Komitet Psychologii PAN alarmuje: coraz więcej mowy nienawiści w mediach!

"Oczekujemy przestrzegania przez dziennikarzy, nadawców i regulatorów artykułu 18.1 ustawy o radiofonii i telewizji („Przekazy nie mogą propagować działań sprzecznych z prawem, z polską racją stanu oraz postaw i poglądów sprzecznych z moralnością i dobrem społecznym, w szczególności nie mogą zawierać treści nawołujących do nienawiści lub dyskryminujących ze względu na rasę, niepełnosprawność, płeć, wyznanie lub narodowość”).

Od nauczycieli, kuratorów i władz oświatowych oczekujemy przestrzegania obowiązków wynikających z artykułu 6 Karty Nauczyciela („kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów”)", piszą w stanowisku przyjętym 16 marca naukowcy z PAN.

I alarmują, że zjawisko mowy nienawiści nasila się. Prof. Michał Bilewicz, członek Prezydium Komitetu Psychologii PAN, mówił OKO.press w styczniu 2018 roku: "Z pewnością trafianie do mainstreamu tego typu wypowiedzi [mowy nienawiści - przyp.red], które wcześniej pojawiały się wyłącznie na marginesie polskiej polityki (w wydawnictwach Leszka Bubla czy prasie skrajnie prawicowej), może uczynić je »normalnymi«, dopuszczalnymi, akceptowalnymi. Mówiąc prosto: im więcej przeczytamy antysemickiego hejtu, tym mniej będziemy tolerować Żydów w otoczeniu i tym bardziej zaczniemy tolerować przemocowe zachowania wobec nich”.

Zobacz raport z badań zespołu prof. Bilewicza w Centrum Badań nad Uprzedzeniami UW.

Oświadczenie to list otwarty do wszystkich uczestników debaty publicznej, w tym do dziennikarzy i nauczycieli, ale Komitet PAN dodatkowo przesłał je Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji, Ministerstwu Edukacji Narodowej i Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

OKO.press kilkakrotnie składało skargę do KRRiT na przypadki mowy nienawiści, które pojawiły się w telewizji publicznej. Tylko w styczniu i lutym 2018 roku złożyliśmy aż dwie takie skargi - obydwie dotyczyły wypowiedzi antysemickich. Zobacz je tutaj i tutaj.

Niniejszy artykuł ilustrujemy z kolei zdjęciem z programu "Minęła 20" TVP.Info z października 2017 roku. Gościem Michała Rachonia był Wojciech Cejrowski, który w programie przedstawił swoje sposoby na walkę z muzułmanami. Zdaniem OKO.press nie tylko niemoralne, ale i niezgodne z prawem. Więcej o tym pisaliśmy tutaj.

Publikujemy całe oświadczenie Komitetu Psychologii PAN:

Oświadczenie Komitetu Psychologii PAN

W ostatnich miesiącach wielokrotnie w telewizji, prasie i mediach społecznościowych pojawiały się wypowiedzi o charakterze antysemickim i ksenofobicznym oraz stwierdzenia odwołujące się do stereotypów spiskowych. Nasilenie mowy nienawiści obserwujemy dziś nie tylko w Polsce, mamy do czynienia z problemem o skali globalnej. Badania psychologiczne wykazują, że obecność tego typu wypowiedzi w przestrzeni publicznej prowadzi do wzrostu uprzedzeń w społeczeństwie [1], do dyskryminacji grup narażonych na takie uprzedzenia [2], a w końcu do pogorszenia ich dobrostanu psychicznego [3]. Jednocześnie od lat zauważalny jest wzrost mowy nienawiści w mediach, w dyskusjach internetowych oraz w codziennych rozmowach [4]. Epidemia mowy nienawiści stanowi poważne zagrożenie dla wychowania kolejnych pokoleń, które dorastają w atmosferze przyzwolenia na przemoc werbalną.

Oczekujemy przestrzegania przez dziennikarzy, nadawców i regulatorów artykułu 18.1 ustawy o radiofonii i telewizji („Przekazy nie mogą propagować działań sprzecznych z prawem, z polską racją stanu oraz postaw i poglądów sprzecznych z moralnością i dobrem społecznym, w szczególności nie mogą zawierać treści nawołujących do nienawiści lub dyskryminujących ze względu na rasę, niepełnosprawność, płeć, wyznanie lub narodowość”). Od nauczycieli, kuratorów i władz oświatowych oczekujemy przestrzegania obowiązków wynikających z artykułu 6 Karty Nauczyciela („kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów”).

Od wszystkich uczestników debaty publicznej oczekujemy szacunku i poszanowania dla mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Uważamy, że kwestie tolerancji i praw człowieka są ważnym elementem kształcenia szkolnego i akademickiego, również edukacji psychologicznej. W swoich działaniach dydaktycznych staramy się kierować tymi wartościami i przekazywać je kolejnym pokoleniom psychologów.

[1] Mullen, B., Leader, T. (2005) Linguistic factors: Antilocution, ethnophaulisms, ethnonyms, and other varieties of hate speech. W: Dovidio, J.F., Glick, P., Rudman, L. (red.) On the Nature of Prejudice. Malden, MA: Blackwell; Soral, W., Bilewicz, M., Winiewski, M. (2018). Exposure to hate speech increases prejudice through desensitization. Aggressive Behavior, 2, 136-146. [2] Por. Mullen, B. Rice, D.R. (2003) Ethnophaulisms and exclusion: The behavioral consequences of cognitive representation of ethnic immigrant groups. Personality and Social Psychology Bulletin, 29, 1056-1067; Fasoli, F., Maass, A., Carnaghi, A. (2015). Labelling and discrimination: Do homophobic epithets undermine fair distribution of resources?. British Journal of Social Psychology, 54, 383-393. [3] Mullen, B., Smyth, J. M. (2004). Immigrant suicide rates as a function of ethnophaulisms: Hate speech predicts death. Psychosomatic Medicine, 66, 343-348. [4] Winiewski, M., Hansen, K., Bilewicz, M., Soral, W., Świderska, A., Bulska, D. (2017). Mowa nienawiści, mowa pogardy. Raport z badania przemocy werbalnej wobec grup mniejszościowych. Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.