Episkopat zdecydował, że nie przekaże kościelnych akt państwowej komisji ds. pedofilii

Pod koniec lutego państwowa komisja ds. pedofilii wystąpiła do wszyskich biskupów ordynariuszy oraz do sądów biskupich w Polsce o informacje o procesach duchownych, którzy dopuścili się przestępstw seksualnych wobec małoletnich. Chodzi o okres od roku dwutysięcznego do „chwili obecnej”.

Strona kościelna nie kryła zaskoczenia działaniami komisji. Rzecznicy prasowi diecezji i kościelni eksperci przekonywali, że prawo kościelne nie pozwala na przekazanie komisji ot tak dokumentów znajdujących się w archiwach kurii i sądach kościelnych.

„Nie grzmiało, nie błyskało, a komisja nagle wychodzi z niezwykle mocną inicjatywą, która – przynajmniej w oczach opinii publicznej – stawia episkopat pod ścianą” – mówił nam w marcu ks. prof. Andrzej Kobyliński, wykładowca UKSW, autor m.in. kilkudziesięciu artykułów naukowych i publicystycznych na temat problemu pedofilii w Kościele.

Do rozmów z komisją zasiadł w imieniu biskupów Delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. ochrony dzieci i młodzieży abp Wojciech Polak.

Dokumentów nie dostaniecie

Pokłosiem spotkania abp. Polaka z komisją jest wtorkowe oświadczenie strony kościelnej.

"Kwestia udostępnienia Państwowej Komisji kopii całości akt kanonicznych procesów karnych budzi poważne wątpliwości zarówno na gruncie prawa państwowego, jak i kościelnego" – czytamy w oświadczeniu. Biskupi z jednej strony podnoszą to, że komisja nie ma podstawy prawnej, żeby żądać od nich dokumentów, z drugiej, jak przekonują, nie wiadomo, czy takie działanie byłoby zgodne z prawem kościelnym.

Jak mówił w rozmowie z OKO.press ks. Piotr Studnicki, kierownik biura Delegata KEP, abp Polak ma niedługo zwrócić się w tej sprawie do Watykanu.

Komisja ma w najbliższym czasie odnieść się do stanowiska episkopatu.

Niejasności i ewentualne problemy wynikające z prośby komisji wyliczał w rozmowie z OKO.press ks. prof. Kobyliński:

• komisja chce dokumentów dotyczących spraw, w których pokrzywdzeni nie ukończyli 15. roku życia. Tych dokumentów będzie stosunkowo mało. Ponad 80 proc. spraw dotyczących przestępstw seksualnych wobec osób nieletnich, popełnianych przez duchownych katolickich – w Polsce i na świecie – dotyczy małoletnich między 15. a 18. rokiem życia;
• biskupi nie będą mogli przekazać komisji akt spraw, które aktualnie się toczą;
• polski Kościół przez to, że przez 45 lat funkcjonował w systemie komunistycznym, wypracował model urzędowo-administracyjny, w którym ze względów bezpieczeństwa gromadzono w archiwach kościelnych jak najmniej informacji, szczególnie danych wrażliwych, związanych ze sferą prywatną konkretnych osób. W latach 90. mentalność niewiele się zmieniła. Tak naprawdę dokumenty, o które prosi komisja, mogły być archiwizowane przez sądy biskupie i kurie dopiero od roku 2008;
• komisje badające zjawisko pedofilii klerykalnej w Kościele katolickim w Niemczech zwróciły uwagę na to, że w niektórych przypadkach były niszczone dokumenty szczególnie niewygodne i obciążające biskupów. Nie ma racjonalnych przesłanek, żeby stwierdzić, że takie przypadki nie miały miejsca także w Polsce.

Ogólne liczby możemy pokazać

Jedyne, na co na razie zgodził się episkopat, to przekazanie komisji informacji o ogólnych liczbach dotyczących przestępstw seksualnych.

"Wyrażając wolę współdziałania, Delegat KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży jest gotowy przekazać Państwowej Komisji informacje o liczbie spraw dotyczących wykorzystania seksualnego osób małoletnich poniżej 15 roku życia zgłoszonych Kościołowi w Polsce" – czytamy w komunikacie biura Delegata KEP.

To z kolei odpowiedź na kolejne działanie komisji z początku maja. Komisja zwróciła się do zwierzchników polskich Kościołów: prawosławnego, greckokatolickiego, ewangelicko-reformowanego, luterańskiego, zielonoświątkowego oraz zboru Świadków Jehowy o informacje dotyczące:

• liczby zgłoszonych przypadków przestępstw seksualnych dokonanych na małoletnich przez osoby duchowne lub inne osoby zatrudnione przez daną wspólnotę;
• oraz posiadanych procedur i przepisów wewnątrzwspólnotowych, w tym działań i sankcji wobec sprawców.

Ksiądz Studnicki w rozmowie z nami wyjaśniał, że przekazane komisji dane liczbowe będą uaktualnioną kwerendą z 2019 roku.

Te dane były podejrzanie zaniżone w stosunku do tego, co wynikało z raportów dotyczących przestępstw seksualnych duchownych w innych krajach (np. Niemcy – 4,4 proc., Australia – 7 proc., USA - 4 proc.)

Trudno także uznać metodologię kwerendy polskiego episkopatu za wiarygodną. Polegała ona bowiem na dobrowolnych ankietach rozesłanych do wszystkich biskupów ordynariuszy w Polsce. Następnie dane z ankiety były analizowane przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego.

To od dobrej woli i sumienia każdego biskupa zależało, jakie informacje odeśle do KEP. Konferencja może jedynie ufać, że ordynariusze przesłali pełne informacje o wszystkich przypadkach przestępstw seksualnych w ich diecezjach. Nie może natomiast tego w żaden sposób sprawdzić ani tym bardziej zmusić biskupów do wyjawienia wszystkich informacji, jakie posiadają. Czy można ufać, że każdy biskup z własnej woli wyjawi fakty, które obciążają jego samego?

Jak mówi nam ks. Studnicki, zaktualizowana kwerendą KEP zaprezentuje publicznie w czerwcu.