Węglowa spółka, która nie może upaść. Rząd głowi się, jak uratować JSW

Jastrzębska Spółka Węglowa znalazła się w głębokim kryzysie. Zatrudniająca ponad 30 tys. osób grupa kapitałowa 2024 rok zamknęła stratą 7,28 mld złotych, a pierwszą połowę 2025 na minusie wynoszącym 2,1 mld złotych. To potężne tąpnięcie dla jednej z nowocześniejszych spółek wydobywczych, która jeszcze niedawno notowała ogromne zyski. W 2022 roku jej zarobek netto sięgnął niebagatelnych 7,6 mld złotych. Był to skutek popandemicznego odbicia gospodarczego i wzrostu zapotrzebowania na polski surowiec po wprowadzeniu embarga na dostawy z Rosji.

Problemy kopalni nie są niczym nowym i szczególnym – w większości wynikają ze słusznej polityki dekarbonizacji i spadającego popytu na węgiel. Wielokrotnie pisaliśmy o tym, że polskie kopalnie wegetują na budżetowej kroplówce. Wiele z zakładów branży wydobywczej powinno już dawno zniknąć z rynku. Z JSW jest jednak inaczej. Upadek górnośląskiego przedsiębiorstwa byłby wstrząsem dla całej gospodarki.

JSW ważniejsza niż inne spółki

Materiał wydobywany przez jastrzębską spółkę jest szczególnie ważny dla przemysłu. To węgiel koksujący, używany przede wszystkim w hutach, na razie trudny do zastąpienia czystymi źródłami energii (choć trwają prace nad upowszechnieniem zielonego wodoru i recyklingu w hutach). Komisja europejska umieściła go na liście surowców strategicznych, a JSW jest jedynym jego dużym producentem w całej UE. Dlatego często słychać, że jastrzębskiemu gigantowi nie można pozwolić upaść. Skaże to nas na import z dalekich kierunków.

Materiał wydobywany przez jastrzębską spółkę jest szczególnie ważny dla przemysłu. To węgiel koksujący, używany przede wszystkim w hutach, na razie trudny do zastąpienia czystymi źródłami energii (choć trwają prace nad upowszechnieniem zielonego wodoru i recyklingu w hutach). Komisja europejska umieściła go na liście surowców strategicznych, a JSW jest jedynym jego dużym producentem w całej UE. Dlatego często słychać, że jastrzębskiemu gigantowi nie można pozwolić upaść. Skaże to nas na import z dalekich kierunków.

Dobra passa JSW rozbudziła optymizm w zarządzających spółką, którzy zwiększali zatrudnienie i płace. Na wyjątkowo wysoki wzrost wynagrodzeń zwracał uwagę wiceminister aktywów państwowych Robert Kropiwnicki.

„To jest dość istotna sprawa, bo wynagrodzenia w JSW wzrosły bardzo mocno. Od 2021 do 2023 roku wzrosły o ponad 60 proc. (...) Proszę pamiętać, że JSW działa na rynku cyklicznym. Tak już było w historii tej spółki, że załoga godziła się na redukcję prac, żeby ocalić firmę. Ten moment się niestety powtarza” – wskazywał wiceszef MAP w radiu RMF24. Jednocześnie stwierdził, że płace w spółce powinny spaść o minimum 15 proc.

Jastrzębowskie przedsiębiorstwo zależy od globalnego otoczenia, które dyktuje ceny. Spółka rzeczywiście funkcjonuje na „rynku cyklicznym”, w którym co jakiś czas zmienia się koniunktura. Obecna słaba kondycja jastrzębskiej spółki wynika przede wszystkim z nadwyżek produkcji węgla koksowego w Azji, w tym w Chinach. Działa tu proste prawo podaży i popytu – towaru na rynku jest bardzo dużo, więc jest tani. Na globalnym rynku nie bez znaczenia są również kursy walut. W marcu 2022 roku cena chińskiego surowca wynosiła równowartość niemal 2 tysięcy złotych za tonę. Ostatnie miesiące przyniosły brutalny spadek cen. Rok temu średni koszt tony węgla koksowego na rynkach światowych sięgał powyżej 1200 złotych. W trzecim kwartale '25 ceny spadły niemal dwukrotnie, do ok. 660 złotych. JSW w połowie października sprzedaje tonę za 650 złotych.