captured) Supreme Court in several rulings and most recently, its resolution of 23 January 2020.

Secondly, we would like to draw your attention to the latest judgment of the Constitutional Tribunal which, in practice, essentially nullifies the principles laid down in the European Court of Justice’s ruling of 26 March 2020 in Simpson and HG. Leaving aside the obvious flaws in the Constitutional Tribunal’s “reasoning”, which not only violates the Polish Constitution but also ECHR law, the “judgment” by the unlawfully composed “Constitutional Tribunal” plainly violates Article 47 of the EU Charter. Indeed, as far as EU law is concerned, the Court of Justice has unambiguously confirmed that the right to a fair trial “means that every court is obliged to check whether, as composed, it constitutes such a tribunal where a serious doubt arises on that point” [Joined Cases C‑542/18 RX-II Simpson and C‑543/18 RX-II HG, para. 57]. Prior to this latest “judgment”, and as noted in our previous letter, the captured “Constitutional Tribunal” had adopted two judgments, relying in part on an obvious bad faith interpretation of the EU Treaties to justify blatant violations of the said Treaties. In doing so, the “Constitutional Tribunal” not only violated its obligation to refer the matter to the ECJ, it also violated the most fundamental principles and mechanisms underlying the whole EU legal order by deliberately ignoring relevant ECJ rulings; denying the ECJ any authority to review Polish measures violating judicial independence; and prohibiting national courts from setting aside and/or referring questions to the ECJ regarding bodies and/or national measures which patently violate the principle of effective legal protection [In the two rulings announced on 20 and 21 April 2020, the captured Constitutional Tribunal nullified the resolution of the Supreme Court inter alia on the basis of Articles 2 TEU and 4(3) TEU and also found that the Supreme Court had interpreted relevant legal provisions in ‘a law-making manner’ whatever this may mean. As far as EU law is concerned, the captured Constitutional Tribunal has blatantly violated it, including its duty to refer the matter to the Court of Justice. See ‘Safjan on Constitutional Tribunal ruling: an extreme scenario, but even EU exist seems possible’, Rule of Law in Poland, 27 April 2020 (reproducing text by M. Gałczyńska originally published in Polish at Onet.pl, 20 April 2020)].

We observe with deepest concern how Poland’s captured Constitutional Tribunal, once known as an independent protector of the rule of law, methodically and deliberately prevents the application of EU rule of law standards and compliance with the case law of the European Court of Justice. How much more damage to the rule of law before the Commission finally acts?

In light of the above and the continuing worsening of the rule of law breakdown we have been witnessing in Poland since the end of 2015, we must reiterate our previous call urging you to fulfil your duties as Guardian of the Treaties.

In our opinion, this means promptly returning to the Court of Justice and requesting it to impose a dissuasive daily fine until Polish authorities fully comply with its order of 8 April 2020. As previously requested, and in line also with the draft report of the European Parliament’s LIBE Committee, the Commission must also promptly initiate additional infringement actions targeting:

  • The captured Constitutional Tribunal;
  • The captured National Council of the Judiciary (which is about to be expelled from the European Network of Councils of the Judiciary for the very first time in the history of the ENCJ); and
  • The captured “Extraordinary Chamber” within the Supreme Court.

While we welcome the launch of an infringement action in respect of the “muzzle law”, this will not be sufficient to contain the rule of law breakdown we are currently witnessing in Poland.

We also wish to direct your attention to the latest developments within the Supreme Court, especially the procedures used to (irregularly) appoint a politically compromised “judge” to head the Supreme Court in yet another breach of the Polish Constitution [1], [2] but also EU law and in particular the case law of the European Court of Justice regarding judicial appointments and the obligation for national authorities not to adopt measures undermining the independence of national courts as made crystal clear in the Portuguese judges’ ruling.

As we previously emphasised in our previous letter, time is absolutely of the essence. It pains us to write that the European Commission has completely failed to prevent the capture of the Constitutional Tribunal; the capture of the National Council of the Judiciary; and by failing to act more promptly in respect of the revised rules regarding the First President of the Supreme Court, criticised by the Venice Commission as early as 2017, also failed to prevent the capture of the Supreme Court.

It is now only a matter of time before the entire Polish judicial system falls under the total political control of Poland’s ruling party. This is no time for dialogue but a time for renewed, swift and implacable enforcement of EU law. If you fail to do so, the EU will soon have its first EU Member with an entire national judicial system not meeting the minimum requirements of EU law, in particular Art. 2 TEU.

We urge therefore to make a prompt and full use of all of the political and legal options available to you.

We remain at your disposal should you need any additional information and we thank you for your time.

Yours truly,

Martin Mycielski, Open Dialogue Foundation (ODF, Belgium/Poland) Prof. Laurent Pech, Middlesex University London

with:

Prof. Alberto Alemanno, HEC Paris / The Good Lobby Prof. Leszek Balcerowicz Prof. Gráinne de Búrca, New York University Civil Development Forum (FOR, Poland) Prof. Paul Craig, St John’s College, Oxford University Prof. Gábor Halmai, European University Institute Prof. Kees Groenendijk, Radboud University Nijmegen Prof. R. Daniel Kelemen, Rutgers University Prof. Dimitry Kochenov, Groningen University Dr Kriszta Kovács, WZB Berlin Center for Global Constitutionalism Lex Super Omnia Association of Prosecutors (Poland) Prof. John Morijn, Groningen University Prof. Jannemieke Ouwerkerk, Leiden University Prof. Sébastien Platon, University of Bordeaux Pro Familia Association of Family Judges (Poland) Prof. Theo de Roos, University of Tilburg Prof. Wojciech Sadurski, University of Sydney and University of Warsaw Prof. Kim Lane Scheppele, Princeton University Prof. Joanne Scott, European University Institute Alice Stollmeyer, Defend Democracy (Belgium) Themis Association of Judges (Poland) Prof. Bruno De Witte, Maastricht University Prof. Fryderyk Zoll, Jagiellonian University

;
Na zdjęciu Anna Wójcik
Anna Wójcik

Pisze o praworządności, demokracji, prawie praw człowieka. Współzałożycielka Archiwum Osiatyńskiego i Rule of Law in Poland. Doktor nauk prawnych.

Komentarze