Ideologia chrześcijańskich fundamentalistów. Zobacz, jak działa i manipuluje Ordo Iuris [RAPORT]

Wielka Koalicja za Równością i Wyborem, czyli nieformalna inicjatywa zrzeszającej 92 organizacje pozarządowe i grupy nieformalne działające na rzecz praw kobiet, przyjrzała się działalności Ordo Iuris.

Raport "Kontrrewolucja kulturowo-religijna. Czy Polsce grozi prawo podporządkowane ideologii chrześcijańskich fundamentalistów", który został opublikowany dzisiaj (27 lutego 2020), to ponad 150 stron analizy metod, strategii i powiązań skrajnie konserwatywnej katolickiej organizacji.

Autorki zwracają uwagę, że celem raportu nie jest występowanie przeciwko organizacjom identyfikującym się jako konserwatywne, bo są ważnymi uczestnikami debaty publicznej. "Niepokoi nas jednak jeden konkretny cel, jaki zdaje się stawiać przed sobą środowisko osób skupione wokół Ordo Iuris".

Raport pokazuje też, że Ordo Iuris nie działa na własną rękę.

Agenda Europa

Punktem wyjścia był dla badaczek raport Europejskiego Forum Parlamentarnego ds. Ludności i Rozwoju w Brukseli (EPF): „Przywracanie naturalnego porządku” – wizja ekstremistów religijnych nakłaniająca społeczeństwa europejskie do odrzucenia praw człowieka w zakresie seksualności i reprodukcji".

Raport omawia paneuropejski projekt prawicowo chrześcijańskich fundamentalistów, który nosi nazwę "przywracania naturalnego porządku". Głównym źródłem wiedzy o projekcie jest blog Agenda Europe, na której projekt jest omawiany.

Z raportu EPF wynika, że istnieje nieformalna grupa działająca od 2013 roku, która deklaruje, że jej celem jest odwrócenie „zdobyczy kulturowej rewolucji” lat 60. Chodzi głównie o emancypację i równouprawnienie kobiet, równe traktowanie mniejszości seksualnych, narodowych i etnicznych.

Najważniejszymi tematami, którymi zajmuje się Agenda jest:

• sprzeciwianie się rozwodom;
• zakaz antykoncepcji;
• zakaz przerywania ciąży;
• napiętnowanie osób nieheteroseksualnych;
• zakaz stosowania in vitro.

"Doniesienia medialne oraz sama aktywność Fundacji Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris, zarówno w zakresie doboru tematów jak i sposobu działania wskazują, że w Polsce to właśnie ta organizacja wzięła na siebie przeprowadzenie kontrrewolucji obyczajowo-religijnej" - piszą autorki polskiego raportu i szczegółowo omawiają strategie i metody stosowane przez fundację.

Strategie

Opierając się na europejskim raporcie, badaczki wymieniają najważniejsze strategie stosowane przez propagatorów Agendy, w tym Ordo Iuris.

Strategia odwrócenia - stosowanie narzędzi przeciwnika przeciwko niemu, na przykład tak:

• odbierając przeciwnikowi status pokrzywdzonego - twierdząc chociażby, że kobiety czy osoby nieheteronormatywne nie są dyskryminowane;
• przyznając status pokrzywdzonego samemu sobie - uznając, że to wierzący chrześcijanie są ofiarami rewolucji kulturalnej.

Strategia przejęcia - przejmowanie języka praw człowieka, tak aby postulaty konserwatywnej agendy definiować w kategorii "praw". Autorki uważają, że ważnym elementem strategii jest "kolonizacja praw człowieka", czyli "stylistyczne uformowanie inspirowanych religijnie opinii na temat seksualności i rodzicielstwa tak, aby przypominały klasyczny język praw człowieka". Na przykład: „prawo ojców do zapobiegania aborcji swoich dzieci”.

Strategia oczerniania - obrażanie przeciwników i instytucji, które nie sprzyjają konserwatywnej agendzie. Wprowadzany jest język debaty publicznej polegający na ciągłym oskarżaniu o stosowanie agresji i unikanie merytorycznej debaty. Powtarzanie tych zarzutów odbywa się na zasadzie "zdartej płyty" i polega na forsowaniu swojego przekazu bez wchodzenia w dialog.

Strategia legitymizacji - zdobywanie przez osoby i organizacje statusu uznanego dyskutanta na arenie międzynarodowej. Polega na "budowaniu wizerunku organizacji specjalistycznej i profesjonalnej, która, poprzez członkostwo w powszechnie uznanych forach, legitymizuje własny głos w debacie". Elementami tej strategii jest staranie się o akredytacje w międzynarodowych instytucjach (np. ONZ czy Rada Europy).

Do tego spisu autorki dodały też strategie zidentyfikowane przez siebie.

Strategia manipulacji językiem - polega na:

• unikaniu terminów o charakterze neutralnym i zastępowaniu ich własnymi. Np. zamiast zarodka i płodu - dziecko nienarodzone, zamiast aborcji - morderstwo, zamiast in vitro - eugenika, etc.
• wprowadzaniu do języka powszechnego i prawniczego wyrażeń sugerujących brak możliwości sprzeciwu, np. „ponad wszelką wątpliwość; oczywistym jest, wszyscy wiedzą, że”.
• używaniu określeń i antynomii silnie wartościujących, np. "moralność" - "niemoralność"
• przedstawianiu niepotwierdzonych informacji i negowaniu faktów i doświadczeń, np. teoria o tzw. syndromie postaborcyjnym lub łączenie homosekusalizmu z pedofilią.

Strategia manipulacji prawem - przedstawianie analizy prawnej zagadnienia w sposób wybiórczy lub z naruszeniem zasad wykładni prawnej, w celu zniekształcenia rozumienia pojęć takich jak dyskryminacja, wolność sumienia i wyznania, etc.

Autorki zwracają uwagę, że ta strategia jest często stosowana przez prawników Ordo Iuris i łączy się ze strategią legitymizacji - adwokaci i profesorowie, czyli osoby mogące uchodzić za ekspertów dokonują interpretacji zagadnień prawnych pomijając niewygodne orzeczenia i dane, nieprawidłowo cytując źródła (co utrudnia weryfikację), zestawiając tezy orzeczenia ze zdaniem odrębnym, tak że trudno je wyodrębnić, cytując niewiążące stanowiska organizacji międzynarodowych na równi z wiążącymi. Przekaz wygląda w efekcie przekonująco, jest trudny do "rozkodowania" i balansuje na granicy fake newsa.

Pozwy - chociaż autorki nie wymieniają tego mechanizmu wśród strategii, to jednak przyznają, że jest jedną z ważnych metod stosowanych przez organizację. Pozwy dla każdego krytyka powodują efekt mrożący, po którym wiele osób obawia się lub nie może sprzeciwić działalności Ordo Iuris, bojąc się utraty pracy czy nękania.

"To tym bardziej niebezpieczne, że Ordo Iuris zdaje się mieć bliskie związki z obecnie sprawowaną w Polsce władzą" - piszą autorki i przyznają, że dwie z nich musiały z tych powodów zachować anonimowość.

Wojna z edukacją seksualną

Jedną z najważniejszych krucjat Ordo Iuris jest zwalczanie wszelkich prób wprowadzenia edukacji seksualnej. Organizacje międzynarodowe promują przekazywanie wiedzy o seksualności, bo jest to zgodnie uznawane za istotny czynnik dla zdrowego rozwoju oraz ochrony przed chorobami i przemocą seksualną, i niechcianą ciążą.

W walce z edukacją seksualną Fundacja:

• kieruje emocjonalny przekaz do rodziców mający wywołać strach o dziecko;
• zachęca ich do sprzeciwiania się edukacji seksualnej w szkołach i oferuje pomoc prawną;
• podważa zasadność i podstawy prawne projektów ustaw, które zakładają edukację seksualną w szkołach;
• podważa międzynarodowe przepisy, standardy i instytucje, ośmiesza eksperckie opinie uznanych organizacji. np. konsekwentnie uznaje za "kontrowersyjne" wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia w zakresie edukacji seksualnej, Komitet Praw Dziecka określiła jako "gremium uzurpujące sobie kompetencje do dowolnego interpretowania Konwencji pod dyktando feministycznej ideologii”;
• proponuje własne zmiany prawne, wprowadzające obostrzenia dla przekazywania tego typu wiedzy;
• (skutecznie) krytykuje inicjatywy samorządowe (Warszawa wycofała się z pomysłu realizowania zajęć z edukacji seksualnej w latach 2019-2020 po tym jak Ordo Iuris zaatakowało Deklarację LGBT+);
• manipuluje przepisami.

Akcja "Chrońmy dzieci" nawoływała do sprzeciwiania się zajęciom dotyczącym edukacji seksualnej w szkołach. Przekaz kierowany do rodziców opierał się na emocjach i strachu ("wulgarna edukacja seksualna", "deprawatorzy" [zamiast edukatorów]) oraz manipulacjach i ogólnikowych informacjach.

Na przykład takich: „w krajach, w których regularnie prowadzi się [krytykowane zajęcia], odnotowuje się: wyższy niż w Polsce wskaźnik występowania chorób przenoszonych drogą płciową; wyższy wskaźnik zakażeń HIV i zachorowań na AIDS; większą liczbę ciąż wśród nastolatek i liczbę aborcji w tejże grupie”.

Autorki raportu zwracają uwagę, że takie twierdzenie przeczy badaniom i wiedzy opartej na źródłach. Ale informację nie tak łatwo odkłamać, bo Ordo Iuris nie podaje żadnych konkretów - nie wiadomo, o jaki kraj chodzi.

Fundacja powołuje się też często na fragment art. 48 Konstytucji, który mówi: "Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami". Zupełnie pomijają jednak dalszy fragment tego samego artykułu: "Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania" oraz wyrok Trybunały Konstytucyjnego z 2003 roku ("Konstytucja nie może gwarantować, i nie gwarantuje, że wiedza w szkole będzie zgodna z przekonaniami rodziców”).

Oba przykłady pokazują, jak strategia manipulacji działa w praktyce.

Przeciw aborcji, antykoncepcji i in vitro

Jeśli chodzi o walkę z aborcją, antykoncepcją i in vitro, to stosowanymi przez Ordo Iuris metodami są: autorskie propozycje zmian w ustawach, opinie i analizy prawne, broszury.

Strategia przejęcia zakłada tutaj "stosowania języka praw człowieka już wobec złączonych ludzkich gamet" - piszą autorki raportu. Pokazują jak zabieg językowo-prawny, mający na celu spersonalizowanie płodu i nadanie mu niezależności podmiotowej, przekłada się na proponowane przez Fundację nowelizacje ustaw, Ordo Iuris forsuje w nich np. koncepcję o niezależnym prawie płodu do informacji o stanie zdrowia i prawa do świadczeń zdrowotnych innych niż kobieta ciężarna.

Krucjata przeciwko in vitro jest kolejnym elementem pokazującym, że bardziej niż ochrona narodzin interesuje organizację to, żeby wszystko przebiegało zgodnie z zasadami religijnego "prawa naturalnego", a akt prokreacji był ściśle związany z seksualnym.

W walce z in vitro Ordo Iuris:

• interpretuje przepisy tak, żeby podważyć zasadność finansowanie metody ze środków samorządowych;
• w analizach powołuje się wyłącznie na negatywne argumenty mające odstraszyć od in vitro (częstsze ciąże mnogie, zwiększenie śmiertelności dzieci, ryzyko powikłań, wad rozwojowych, etc.);
• z procedury medycznej robi zagadnienie moralne;
• nadinterpretuje postanowienia Trybunału Konstytucyjnego;
• stosuje pojęcie "dziecka" do embrionu, choć nie ma do tego podstaw prawnych;
• konsekwentnie argumentuje, że ceną narodzin jednego dziecka, jest śmierć jego "braci";
• uznaje zakaz przeprowadzania in vitro przez osoby niebędące w związku małżeńskim za uwarunkowane "dobrem dziecka".

Jeśli chodzi o walkę z antykoncepcją to niedawny bój przeciwko dostępności tabletek "dzień po" okazał się niestety skuteczny. Ordo Iuris konsekwentnie i niezgodnie z prawdą nazywało tabletkę "wczesnoporonną" prowadzącą do "unicestwienia życia", mówiło o ryzyku "dla zdrowia matki i rozwoju dziecka". Organizacja sięgnęła też po strategię oczerniania sugerując, że kobiety będą po tabletkę sięgać "jak po cukierki", choć przeczą temu badania i raporty.

Krucjata przeciwko osobom LGBT

“Gej nie jest dyskryminowany, gej dyskryminuje katolika i zagraża tradycyjnej rodzinie" - tak w skrócie można opisać strategię manipulacji i oczerniania, którą Ordo Iuris stosuje wobec osób LGBT w Polsce. Odpowiada jej agresywny język, który walkę o równouprawnienie sprowadza do “radykalnej inżynierii społecznej”. Ordo Iuris torpeduje wszystkie krajowe i europejskie działania, które wykazują, że osoby są w Polsce dyskryminowane i zasługują na szczególną ochronę. A na końcu tej drogi jest otwarty postulat penalizacji zachowań homoseksualnych, jak słusznie piszą autorzy raportu “sytuacji obecnie nieznanej żadnemu demokratycznemu państwu prawa”.

• Mowa nienawiści

Już w 2010 Ordo Iuris zaangażowało się krytykę rekomendacji Rady Europy ws. uzupełnienia katalogu przesłanek objętych szczególną ochroną przed przestępstwami z nienawiści (art. 256 i 257 kodeksu karnego). Podobne rozwiązania nazywali “szczególnym uprzywilejowaniem” i dowodzili, że stoi w sprzeczności z prawem wszystkich obywateli do uczciwego procesu. Argumentacja na stałe weszła do repertuaru politycznego. Dziś korzystają z niej politycy PiS, szczególnie Ministerstwa Sprawiedliwości, którzy uchylają się przed uzupełnieniem przepisów chroniących przed przestępstwami z nienawiści. Każdy akt agresji - fizycznej - wobec osób LGBT w Polsce jest traktowany jako przestępstwo pospolite, które pomija motywację sprawcy, a mowę nienawiści można w zasadzie stosować bezkarnie.

• Ustawa o uzgodnieniu płci

W latach 2013-2015 Ordo Iuris walczyło o nieuznawanie osób transpłciowych w porządku prawnym i storpedowanie jedynego projektu ustawy o uzgodnieniu płci ułatwiającego procedury zmiany dokumentów. Od lat 90. osoby trans w Polsce mogą dokonać korekty prawnej na drodze cywilnego postępowania sądowego, w którym po stronie oskarżonej stoją rodzice. Linię orzeczniczą usankcjonował Sąd Najwyższy, ale w polskim prawie do dziś nie istnieje żaden przepis, który rozpoznaje osoby transpłciowe. Ordo Iuris, lokując transpłciowość wśród jednego z przejawów “radykalnej ideologii gender”, przekonywało, że ustawa o uzgodnieniu płci zagraża porządkowi prawnemu. Miała ona dawać prymat “subiektywnemu poczuciu jednostki” i “koncepcji tożsamości płciowej” nad “biologią”.

• Małżeństwa

Ordo Iuris aktywnie krytykowało też orzecznictwo TSUE. W 2012 roku rumuński sąd konstytucyjny, powołując unijną dyrektywę dotyczącą swobody przepływu osób, zapytał unijny sąd o definicję małżonka. Chodziło o możliwość uznania zagranicznego aktu małżeństwa pomiędzy obywatelem Rumunii, a Amerykaninem, podczas gdy krajowe przepisy nie rozróżniają żadnej formy związków par jednopłciowych. W 2018 TSUE orzekł, że “małżonek to także partner tej samej płci”. Ordo Iuris przekonywało, że to największa w historii ingerencja w prawo rodzinne i porządek Konstytucyjny państw członkowskich. TSUE faktycznie uznał kolejne prawa małżeństw osób tej samej płci, ale tylko w sensie uprawnień nadanych przez prawodawstwo unijne.

Naturalna rodzina, czyli przeciwdziałanie przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie - Ordo Iuris jest też piewcą wyidealizowanej, autonomicznej wizji naturalnej rodziny. “Taka rodzina jest wartością sama w sobie. Jej interes jest ważniejszy od interesu poszczególnych jej członków, w tym przede wszystkim kobiet i dzieci. Każda ingerencja ze strony państwa w stosunki rodzinne jest ich zdaniem nieuzasadniona. Wizja ta stanowi element strategii odwrócenia, stawia bowiem członków chrześcijańskich rodzin w roli ofiar państwa, jeśli jego instytucje czy działania mają na celu ochronę słabszych członków rodziny (kobiet i dzieci) przed nadużyciami” - piszą autorki raportu.

Zawsze, gdy mowa o “odebraniu dziecka” z przemocowej rodziny, Ordo Iuris postuluje zachowanie “jedności” tej podstawowej dla człowieka komórki społecznej. Komórki, którą Ordo Iuris konsekwentnie przedstawia jako oazę spokoju, w której nie może dojść do żadnych niepożądanych zachowań. Krajową ustawę o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie uznaje za “nieproporcjonalnie dużą ingerencję władzy publicznej w gwarantowaną konstytucyjnie ochronę życia rodzinnego”.

Najlepiej o stosunku Ordo Iuris do ochrony rodzin i dzieci świadczy definicja przemocy w rodzinie stworzona przy okazji skandalicznej próby nowelizacji krajowej ustawy (2019 rok). “Przemoc domowa to jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie naruszające prawa innej osoby, stanowiące czyn zabroniony, skierowane przeciwko życiu, zdrowiu, nietykalności cielesnej, wolności lub mieniu, do którego dochodzi w rodzinie lub gospodarstwie domowym, między byłymi małżonkami lub osobami pozostającymi we wspólnym pożyciu, niezależnie od tego, czy sprawca i ofiara dzielą miejsce zamieszkania, czy nie” - pisze Ordo Iuris. I wyłącza z ochrony osoby, które doznają przemocy psychicznej np. wyzwiska, poniżanie, znęcanie.

Co jest celem tej strategii? Próba wprowadzenia do życia publicznego radykalnej agendy, zgodnie z którą państwo w żaden sposób nie może ingerować w życie rodzinne obywateli i obywatelek. “Pojęcie władzy rodzicielskiej bardziej pasuje do starożytnych, czy biblijnych relacji rodzinnych, w których niewolnictwo było podstawą gospodarki, a relacje rodzinne opierały się na patria potestas (niemal nieograniczonej władzy ojca rodziny nad dziećmi i innymi domownikami, władzy pozbawiającej dzieci podmiotowości prawnej), niż do współczesności, w której formalne podleganie przez jedną osobę władzy innej osoby w podobnym rozumieniu jest nie do pomyślenia” - piszą autorki raportu.

Klauzula sumienia

Ordo Iuris aktywnie działa też na rzecz rozszerzenia klauzuli sumienia w polskim prawie. Najbardziej jaskrawym przykładem jest zaangażowanie prawicowych prawników w głośną sprawę łódzkiego drukarza, który powołując się na wyznanie i przekonania, odmówił wydruku baneru dla fundacji LGBT. Reprezentujące homofobicznego pracownika Ordo Iuris dowodziło, że wolność sumienia i wolność gospodarcza mają w polskim prawie prymat nad konstytucyjną zasadą niedyskryminacji. Opis sprawy ocierał się jednak o absurd.

Obrońcy drukarza twierdzili, że wydruk baneru z nazwą organizacji LGBT to “radykalny projekt ideologiczny”, a sama organizacja zajmuje się “promowaniem homoseksualizmu”. I do znudzenia powtarzali negatywne zbitki językowe dotyczące osób LGBT.

Przy informowaniu o sprawie Ordo Iuris cytowało fragmenty orzeczeń sądów, tworząc wrażenie, że sądy stanęły stronie drukarza. W rzeczywistości, dopiero interwencja Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobry doprowadziła do umorzenia postępowania. Sądy wszystkich instancji zgodziły się, że drukarz dyskryminował.